Bài 5. Hoàng Lê nhất thống chí - Hồi thứ mười bốn

Ngô gia văn phái
Tiết 23 + 24
I - Tìm hiểu chung
1/ Tác giả:
- Là một nhóm tác giả thuộc dòng họ Ngô Thì ở làng tả Thanh Oai , nay thuộc huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Tây. Trong đó hai tác giả chính là Ngô Thì Du và Ngô Thì Chí đều làm quan.
2/ Tác phẩm:
+ Viết bằng chữ Hán
+ Ghi chép về sự thống nhất của vương triều Lê vào thời điểm Tây Sơn diệt Trịnh trả lại Bắc Hà cho vua Lê.
+ Có thể xem đây là cuốn tiểu thuyết lịch sử chương hôì( Gồm 17 hồi) . Văn bản sgk là hồi 14: Đánh Ngọc Hồi quân Thanh thua trận- Bỏ Thăng Long Chiêu Thống trốn ra ngoài
Ii-đọc, tóm tắt, tìm hiểu thể loại, bố cục
1- Đọc- Tóm tắt:
2- Thể loại : Tiểu thuyết chương hồi viết bằng chữ Hán- ảnh hưởng của Tam quốc chí.
3- Bố cục :
Ba phần
-Phần 1:
Từ đầu - "Năm Mậu Thân 1778" :
Nhận tin cấp báo, Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng đế, cầm quân ra Bắc.
-Phần 2:
"Vua Quang Trung....kéo vào thành":
Cuộc hành quân thần tốc và những chiến thắng vẻ vang.
- Phần 3 : Còn lại
Thảm bại của bè lũ bán nước, cướp nước.
4. Đại ý:
Đoạn trích miêu tả chiến thắng lẫy lừng của vua Quang Trung, sự thảm bại của quân tướng nhà Thanh và số phận lũ vua quan phản nước, hại dân.
1. Hình tượng người anh hùng Nguyễn Huệ.
a. Con người mạnh mẽ, quyết đoán.
- Giận lắm, liền họp các tướng sĩ, định thân chinh cầm quân để đánh đuổi chúng.
- Nghe lời tướng sĩ lên ngôi hoàng đế, đốc quân ra Bắc.
- Tổ chức hành quân thần tốc.
- Tuyển binh, duyệt binh lớn ở Nghệ An.
- Dụ tướng sĩ, định kế hoạch hành quân đánh giặc
Ii-Đọc hiểu văn bản
b. Trí tuệ sáng suốt, nhạy bén, Có tầm nhìn xa trông rộng, có ý chí quyết chiến, quyết thắng.
- Sáng suốt trong việc phân tích thời cuộc và thế tương quan giữa ta và địch.
+ Khẳng định chủ quyền " đất nào sao ấy".
+ Nêu bật giã tâm của giặc
+ Nhắc lại truyền thống chống giặc
+ Kêu gọi quân lính
+ Kỉ luật nghiêm.
Sáng suốt, nhạy bén trong việc xét đoán, dùng người .
Mở tiệc khao quân, hẹn mồng 7 tháng giêng vào Thăng Long ăn mừng.
c. Kỳ tài trong việc dùng binh
- 25 tháng chạp xuất quân ở Phú Xuân (Huế)
- Một tuần sau đã ra đến Tam Điệp cách Huế 500 km.
- 30 tháng giêng sẽ vào ăn tết ở Thăng Long mà tất cả đều đi bộ.
- 7 tháng giêng sẽ vào ăn tết ở Thăng Long, thực tế vượt mức 2 ngày.
- Chiều mùng 5 tháng giêng năm Kỉ Dậu, đoàn quân đã tiến vào kinh thành Thăng Long
.
d. Có nhiều mưu kế đánh giặc:
- Bắt gọn quân do thám.
- Đánh nghi binh.
- Dùng đội quân cảm tử khiêng ván
- Lùa voi dày đạp.
? Quang Trung là vị vua yêu nước, sáng suốt có tài cầm quân. là người tổ chức và là linh hồn của chiến công vĩ đại.
2. Hình ảnh bọn cướp nước và bán nước.
a. Sự thảm bại của quân tướng nhà Thanh.
- Mấy ngày tết chỉ chăm chú vào yến tiệc, vui chơi, không đề phòng cảnh giác.
- Tướng: sợ mất mật, ngựa không kịp đóng yên, người không kịp mặc áo giáp.chuồn trước qua cầu phao.
- Quân: Tan tác bỏ chạy, tranh nhau qua cầu sang sông, xô đẩy nhau rơi xuống chết rất nhiều, sông Nhị Hà tắc nghẽn.
? Do: + Chủ quan khinh địch, kiêu căng.
+ Chiến đấu không vì mục đích chính nghĩa
+ Quân Tây Sơn quá hùng mạnh.
b. Số phận thảm hại của bọn vua tôi phản nước, hại dân.
- Vội vã rời bỏ cung điện đem mẹ chạy theo Tôn Sĩ Nghị, cướp cả thuyền của dân để qua sông.
- Bị Nghị bỏ rơi
- Thu nhặt tàn quân kéo về.
? Kể chuyện xen kẽ miêu tả1 cách sinh động.
* Cả 2 cuộc tháo chạy đều tả thực, với những chi tiết cụ thể, những âm hưởng khác nhau.
- Đoạn miêu tả quân Thanh: nhịp điệu nhanh, mạnh, hối hả - thể hiện sự hả hê sung sướng của người thắng trận.
- Đoạn miêu tả vua Lê Chiêu Thống: nhịp điệu chậm hơn, âm hưởng có phần ngậm ngừ, chua xót.

1/Tên tác phẩm Hoàng Lê nhất thống chí có ý nghĩa là gì?
A. Vua Lê nhất định thống nhất đất nước.
B. ý chí thống nhất đất nước của vua Lê.
C. Ghi chép việc vua Lê thống nhất đất nước.
D. ý chí trước sau như một của vua Lê.
Bài tập
2/Câu nào nói đúng nhất nội dung của Hồi thứ mười bốn?

Ca ngợi hình tượng người anh hùng Nguyễn Huệ.
Nói lên sự thảm bại của quân tướng nhà Thanh.
Nói lên số phận bi đát của vua tôi Lê Chiêu Thống.
Cả A, B, C đều đúng.

3/ Nội dung chính của câu văn sau là gì?
Trong khoảng vũ trụ, đất nào sao ấy, đều đã phân biệt rõ ràng, phương Nam, phương Bắc chia nhau mà cai trị.
Khẳng định chủ quyền của dân tộc ta và hành động xâm lăng phi nghĩa , trái đạo trời của giặc.
Thể hiện niềm tin vào ông trời của Nguyễn Huệ.
Thể hiện niềm tự hào về non sông đất nước của Nguyễn Huệ.
Cả A, B, C đều đúng.
4/ Chi tiết nào nói lên sự sáng suốt của Quang Trung trong việc xét đoán và dùng người?
Cách xử trí với các tướng sĩ tại Tam Điệp.
Phủ dụ quân lính tại Nghệ An.
Thân chinh cầm quân ra trận.
Sai mở tiệc khao quân.