Bài 5. Hoàng Lê nhất thống chí - Hồi thứ mười bốn

Tiết 23+ 24 : Văn bản
I - Tìm hiểu chung
1/ Tác giả: Ngô gia văn phái là một nhóm tác giả thuộc dòng họ Ngô Thì ở làng tả Thannh Oai , nay thuộc huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Tây. Trong đó hai tác giả chính là Ngô Thì Du và Ngô Thị Chí đều làm quan.
2/ Tác phẩm: Hoàng Lê nhất thống chí là tác phẩm viết bằng chữ Hán ghi chép về sự thống nhất của vương triều Lê vào thời điểm Tây Sơn diệt Trịnh trả lại Bắc Hà cho vua Lê. Có thể xem đây là cuốn tiểu thuyết lịch sử chương hôì( Gồm 17 hồi) . Văn bản sgk là hồi 14: Đánh Ngọc Hồi quân Thanh thua trận- Bỏ Thăng Long Chiêu Thống trốn ra ngoài
Ii-đọc, tóm tắt, tìm hiểu thể loại, bố cục
Đọc- Tóm tắt:
Thể loại : Tiểu thuyết chương hồi viết bằng chữ Hán- ảnh hưởng của Tam quốc chí.
Bố cục : Ba phần
-Phần 1: Từ đầu đến "Năm Mậu Thân 1778" : Nhận tin cấp báo, Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng đế, cầm quân ra Bắc.
-Phần 2: "Vua Quang Trung....kéo vào thành": Cuộc hành quân thần tốc và những chiến thắng vẻ vang.
Phần 3 : Còn lại: Thảm bại của bè lũ bán nước, cướp nước.
Iii-Phân tích
1/ Hình ảnh Quang Trung- Nguyễn Huệ:
-Phẩm chất đầu tiên là con người hành động mạnh mẽ, quyết đoán.
Có chủ đích rõ ràng, có tính toán trước sau và tham khảo ý kiến cộng sự.
Khi nghe tin cấp báo Nguyễn Huệ giận lắm định thân chinh cầm quân ra Bắc ngay. Nhưng sau đó nghe lời quần thần , lên ngôi Hoàng đế để chính vị hiệu , cố kết lòng người
-> Đốc suất đại quân ra Bắc , tổ chức hành quân thần tốc , tuyển binh, duyệt binh , hoạch định kế hoạch đánh giặc, kế hoạch sau chiến thắng
=>Người chỉ huy quân sự cực kì sắc sảo, nhà chính trị có nhãn quan nhạy bén tự tin.
Qua lời phủ dụ chứng tỏ: Nguyễn Huệ là nhà chính trị, quân sự , ngoại giao có trí tuệ sáng suốt, nhìn xa thấy rộng , biết mình biết người, sâu sắc và tâm lí , ân uy gồm đủ.
=> Lời phủ dụ như lời hịch ngắn gọn ,hào hùng, kích động tâm can quân lính.
Dẫn chứng tài dùng binh, tài chỉ huy của Quang Trung:
Cuộc hành quân thần tốc với phương tiện thô sơ. Vừa hành quân vừa tuyển binh , duyệt binh chỉ trong thời gian ngắn. Dự định vào Thăng Long 7-1 nhưng đã vượt trước 2 ngày.
Hình ảnh vua Quang Tung trong chiến trận: Thân chinh cầm quân chỉ huy một mũi tiến công . Hình ảnh vua Quang Trung ngồi trên bành voi, chiến bào đỏ đã sạm đen vì khói súng => Lẫm liệt oai hùng.
Đó là sự thật lịch sử mà các tác giả được chứng kiến trực tiếp, họ tôn trọng lịch sử , có ý thức dân tộc nên mới viết về Quang Trung hay và đẹp đến vậy.
2/ Hình ảnh bọn cướp nước và bán nước:
a. Tổng đốc Tôn Sĩ Nghị- bọn cướp nước:
Mưu cầu lợi riêng, bất tài, kiêu căng, chủ quan, tin tức không thông , mải vui chơi.
Quân lính vô kỉ luật
Bị đánh bất ngờ , sợ mất mật , bỏ chạy. Quân sĩ hoảng loạn xéo lên nhau mà chết.
b. Bọn bán nước:
Cầu cạnh Tôn Sĩ Nghị - chung số phận thảm hại -> Bỏ mạng nơi đất khách quê người.
=> Giọng văn có phần ngậm ngùi, thương cảm của bề tôi cũ.
Iv- Tổng kết và luyện tập
Ghi nhớ SGK
Điền thông tin vào sơ đồ:
Hoàng Lê nhất thống chí
Ngệ thuật:
Quang Trung:
Bè lũ cướp nước và bán nước
ý nghĩa
Hoàng Lê nhất thống chí
Lối văn trần thuật kết hợp với miêu tả chân thực , sinh động.
Nghệ thuật so sánh , đối lập độc đáo.
Quang Trung:
-Mưu lược uy phong.
-Quyết đoán tinh tường.
-Tầm nhìn, kì tài dùng binh
-Tướng sĩ đồng lòng
Bại tướng Tôn Sĩ Nghị:
-Hồ đồ thiển cận
-Lúng túng, mù mờ
Kiêu căng, chưa đánh đã thua.
Lê Chiêu Thống: Đớn hèn.
Niềm tự hào dân tộc, chiến thắng của chính nghĩa
Bài tập :
1/Tên tác phẩm Hoàng Lê nhất thống chí có ý nghĩa là gì?
A. Vua Lê nhất định thống nhất đất nước.
B. ý chí thống nhất đất nước của vua Lê.
C. Ghi chép việc vua Lê thống nhất đất nước.
D. ý chí trước sau như một của vua Lê.
2/Câu nào nói đúng nhất nội dung của Hồi thứ mười bốn?
Ca ngợi hình tượng người anh hùng Nguyễn Huệ.
Nói lên sự thảm bại của quân tướng nhà Thanh.
Nói lên số phận bi đát của vua tôi Lê Chiêu Thống.
Cả A, B, C đều đúng.

3/ Nội dung chính của câu văn sau là gì?
Trong khoảng vũ trụ, đất nào sao ấy, đều đã phân biệt rõ ràng, phương Nam, phương Bắc chia nhau mà cai trị.
Khẳng định chủ quyền của dân tộc ta và hành động xâm lăng phi nghĩa , trái đạo trời của giặc.
Thể hiện niềm tin vào ông trời của Nguyễn Huệ.
Thể hiện niềm tự hào về non sông đất nước của Nguyễn Huệ.
Cả A, B, C đều đúng.
4/ Chi tiết nào nói lên sự sáng suốt của Quang Trung trong việc xét đoán và dùng người?
Cách sử trí với các tướng sĩ tại Tam Điệp.
Phủ dụ quân lính tại Nghệ An.
Thân chinh cầm quân ra trận.
Sai mở tiệc khao quân.
Hướng dẫn học ở nhà
Viết đoạn văn khoảng 10 câu nêu cảm nhận của em về hình ảnh Quang Trung qua hồi 14.
Soạn văn bản " Truyện Kiều"
Đọc kĩ và ghi lại những nét chính về tác giả Nguyễn Du.
Đọc phần tóm tắt SGK sau đó tóm tắt ngắn gọn bằng lời văn của mình
Tìm hiểu giá trị của "Truyện Kiều"