Bài 5. Hoàng Lê nhất thống chí - Hồi thứ mười bốn

Tiết 23 Hoàng Lê nhất thống chí
(Hồi thứ mười bốn)
Ngô Gia Văn Phái
NGUYỄN HUỆ (1753-16.9.1792)
I- §äc – chó thÝch
1. T¸c gi¶ - t¸c phÈm :
a.T¸c gi¶:
- Ng« gia v¨n ph¸i - Nhãm t¸c gi¶ thuéc dßng hä Ng« Th×, hai t¸c gi¶ chÝnh: Ng« Th× ChÝ, Ng« Th× Du.
b. Tác phẩm:
- Hồi thứ 14 của tác phẩm.
- Tác phẩm viết bằng chữ Hán ghi chép về sự thống nhất của vương triều nhà Lê vào thời điểm Tây Sơn diệt Trịnh trả lại Bắc Hà cho vua Lê
- Tác phẩm có thể được xem là cuốn tiểu thuyết lịch sử viết theo lối chương hồi ( 17 hồi )
- Hoàng Lê nhất thống chí:
+ Hoàng Lê: vương triều nhà Lê
+ nhất thống: sự thống nhất
+ chí: ghi chép
 ghi chép về sự thống nhất của vương triều nhà Lê
2. Đọc:
- Thể loại: Tiểu thuyết lịch sử.
- Phương thức biểu đạt: Tự sự.
- Tóm tắt văn bản:
3.Bố cục:
-Từ đầu-> ra Bắc: Quang Trung chuẩn bị tiến quân ra Bắc.
- Tiếp -> vào thành: Quang Trung đại phá quân Thanh.
-Còn lại: Số phận của bọn bán nước và cướp nước.
II. Đọc hiểu văn bản
1. Quang trung chuẩn bị tiến quân ra Bắc:
- Lên ngôi vua.
-> Là người thủ lĩnh biết tôn trọng tướng lĩnh và trọng lẽ phải.
-> ý thức cao về chủ quyền dân tộc.
- Hiểu rõ dã tâm của bọn phong kiến phương Bắc.
- Tự hào về truyền thống dân tộc.
- Tin tưởng vào chính nghĩa.
-> Mưu lược cầm quân và bình công luận tội rõ ràng khiến quân sĩ cảm phục.
-> Tầm nhìn xa trông rộng và khả năng tiên đoán.
=> Là vị vua hết lòng vì nước vì dân và có tài cầm quân.
2. Quang Trung đại phá quân Thanh.
a.Trận Phú Xuyên và Hạ Hồi:
Đánh bí mật, bất ngờ để đảm bảo thắng lợi mà không gây tổn thất cho nghĩa quân
b. Trận Ngọc Hồi:
Cách đanh táo bạo, kết hợp nhiều lối đánh và các mũi tiến công áp đảo quân thù
-> Thiên tài quân sự : Trí dũng song toàn.
- Sự kết hợp yếu tố lịch sử và chất văn để tái hiện lại một thời kì lịch sử hào hùng của dân tộc và làm nổi bật lên chân dung của người anh hùng- thiên tài quân sự bậc nhất của dân ta ở thế kỉ XVIII.
Vua Quang Trung “thần tốc” tiến quân
Đêm 30 tháng chạp năm Mậu Thân (25.1.l789) xuất quân, cho đến trưa mùng 5 Tết Kỷ Dậu (30.1.1789), trong vòng 5 ngày đêm, 29 vạn quân giặc (cả dân phu) do Tôn Sĩ Nghị làm tổng chỉ huy, đã bị tiêu diệt và ra đầu hàng. Tướng giặc Sầm Nghi Đống thắt cổ chết tại sở chỉ huy. Tổng chỉ huy quân giặc Tôn Sĩ Nghị “hốt hoảng bỏ chạy, ngựa không kịp đóng yên, người không kịp mặc áo giáp”. Thấy tướng chạy, quân chạy theo, qua cầu phao vượt sông Hồng, cầu gãy, hàng vạn quân Thanh rơi xuống nước, chết.
Trưa mùng 5 Tết, Vua Quang Trung ngồi trên lưng voi, áo bào xạm đen khói súng, đi đầu đại quân tiến vào Thăng Long, giữa cảnh mừng vui khôn xiết của nhân dân.
Từ ngày lập quốc cho đến cuối thế kỷ 18, chưa bao giờ quân dân ta kháng chiến mà tiêu diệt gọn một lực lượng rất lớn quân giặc trong một thời gian rất ngắn như trận đại phá quân Thanh của Nguyễn Huệ. Chiến thắng này đã vĩnh viễn chấm dứt nạn xâm lược của tập đoàn phong kiến phương Bắc luôn đe doạ dân tộc Việt Nam ta trong suốt mấy ngàn năm.
Trong suốt 20 năm chiến đấu, Nguyễn Huệ chưa hề chùn bước. Nguyễn Huệ rất mực yêu quý dân nghèo, biết trọng dụng nhân tài, có mưu trí tuyệt vời, có lòng gan dạ ít ai bì nổi và đã đánh là thắng. Nguyễn Huệ là một danh tướng, một nhà quân sự thiên tài, một vị hoàng đế anh minh, là một trong những nhân vật rất đặc biệt trong lịch sử Việt Nam ta vào nửa đầu thế kỷ 18.
3- Sè phËn cña t­íng lÜnh nhµ Thanh vµ vua t«i Lª Chiªu Thèng.
a. Sù thÊt b¹i th¶m h¹i cña qu©n Thanh:
- T«n SÜ NghÞ sî mÊt mËt…
- Qu©n sÜ bá ch¹y tan t¸c…
->Qu©n Thanh chñ quan; chiÕn ®Êu kh«ng v× chÝnh nghÜa; qu©n T©y S¬n hïng m¹nh vµ dïng lèi ®¸nh t¸o b¹o, thÇn tèc vµ bÊt ngê.
b.Số phận vua tôi Lê Chiêu Thống
- Véi vµng rêi bá cung ®iÖn ch¹y trèn.
- C­íp thuyÒn cña ng­êi ®¸nh c¸ ®Ó ch¹y.
- §uæi theo qu©n Thanh ®Ó mong ®­îc che chë.
-Bi hµi kÞch cña vua t«i Lª Chiªu Thèng-> sè phËn bi th¶m cña kÎ b¸n n­íc cÇu vinh.
-> Sè phËn bi ®¸t cña kÎ b¸n n­íc cÇu vinh
III-TỔNG KẾT
1. NghÖ thuËt:
- Kh¾c hoa h×nh t­îng NguyÔn HuÖ mét c¸ch râ nÐt vµ mang ®Ëm mµu s¾c sö thi.
- KÓ l¹i sù kiÖn lÞch sö rµnh m¹ch, ch©n thùc ,kh¸ch quan- kÕt hîp yÕu miªu t¶ víi biÖn ph¸p nghÖ thuËt so s¸nh, ®èi lËp.
2.Néi dung:
B»ng c¶m quan lÞch sö vµ lßng tù hµo d©n téc, c¸c t¸c gi¶ ®· t¸i hiÖn l¹i một c¸ch ch©n thùc vµ sinh ®éng h×nh ¶nh ng­êi anh hïng d©n téc NguyÔn HuÖ; ®ång thêi kh¾c ho¹ râ nÐt h×nh ¶nh th¶m b¹i cña lò b¸n n­íc vµ c­íp n­íc.