Bài 49. Đa dạng của lớp Thú: Bộ Dơi và bộ Cá voi

Bộ môn SINH
BÀI GIẢNG CUỐI KHÓALỚP ITGS
06 - 2007
GV: Nguyễn Thị Liềng
KIỂM TRA BÀI CŨ :
Hãy so sánh đặc điểm cấu tạo và tập tính của Thú Mỏ Vịt và Kanguru thích nghi với đời sống của chúng?
Thú mỏ vịt vừa ở nước ngọt vừa ở cạn, chi có màng bơi, đẻ trứng, thú mẹ có tuyến sữa nhưng chưa có vú, thú con liếm sữa do thú mẹ tiết ra (bám trên lông mẹ hoặc uống sữa hòa lẫn trong nước).
Kanguru sống ở đồng cỏ, chi sau lớn, khỏe, đuôi to dài, đẻ con có vú, con sơ sinh rất nhỏ được nuôi trong túi da ở bụng thú mẹ, bú mẹ thụ động.
SỬA BÀI TẬP :
Quan sát hình dưới đây và bổ sung các chi tiết còn thiếu:
1.
Bộ:...............................................................
Tên:????????????????????????????
Nơi sống: ????????????????????????
Sinh sản: ????????????????????????
Bộ phận tiết sữa:
??????????????????????????????????..
Thú huyệt
Thú mỏ vịt
Nước ngọt và ở cạn
Đẻ trứng
Không có vú, chỉ có tuyến sữa
SỬA BÀI TẬP :
Quan sát hình dưới đây và bổ sung các chi tiết còn thiếu:
2.
Bộ:...............................................................
Tên:????????????????????????????
Nơi sống: ????????????????????????
Sinh sản: ????????????????????????
Bộ phận tiết sữa:????????????????..
Thú túi
Kanguru
Đồng cỏ
Đẻ con
Có vú
SỬA BÀI TẬP :
Hãy đánh dấu ? vào ? cho ý trả lời đúng nhất ở các câu sau:
1. Thú đẻ trứng, thú mẹ chưa có núm vú, con sơ sinh do thú mẹ tiết ra thuộc bộ:
? a) Thú có túi
? b) Thú huyệt
? c) Cả a, b đều sai
2. Thú đẻ con, con sơ sinh được nuôi trong túi da ở bụng thú mẹ, bú mẹ thụ động thuộc bộ:
? a) Thú huyệt
? b) Thú có túi
? c) Các thú khác


Bài 49:
Bộ Dơi:
Bộ Cá Voi:
Bộ Dơi (Chiroptera) VàBộ Cá Voi (Cetacea)
Bộ Dơi (Chiroptera)
1. Dơi có đặc điểm cấu tạo cơ thể như thế nào để thích nghi với đời sống bay lượn?
2. Cánh dơi khác cánh chim như thế nào?
Đọc thông tin SGK mục I, xem hình, thảo luận nhóm và trả lời các câu hỏi sau:
3. Phân biệt cách bay của dơi với cách bay của chim?
4. Bộ dơi gồm có mấy loại? Đặc điểm cấu tạo răng của chúng? Dơi thường kiếm ăn vào lúc nào?
1. Dơi có đặc điểm cấu tạo cơ thể như thế nào để thích nghi với đời sống bay lượn?
Chi trước biến đổi thành cánh da, thân ngắn
2. Cánh dơi khác cánh chim như thế nào?
?Cánh chim là cánh lông.?Cánh dơi là cánh da. Cánh dơi là một màng da rộng, phủ lông mao thưa, mềm mại, nối các phần của chi trước (cánh tay, ống tay, bàn tay, ngón tay) với mình, chi sau và đuôi.
Đọc thông tin SGK, xem hình, thảo luận nhóm và trả lời các câu hỏi sau:
Cánh chim
Cánh dơi
cánh tay
ống tay
bàn tay
ngón tay
3.Phân biệt cách bay của dơi với cách bay của chim?
- Chim khi cất cánh dùng 2 chân sau, nhún lấy đà - Dơi do chi sau yếu nên không thể nhún lấy đà như chim được nên phải từ trên cao thả mình xuống lấy đà rồi bay nên đơi thường treo ngược cơ thể từ trên cao (do màng cánh rộng, thân nhỏ nên dơi bay thoăn thoắt, đổi chiều thay hướng một cách đột ngột)
Xem phim và hình rồi trả lời câu hỏi sau:
4.Bộ dơi gồm có mấy loại? Đặc điểm cấu tạo răng của chúng? Dơi thường kiếm ăn vào lúc nào?
Dơi ăn sâu bọ (bộ răng nhọn để dễ dàng phá vỏ kitin của sâu bọ)
Xem phim và trả lời các câu hỏi sau:
Dơi ăn quả: lưỡi dài, có nhiều gai sừng để bào quả
Dơi thường kiếm ăn vào ban đêm
Dơi cũng biết bay, tại sao không xếp dơi vào lớp chim?
Tuy có đời sống bay lượn như chim nhưng dơi thuộc loài thú vì: thân có lông mao bao phủ, miệng có răng phân hóa, đẻ và nuôi con bằng sữa.
Tuy nhiên dơi còn có biểu hiện gần thú bậc thấp: con non yếu, bán cầu não nhỏ, nhẵn chưa phát triển.
Em rút ra kết luận gì về cấu tạo ngoài và tập tính của dơi?
Bộ dơi là thú có cấu tạo thích nghi với đời sống bay
Chúng có màng cánh rộng, thân ngắn và hẹp nên có cách bay thoăn thoắt, thay hướng đổi chiều linh hoạt
Chân yếu có tư thế bám vào cành cây treo ngược cơ thể. Khi bắt đầu bay chân rời vật bám, tự động buông mình từ trên cao
Bài 49:
Bộ Dơi:
Bộ Dơi Và Bộ Cá Voi
Bộ dơi là thú có cấu tạo thích nghi với đời sống bay
Chúng có màng cánh rộng, thân ngắn và hẹp nên có cách bay thoăn thoắt, thay hướng đổi chiều linh hoạt
Chân yếu có tư thế bám vào cành cây treo ngược cơ thể. Khi bắt đầu bay chân rời vật bám, tự động buông mình từ trên cao
2. Bộ Cá Voi:
Bộ Cá Voi:
1. Cơ thể cá voi có những biến đổi như thế nào để thích nghi với đời sống ở nước?
2. Tìm các đặc điểm chứng tỏ chi trước biến đổi thành vây bơi nhưng vẫn có cấu tạo như chi ở động vật có xương sống ở cạn?
Đọc thông tin SGK mục II, xem hình, thảo luận nhóm và trả lời các câu hỏi sau:
3.Cách lấy thức ăn của cá voi như thế nào?
4.Ngoài cá voi xanh trong bộ cá voi còn có đại diện nào?
1. Cơ thể cá Voi có những biến đổi như thế nào để thích nghi với đời sống ở nước?
Cơ thể hình thoi, chi trước biến thành vây, chi sau tiêu giảm, phía sau mình có vây đuôi nằm ngang (rất khỏe), bơi bằng cách uốn mình theo chiều dọc.
Xem hình và trả lời các câu hỏi sau:
2. Tìm các đặc điểm chứng tỏ chi trước biến đổi thành vây bơi nhưng vẫn có cấu tạo như chi ở động vật có xương sống ở cạn?
Chi trước biến đổi thành vây bơi dạng bơi chèo, song vẫn được nâng đỡ bởi các xương chi như ở động vật có xương sống ở cạn.
Xem hình và trả lời các câu hỏi sau:
Xương cánh
Xương ống tay
Xương bàn tay
Xương ngón tay
3.Cách lấy thức ăn của cá voi như thế nào?
Không có răng, hàm trên có nhiều tấm sừng rủ xuống như cái sàng lọc nước, lọc mồi bằng các khe của tấm sừng miệng (khi bơi thỉnh thoảng cá voi ngậm miệng lại để lấy thức ăn, khối lượng cơ thể nặng 160 tấn, lượng thức ăn nhiều)
Xem phim và trả lời các câu hỏi sau:
4.Ngoài cá voi xanh trong bộ cá voi còn có đại diện nào nữa?
Cá heo (hay cá delphin)
Xem phim và trả lời các câu hỏi sau:
Vì sao gọi là ?cá? mà xếp cá voi vào lớp thú?
Cá voi tuy hình dạng ngoài giống cá, sống ở nước, nhưng vẫn mang đặc điểm của thú:+ Hô hấp bằng phổi.+ Đẻ con và nuôi con bằng sữa
Em rút ra kết luận gì về cấu tạo ngoài cá voi thích nghi đời sống trong nước?
Bài 49:
Bộ Dơi:
Bộ Dơi Và Bộ Cá Voi
Bộ dơi là thú có cấu tạo thích nghi với đời sống bay.
Chúng có màng cánh rộng, thân ngắn và hẹp nên có cách bay thoăn thoắt, thay hướng đổi chiều linh hoạt.
Chân yếu có tư thế bám vào cành cây treo ngược cơ thể. Khi bắt đầu bay chân rời vật bám, tự động buông mình từ trên cao.
2. Bộ Cá Voi:
Bộ Cá Voi thích nghi với đời sống hoàn toàn trong nước.
Cơ thể hình thoi
Cổ rất ngắn.
Lớp mỡ dưới da rất dày.
Chi trước biến đổi thành chi bơi, có dạng bơi chèo.
Vây đuôi nằm ngang, bơi bằng cách uốn mình theo chiều dọc.
So sánh cấu tạo ngoài và tập tính ăn giữa Dơi và Cá Voi
- Cánh da(1)
- Vây bơi (2)
- Nhỏ, yếu (2)
- Tiêu biến(1)
- Vây đuôi (1)
- Đuôi ngắn(2)
- Bay không có đường bay rõ rệt (1)
- Bơi uốn mình theo chiều dọc (2)
- Tôm, cá,động vật nhỏ (1)
- Sâu bọ (2)�
- Không có răng, lọc mồi bằng các khe của tấm sừng miệng (1)
- Răng nhọn, sắc; phá vỡ vỏ cứng sâu bọ (2)
Hãy đánh dấu ? vào ? cho ý trả lời đúng nhất ở các câu sau:
1. Cấu tạo cơ thể dơi thích nghi với đời sống bay lượn vì:
? a) Chi trước biến đổi thành cánh
? b) Thân nhỏ
? c) Bộ xương nhẹ
? d) Cả a, b, c đều đúng
2. Cá voi có cấu tạo cơ thể thích nghi với đời sống dưới nước:
? a) Cơ thể hình thoi, lớp mỡ dưới da dày
? b) Vây đuôi nằm ngang, bơi uốn mình theo chiều dọc
? c) Chi trước biến đổi thành vây bơi dạng bơi chèo
? d) Cả a, b, c đều đúng


Củng cố:
Xem đoạn phim về siêu âm cá voi
Dặn dò:
Học thuộc bài.
Hoàn tất các câu trả lời trong sách BT-TH và CHTN
Sưu tầm tranh ảnh của Bộ ăn sâu bọ, Bộ gặm nhấm, Bộ ăn thịt
Cám ơn quý Thầy cô đã đến dựTrân trọng kính chào