Bài 5. Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh

Tiết: 22 - Văn bản:
CHUYỆN CŨ TRONG PHỦ CHÚA TRỊNH
(Trích: “Vũ trung tuỳ bút”-Phạm Đình Hổ-)
Tiết: 22-Văn bản:
I. Đọc và tìm hiểu chung:
1. Tác giả, tác phẩm:
* Tác giả:
- Phạm Đình Hổ (1768-1839) hiệu Đông Dã Tiều, người làng Đan Loan, huyện Đường An, tỉnh Hải Dương.
- Một nho sĩ để lại nhiều công trình biên soạn, khảo cứu có giá trị ở nhiều lĩnh vực.
* Tác phẩm:
Tiết: 22-Văn bản:
CHUYỆN CŨ TRONG PHỦ CHÚA TRỊNH
(Trích: “Vũ trung tuỳ bút”-Phạm Đình Hổ-)
Tiết: 22-Văn bản:
I. Đọc và tìm hiểu chung:
1. Tác giả, tác phẩm:
* Tác giả:
* Tác phẩm:
Tiết: 22-Văn bản:
CHUYỆN CŨ TRONG PHỦ CHÚA TRỊNH
(Trích: “Vũ trung tuỳ bút”-Phạm Đình Hổ-)
- "Vũ trung tuỳ bút" là một tác phẩm văn xuôi xuất sắc viết bằng chữ Hán, vào khoảng đầu đời Nguyễn - thế kỉ XIX, tác phẩm gồm 88 mẩu chuyện nhỏ viết theo thể tuỳ bút.
- "Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh" là một trong 88 mẩu chuyện của "Vũ Trung tuỳ bút".
I. Đọc, tìm hiểu chung:
1. Tác giả, tác phẩm:
Tiết: 22 - Văn bản:
CHUYỆN CŨ TRONG PHỦ CHÚA TRỊNH
(Trích: “Vũ trung tuỳ bút”-Phạm Đình Hổ-)
2. Đọc văn bản:
3. Chú thích:
4. Bố cục:
- 2 phần:
+ P1: Từ đầu -> “...triệu bất tường”: Thói ăn chơi của chúa Trịnh.
+ P2: Còn lại: Sự tham lam, nhũng nhiễu của quan lại trong phủ chúa.
II. Phân tích:
I. Đọc, tìm hiểu chung:
1. Tác giả, tác phẩm:
Tiết: 22 - Văn bản:
TRUYỆN CŨ TRONG PHỦ CHÚA TRỊNH
(Trích: “Vũ trung tuỳ bút”-Phạm Đình Hổ-)
2. Đọc văn bản:
3. Chú thích:
4. Bố cục:
II. Phân tích:
1. Lối sống của chúa Trịnh:
* Thích chơi đèn đuốc, bày đặt lễ nghi, xây dựng nhiều đình đài:
+ ...thường ngự ở các li cung trên Hồ Tây, núi Tử Trầm, ...
+ Việc xây dựng đình đài cứ liên miên.
+ Mỗi tháng ba, bốn lần..ra cung Thuỵ Liên.
+ ... Binh lính dàn hầu vòng quanh bốn mặt hồ...Các nội thần thì đều bịt khăn ...mặc áo đàn bà, bày bách hoá...bán. thuyền ngự...ghé vào mua bán..,trong chợ...
Thú chơi đèn đuốc,thú dạo chơi
-Xây nhiều li cung
Các li cung trên bờ Tây Hồ
I. Đọc, tìm hiểu chung:
1. Tác giả, tác phẩm:
Tiết: 22 - Văn bản:
CHUYỆN CŨ TRONG PHỦ CHÚA TRỊNH
(Trích: “Vũ trung tuỳ bút”-Phạm Đình Hổ-)
2. Đọc văn bản:
3. Chú thích:
4. Bố cục:
II. Phân tích:
1. Lối sống của chúa Trịnh:
* Thích chơi đèn đuốc, bày đặt lễ nghi, xây dựng nhiều đình đài...: thường ngự ở các li cung trên Tây Hồ, núi Tử Trầm,....
+ Việc xây dựng đình đài cứ liên miên.
+ Mỗi tháng ba, bốn lần [...] ra cung Thuỵ Liên.
[...] Binh lính dàn hầu vòng quanh bốn mặt hồ...Các nội thần thì đều bịt khăn ...mặc áo đàn bà, bày bách hoá...bán. thuyền ngự...ghé vào mua bán..,trong chợ...
-> Kể, tả chân thực, cụ thể, sinh động (thời gian, triều đại, sự việc).
Sự tốn kém, lố lăng, xô bồ, thiếu văn hoá.
I. Đọc, tìm hiểu chung:
1. Tác giả, tác phẩm:
Tiết: 22 - Văn bản:
CHUYỆN CŨ TRONG PHỦ CHÚA TRỊNH
(Trích: “Vũ trung tuỳ bút”-Phạm Đình Hổ-)
2. Đọc văn bản:
3. Chú thích:
4. Bố cục:
II. Phân tích:
1. Lối sống của chúa Trịnh:
* Thú chơi những loài trân cầm dị thú, cổ mộc quái thạch, chậu hoa cây cảnh[...] chúa đều sức thu lấy, không thiếu một thứ gì.
- [...] Cây đa to, cành lá như cây cổ thụ [...] phải một cơ binh mới khiêng nổi.
- Trong phủ, [...] Hình núi non bộ trông như .. bến bể đầu non.
I. Đọc, tìm hiểu chung:
1. Tác giả, tác phẩm:
Tiết: 22 - Văn bản:
CHUYỆN CŨ TRONG PHỦ CHÚA TRỊNH
(Trích: “Vũ trung tuỳ bút”-Phạm Đình Hổ-)
2. Đọc văn bản:
3. Chú thích:
4. Bố cục:
II. Phân tích:
1. Lối sống của chúa Trịnh:
* Thú chơi những loài trân cầm dị thú, cổ mộc quái thạch, chậu hoa cây cảnh[...] chúa đều sức thu lấy, không thiếu một thứ gì.
- [...] Cây đa to, cành lá như cây cổ thụ [...] phải một cơ binh mới khiêng nổi.
- Trong phủ, [...] Hình núi non bộ trông như .. bến bể đầu non.
-> Dùng quyền lực để cưỡng đoạt của quý, tàn phá sức dân.
-> Lời văn chân thực, khách quan, từ hán Việt, miêu tả tỉ mỉ.
Những bức tranh toàn cảnh trong phủ chúa
"Mỗi khi đêm thanh cảnh vắng, tiếng chim kêu vượn hót ran khắp bốn bề, hoặc nửa đêm ồn ào như trận mưa sa gió táp, vỡ tổ, tan đàn, kẻ thức giả biết đó là triệu bất tường"
-> Cảnh xa hoa nhưng rùng rợn, bí hiểm, ma quái, âm thanh ghê sợ như điềm báo trước sự đau thương.
I. Đọc, tìm hiểu chung:
1. Tác giả, tác phẩm:
Tiết: 22 - Văn bản:
Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh
(Trích: “Vũ trung tuỳ bút”-Phạm Đình Hổ-)
2. Đọc văn bản:
3. Chú thích:
4. Bố cục:
II. Phân tích:
1. Lối sống của chúa Trịnh:
* Thích chơi đèn đuốc, bày đặt lễ nghi xây dựng đền đài...
* Thú chơi những loài trân cầm dị thú, cổ mộc quái thạch, chậu hoa cây cảnh[...]
-> Kể, tả chân thực (thời gian, triều đại, sự việc).
-> Lời văn chân thực, khách quan, từ hán Việt, miêu tả tỉ mỉ.

- Chúa Trịnh ăn chơi xa hoa, vô độ, không lo việc nước, không tiếc sức dân.
2. Hình ảnh bọn quan hầu cận trong phủ chúa:
I. Đọc, tìm hiểu chung:
1. Tác giả, tác phẩm:
Tiết: 22 - Văn bản:
CHUYỆN CŨ TRONG PHỦ CHÚA TRỊNH
(Trích: “Vũ trung tuỳ bút”-Phạm Đình Hổ-)
2. Đọc văn bản:
3. Chú thích:
4. Bố cục:
II. Phân tích:
1. Lối sống của chúa Trịnh:
2. Hình ảnh bọn quan hầu cận trong phủ chúa
- Thủ đoạn: nhờ gió bẻ măng, vu khống...
- Hành động: doạ dẫm, cướp, tống tiền ...
+ ...dò xem nhà nào có chậu hoa, cây cảnh, chim tốt khiếu hay,.. biên ngay cho hai chữ "phụng thủ".
+ Đêm đến ... trèo qua tường thành lẻn ra ... đem lính lấy phăng đi rồi buộc cho tội... giấu vật cung phụng để doạ lấy tiền.
+ ...phá nhà, huỷ tường-> khiêng ra.
-> Ngang ngược, tham lam, tàn bạo, bất công
"Nhà ta ở phường Hà Khẩu, huyện Thọ Xương, trước nhà tiền đường có trồng một cây lê, cao vài mươi trượng, lúc nở hoa, trắng xoá thơm lừng; trước nhà trung đường cũng trồng hai cây lựu trắng, lựu đỏ, lúc ra quả trông rất đẹp, bà cung nhân ta sai chặt đi cũng vì cớ ấy."
Cây Lê
Cây Lựu
"Nhà ta ở phường Hà Khẩu, huyện Thọ Xương, trước nhà tiền đường có trồng một cây lê, cao vài mươi trượng, lúc nở hoa, trắng xoá, thơm lừng; trước nhà trung đường cũng trồng hai cây lựu trắng, lựu đỏ, lúc ra quả trông rất đẹp, bà cung nhân ta sai chặt đi cũng vì cớ ấy"
-> Miêu tả cụ thể, tỉ mỉ, thái độ khách quan, lạnh lùng xen lẫn sự đau đớn, xót xa ? Tác giả bày tỏ thái độ căm giận trước một vương triều thối nát.
I. Đọc, tìm hiểu chung:
1. Tác giả, tác phẩm:
Tiết: 22 - Văn bản:
CHUYỆN CŨ TRONG PHỦ CHÚA TRỊNH
(Trích: “Vũ trung tuỳ bút”-Phạm Đình Hổ-)
2. Đọc văn bản:
3. Chú thích:
4. Bố cục:
II. Phân tích:
1. Lối sống của chúa Trịnh:
2. Hình ảnh bọn quan hầu cận trong phủ chúa
- Quan lại ỷ thế chúa làm càn nhũng nhiễu, hoành hành trong nhân dân.
I. Đọc, tìm hiểu chung:
1. Tác giả, tác phẩm:
Tiết: 22 - Văn bản:
CHUYỆN CŨ TRONG PHỦ CHÚA TRỊNH
(Trích: “Vũ trung tuỳ bút”-Phạm Đình Hổ-)
2. Đọc văn bản:
3. Chú thích:
4. Bố cục:
II. Phân tích:
1. Lối sống của chúa Trịnh:
2. Hình ảnh bọn quan hầu cận trong phủ chúa:
- Quan lại ỷ thế chúa làm càn nhũng nhiễu, hoành hành trong nhân dân.
III. Tổng kết - ghi nhớ:
1. Nghệ thuật
- Với thể tuỳ bút, bằng lối văn ghi chép sự việc cụ thể, chân thực, sinh động, khách quan với các phương pháp: liệt kê, so sánh, miêu tả, hình ảnh đối lập...
2. Nội dung
- Phản ánh lối sống xa hoa, vô độ với bản chất tham lam, tàn bạo, vô lí, bất công của bọn vua chúa quan lại phong kiến.
* Ghi nhớ: (sgk - T 63)
IV. Luyện tập:
Phân biệt sự khác nhau giữa thể loại tuỳ bút và truyện?
? Theo em đánh giá nào đúng nhất về giá trị tư tưởng bài tuỳ bút “Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh”?
A. Phê phán thói ăn chơi xa hoa hưởng lạc của bọn vua chúa thời Lê- Trịnh
B. Vạch trần tệ nhũng nhiễu, tước đoạt và bộ mặt gian hiểm của lũ hoạn quan cung giám.
C. Bầy tỏ lòng thương cảm của tác giả đối với nhân dân.
D. Dự báo sự sụp đổ của cơ nghiệp Lê - Trịnh
E. Tất cả các phương án trên đều đúng.
* Củng cố:
? Nh?n d?nh n�o núi dỳng ngh? thu?t th? hi?n thúi an choi xa s?, vụ d? thúi an choi c?a chỳa tr?nh?
A. Dua cỏc s? vi?c c? th?, khỏch quan.
B. S? d?ng bi?n phỏp ngh? thu?t li?t kờ, miờu t? t? m? m?t s? s? ki?n tiờu biờu bi?u.
C. Khụng xen l?i bỡnh c?a tỏc gi? d? s? vi?c t? núi lờn ý nghia c?a chỳng
D. C? A, B, C, d?u dỳng.
* Hướng dẫn hs học và làm bài tập ở nhà:
- Học thuộc tổng kết ghi nhớ sgk
- Làm bài tập phần luyện tập sgk
- Đọc kĩ văn bản “Hoàng Lê nhất thống chí”, đọc chú thích và trả lời các câu hỏi sgk.