Bài 5. Hoàng Lê nhất thống chí - Hồi thứ mười bốn

Chúc các em có giờ học bổ ích
Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo
Ngữ Văn 9
Kiểm tra Bài cũ :
1. Bọn quan lại hầu cận trong phủ Chúa đã nhũng nhiễu nhân dân bằng những thủ đoạn nào ?
- Ban ngày, dò xem nhà nào có chậu hoa cây cảnh... Thì biên hai chữ " phụng thủ "
- Đêm đến chúng sai người lấy phăng đi rồi buộc cho họ tội giấu vật cung phụng để dọa lấy tiền.
- Hòn đá hoặc cây cối gì to lớn quá chúng phá nhà hủy tường để khiêng ra.
Một lũ nịnh bợ tham lam lộng hành lợi dụng quyền Chúa để vơ vét của cải nhân dân.
Văn bản
Ti?t: 23+24
Hoàng lê nhất thống chí
H
ồ
i
T
h
ứ
14
Đánh Ngọc Hồi quân Thanh bị thua trận
Bỏ Thăng Long Chiêu Thống trốn ra ngoài.
1. Tác giả.
Nêu hiểu biết của em về tác giả Hoàng Lê Nhất Thống Chí ?
- Dòng họ Ngô Thì ở làng tả Thanh Oai - Hà Tây viết.
- Ngô Thì Chí ( 1753 - 1788 ) viết 7 hồi đầu.
- Ngô Thì Du ( 1772 - 1840 ) viết 7 hồi tiếp.
- 3 hồi khác do một người khác viết.
Nêu những nét chính về tác phẩm Hoàng Lê Nhất Thống Chí ?
-Tác phẩm viết bằng chữ Hán, có quy mô lớn gồm 17 hồi.
- Nội dung: Ghi chép về sự thống nhất của vương triều nhà Lê và tái hiện lại một giai đoạn lịch sử đầy biến động của xã hội phong kiến Việt Nam cuối thế kỷ 18 đầu thế kỷ 19.
2. Tác phẩm Hoàng Lê Nhất Thống Chí.
Tác phẩm đưuợc viết theo thể văn nào ? Tại sao tác phẩm lại có tên là Hoàng Lê Nhất Thống Chí ?
Chí là thể văn ghi chép lại sự vật, sự việc. Đây là thể văn vừa có tính chất văn học vừa có tính chất lịch sử.
Tên tác phẩm có nghĩa là: Cuốn sách gi chép về sự thống nhất của vương triều nhà Lê viết theo thể chí.
Tác phẩm Hoàng Lê Nhất Thống Chí đưuợc coi là Tiểu thuyết lịch sử chuơng hồi vì:
Nội dung: Viết về những sự kiện lịch sử, chịu ảnh hưuởng lối viết của tiểu thuyết chuương hồi Trung Quốc.
Hình thức: Có kết cấu, nghệ thuật khắc họa nhân vật, cách miêu tả, tự sự lại rất đậm chất tiểu thuyết.
3. Hồi thứ 14
Hãy tóm tắt Hồi thứ 14 ?
a. Tóm tắt.
Quân Thanh kéo vào Thăng Long, tưuớng Tây Sơn là Ngô Văn Sở lui quân về vùng núi Tam Điệp. Đuược tin Nguy?n Hu? rất giận, bèn họp tưuớng sĩ định thân chinh cầm quân đi ngay. Nhuưng nghe mọi ngưuời,ụng đã lên ngôi vua ở Phú Xuân, tự đốc xuất đại binh nhằm ngày 25 tháng Chạp năm 1788 tiến quân ra Bắc diệt Thanh. T?i Ngh? An, ng�y 29/Ch?p, vua g?p Nguy?n Thi?p xin ý ki?n, cho kén thêm quân lính, mở cuộc duyệt binh lớn, chỉ dụ tuớng lĩnh. Ngày 30 tháng Chạp Ra d?n Tam Di?p, lu?n rừ cụng, t?i c?a S?, Lõn; dỏnh giỏ vai trũ c?a Ngụ Thỡ Nh?m, mở tiệc khao quân, hẹn đến ngày mùng 7 Tết thắng giặc mở tiệc ăn mừng ở Thăng Long. Đội quân của Quang Trung đánh đến đâu thắng đến đấy, khiến quân Thanh đại bại. Ngày mùng 3 Tết quân Tây Sơn công phá đồn Hà Hồi, sáng sớm ngày mùng 5 tiến sát đồn Ngọc Hồi, trưua mùng 5 Tết tiến binh đến Thăng Long. Tưuớng Thanh vội vã tháo chạy về nưuớc, vua Lê Chiêu Thống cùng gia quyến vội vã chạy trốn theo.
b. Chú giải.
Theo dõi Sách Giáo Khoa
c. Nội dung.
Hồi thứ 14 ghi lại sự kiện lịch sử nào ?
Ghi lại sự kiện vua Quang Trung đại phá quân Thanh vào mùa xuân năm 1789, lập nên triều đại Tây Sơn. Phản ánh bộ mặt thảm hại của bọn cưuớp nuước và bán nuớc.
d. Phưuơng thức biểu đạt.
Văn bản đưuợc viết theo phưuơng thức biểu đạt nào ?
Tự sự kết hợp với miêu tả và nghị luận.
TRả lời
e. Bố cục.
Qua phần tóm tắt ta thấy văn bản đưuợc tách thành 3 sự việc chính. Đó là những sự việc nào ? Hãy tách đoạn theo sự việc trên ?
Phần 1. Từ đầu đến lên đường ra Bắc.
Quang Trung chuẩn bị tiến quân ra Bắc.
Phần 2. Tiếp cho đến kéo vào thành.
Quang Trung đại phá quân Thanh.
Phần 3. Tiếp cho đến hết.
Số phận tướng lĩnh nhà Thanh và vua tôi Lê Chiêu Thống.
Thảo luận nhóm
1. Quang Trung chuẩn bị tiến quân ra Bắc.
Khi Bắc Bình Vưuơng đuược tin cấp báo quân Thanh đã đến Thăng Long, Ông đã có phản ứng nhưu thế nào ?
Nghe tin: Giận lắm, họp tuớng sĩ, định thân chinh cầm quân đi ngay.
Khi mọi ngưuời đến họp đã khuyên Ông điều gì ? Ông đã hành động nhưu thế nào ?
Nghe lời tưuớng sĩ lên ngôi Hoàng đế, sau đó hạ lệnh xuất quân ( 25/12/1788 )
Qua thái độ và hành động trên tính cách nào của vua Quang Trung đưuợc bộc lộ ?
Ngay thẳng, cưuơng trực, căm ghét bọn xâm lược và những kẻ bán nuước.
Khi nghe mọi ngưuời đến họp khuyên Quang Trung đã có nghe lời tưuớng sĩ, lên ngôi Hoàng đế... Việc làm đó chứng tỏ Ông là con ngưuời nhuư thế nào ?
Thấu hiểu lẽ phải, có ý chí quyết tâm đánh đuổi quân xâm lưuợc.
* Khi mới nghe tin:
* Ngày 29 tháng 12 đến Nghệ An:
Ngày 29 tháng 12 Quang Trung đã đến địa danh nào ? ở đây Ông đã có những việc làm gì ?
Gặp ngưuời cống sĩ ở Nga Sơn hỏi việc đánh giặc.
Kén lính ở Nghệ An và mở cuộc duyệt binh lớn.
Sắp xếp đội ngũ và truyền cho quân sĩ ngồi nghe lệnh và dụ họ.
Chỉ trong vòng ngày 29 Quang Trung làm đuược bao nhiêu là việc lớn. Những việc làm đó cho thấy Ông là một ngưuời luôn hành động nhưu thế nào ?
Hành động mạnh mẽ, quyết đoán.
Quan sát lời chỉ dụ của vua Quang Trung với quân sĩ trong SGK trang 66 em thấy nội dung lời chỉ dụ nêu lên những gì ?
Khẳng định chủ quyền đất nưuớc.
Nêu lên dã tâm của giặc phưuơng Bắc.
Tự hào về công lao đánh giặc ngoại xâm của cha ông.
Tin tưuởng vào chính nghĩa của cuộc hành binh diệt Thanh và kêu gọi quân sĩ đánh giặc.
Ra kỷ luật đối với quân sĩ.
Từ lời dụ quân sĩ trên em thấy tài năng nào của Nguyễn Huệ đưuợc bộc lộ ?
Tài khích lệ quân sĩ.Trí tuệ sáng suốt và nhạy bén.
* Ngày 30 tháng 12 năm 1788
Sau khi mở cuộc duyệt binh vào ngày 29 ở Nghệ An. Ngày hôm sau ( 30 Tết ) Quang Trung đã có quyết định gì ?
Hạ lệnh xuất quân đến Tam Điệp.
Mở tiệc khao quân.
Xử trí hai tưuớng Sở và Lân
Hoạch định kế sách đánh giặc và tính kế hoạch ngoại giao sau chiến tranh.
Tại Tam Điệp, Quang Trung đã có những việc làm nào ?
Tối 30 Tết thì lên đuường tiến quân ra Thăng Long.
Tại Tam Điệp, Quang Trung đã xử trí 2 tưuớng Sở và Lân nhuư thế nào ? Từ cách xử trí ấy nói với em về một con ngưuời có phẩm chất nhuư thế nào ?
Năng lực tiên đoán chính xác của một nhà quân sự có tài.
Tầm nhìn xa trông rộng, một nhà chính trị có tuư tưuởng hòa bình.
Nhạy bén, sáng suốt, độ lưuợng và công minh trong việc xét đoán bề tôi.
Việc Quang Trung nói với tướng sĩ về kế hoạch ngoại giao với nhà Thanh sau chiến tranh cho thấy đây là một vị vua có tấm nhìn và tuư tuưởng nhưu thế nào ?
Hành động mở tiệc khao quân, cho quân ăn Tết trước và tối 30 Tết lập tức lên đuường cùng lời hứa hẹn đón năm mới ở Thăng Long vào ngày mùng 7 Tết cho thấy năng lực đặc biệt nào ở vị vua này ?
củng cố - luyện tập
Qua phần I em cảm nhận đưuợc điều gì từ nguười anh hùng Quang Trung ?
Bài 2
Qua phần 1 hình ảnh vua Quang Trung đưuợc tái hiện lên bằng biện pháp nghệ thuật nào ?
Các biện pháp nghệ thuật ấy nói với em về một vị vua nhuư thế nào ?
Kể bằng hành động, sự việc, lời nói cụ thể.
Là một vị vua yêu nuớc, sáng suốt, có tài cầm quân.
2.Hình ảnh bọn xâm lược :
a/ Khi tiến vào nước ta:
-Vào Thăng Long như vào chỗ
không người.
-Quân lính thả sức cướp bóc,
ức hiếp dân ta.
b/ Khi quân Tây Sơn đánh :
- Rụng rời sợ hãi, xin hàng.
- Bỏ chạy tán loạn.
- Sầm Nghi Đống thắt cổ chết.
- Tôn Sĩ Nghị không kịp mặc
giáp, cưỡi ngựa không yên
cương chạy trốn.
Hình ảnh quân nhà Thanh vượt sông Hồng
hoảng sợ bỏ chạy về nước
3 Hình ảnh vua quan nhà Lê:
a/ Cầu viện quân Thanh:
-Thấy quân Thanh không đề
phòng , vua Lê rất lo sợ.
-Ra vào chầu với giặc.
b/Khi quân Thanh bỏ chạy :
-Vua quan cùng đưa Thái hậu
chạy trốn theo.
-Nhờ viên thổ hào cho ăn, ở.
-Đến cửa ải : nhìn nhau chảy
nước mắt
-Sự khác nhau giữa hai cuộc tháo chạy:
- Nội dung chủ yếu của Hồi thứ 14(trích Hoàng Lê nhất thống chí) là gì?
-Đáp án:
Tái hiện chân thực hình ảnh người anh hùng dân tộc Nguyễn Huệ qua chiến công thần tốc đại phá quân thanh, sự thảm bại của quân tướng nhà Thanh và số phận bi đát của vua Lê Chiêu Thống.
Bài 1
củng cố - luyện tập
Theo em, có thể gọi Hoàng Lê Nhất Thống Chí là cuốn tiểu thuyết lịch sử vì những lý do nào trong các lý do sau ?
C. Vì các nhân vật lịch sử nổi lên trong tác phẩm như là những hình tượng văn học sinh động.
A. Vì truyện này liên quan đến sự thật lịch sử.
B. Vì sự thật lịch sử được ghi chép dưới hình thức tiểu thuyết.
D. Vì đã tạo dựng đuược hình ảnh ngưuời anh hùng Quang Trung rất khác thưuờng.
E. Vì là một tác phẩm hay.
A. Vì truyện này liên quan đến sự thật lịch sử.
B. Vì sự thật lịch sử đưuợc ghi chép dưuới hình thức tiểu thuyết.
C. Vì các nhân vật lịch sử nổi lên trong tác phẩm nhưu là những hình tuượng văn học sinh động.
Quang Trung
i
m
d
o
t
t
y
h
i
o
n
n
a
e
i
s
a
c
o
k
t
n
a
u
q
g
n
u
r
t
g
h
u
i
y
o
o
d
g
h
a
o
d
d
n
y
g
n
t
h
n
h
a
o
m
h
c
g
o
d
s
a
n
o
n
y
s
a
d
h
o
9. Nghĩa quân nào đã giành thắng lợi trong trận dại phá quân Thanh?
7. Trong trận Ngọc Hồi, quân ta ghép các mảnh ván và lấy cái gỡ quấn ở bên ngoài để làm lá chắn?
10. Tên tướng giặc đã thắt cổ tự tử ở đồn Đống Đa?
2. Năm 1789 theo âm lịch được gọi là năm gì?
4,5. Mờ sáng mồng 5 tết nam Kỷ Dậu(1789),quân ta cùng một lúc đánh vào nhung đồn nào của địch?
8. Tên một đô đốc chỉ huy quân ta vưuợt biển tiến vào Hải Duương?
3. Đªm mång ba tÕt năm Kû DËu(1789), qu©n ta tÊn c«ng ®ån nµo?
6.Dây là tên tướng giặc đã chỉ huy quân Thanh sang xâm lưuợc nuước ta nam 1788.
Cuối nam 1788, hai mưuơi chín vạn quân nào kéo vào nưuớc ta?
1
2
3
4
8
7
5
10
9
Giải ô ch?
6

LỄ HỘI ĐỐNG ĐA
Cám ơn thầy cô về dự giờ với lớp 9C