Bài 49. Đa dạng của lớp Thú: Bộ Dơi và bộ Cá voi

Nguyễn Hoàng 03/08
1. Hãy so sánh đặc điểm cấu tạo và tập tính của thú mỏ vịt và Kanguru thích nghi với đời sống của chúng ?

Trả lời:

* Thú mỏ vịt sống vừa ở nước ngọt, vừa ở cạn ( Châu Đại Dương)
-Đặc điểm: +Mỏ dẹp, bộ lông dày, mịn và không thấm nước.
+Chân có màng bơi
+Đẻ trứng, thú cái có tuyến sữa nhưng chưa có núm vú, nuôi con bằng sữa

* Kanguru sống chạy nhảy trên đồng cỏ Châu Đại Dương
-Đặc điểm : +Chi sau lớn, khoẻ, đuôi to dài
+Đẻ con, con sơ sinh rất nhỏ, được nuôi trong túi da ở bụng thú mẹ, bú mẹ thụ động, thú mẹ có núm vú.


Kiểm tra bài cũ
Kiểm tra bài cũ
Trắc nghiệm:
1. Đặc điểm đặc trưng của thú là:
a. Đẻ trứng thai
b. Đẻ trứng
c. Đẻ con
d. Tất cả đều đúng
2. Bộ thú được xếp vào thú đẻ trứng là:
a. Bộ thú huyệt
b. Bộ thú túi
c. Bộ thú huyệt và bộ thú túi
d. Bộ ăn sâu bọ
TIẾT 50: Bài 49
I. BỘ DƠI:
Hình 49.1. Cấu tạo, đời sống của dơi ăn sâu bọ
+ Nêu đặc điểm về đời sống của dơi ?
Bay thoăn thoắt, thay hướng đổi chiều một cách linh hoạt.
Ăn sâu bọ (dơi ăn sâu bọ), ăn quả cây (dơi quả)
Tiết50: Bài 49.ĐA DẠNG CỦA LỚP THÚ (tt)- BỘ DƠI VÀ BỘ CÁ VOI
+ Dơi có đặc điểm cấu tạo ngoài như thế nào để thích nghi với đời sống bay lượn ?
Chi trước biến đổi thành cánh da với màng cánh rộng.
Cánh da là một màng da rộng phủ lông mao thưa,mềm mại nối liền cánh tay, ống tay, các xương bàn và các xương ngón với mình, chi sau và đuôi.
Thân và đuôi ngắn.

A. Cấu tạo ngoài của dơi
1. Cánh tay ; 2. Ống tay
3. Bàn tay ; 4. Ngón tay
Tiết50: Bài 49.ĐA DẠNG CỦA LỚP THÚ (tt)- BỘ DƠI VÀ BỘ CÁ VOI
I. BỘ DƠI:
+Tại sao khi bay dơi lại rời vật bám (cành cây) mà không cất cánh từ mặt đất ?
Chi sau của dơi yếu nên không tự cất cánh từ mặt đất lên được mà phải rời vật bám, thả mình từ trên cao xuống.
Chân dơi bám vào cành cây
+ Bộ răng của dơi ăn sâu bọ có đặc điểm gì ?
Bộ răng nhọn nên dễ dàng phá vỡ vỏ kitin của sâu bọ.
Tiết50: Bài 49.ĐA DẠNG CỦA LỚP THÚ (tt)- BỘ DƠI VÀ BỘ CÁ VOI
Bộ răng
Tiết50: Bài 49.ĐA DẠNG CỦA LỚP THÚ (tt)- BỘ DƠI VÀ BỘ CÁ VOI
Đại diện: dơi ăn sâu bọ, dơi quả
+ Chi trước biến đổi thành cánh da, màng cánh rộng. Thân ngắn và hẹp nên có cách bay thoăn thoắt, thay hướng đổi chiều linh hoạt
+ Chân yếu, có tư thế bám vào cành cây treo ngược cơ thể.
Khi bắt đầu bay chân rời vật bám, tự buông mình từ cao.
+ Răng nhọn, sắc: phá vỡ vỏ cứng của sâu bọ
I. BỘ DƠI:
II.BỘ CÁ VOI:
+Cá voi có đặc điểm cấu tạo như thế nào để thích nghi với đời sống trong nước ?
Cơ thể hình thoi, lông gần như tiêu biến, có lớp mỡ dưới da dày, cổ ngắn không phân biệt với thân, vây đuôi nằm ngang.
Chi trước biến đổi thành vây bơi dạng bơi chèo. Chi sau tiêu giảm.
Tiết50: Bài 49.ĐA DẠNG CỦA LỚP THÚ (tt)- BỘ DƠI VÀ BỘ CÁ VOI









Cá voi xanh

Xương cánh
Xương ống tay
Xương bàn tay
Các xương ngón tay





Vây ngực của cá voi và các xương nâng đỡ cho vây ngực
Tiết50: Bài 49.ĐA DẠNG CỦA LỚP THÚ (tt)- BỘ DƠI VÀ BỘ CÁ VOI
+ Vây ngực ( chi trước) cá voi có đặc điểm cấu tạo như thế nào?
Vây ngực (chi trước) được nâng đỡ bởi các xương chi như ở động vật có xương sống ở cạn:
II.BỘ CÁ VOI:
+ Nêu đặc điểm sinh sản của cá voi ?
Sinh sản trong nước, đẻ con và nuôi con bằng sữa.
+ Cá voi ăn gì ? Cách ăn như thế nào ?
Ăn tôm, cá và các động vật nhỏ
Cá voi không có răng, trên hàm có nhiều tấm sừng rủ xuống như cái sàng lọc nước.
Tiết50: Bài 49.ĐA DẠNG CỦA LỚP THÚ (tt)- BỘ DƠI VÀ BỘ CÁ VOI
1. Khi cá voi há miệng, nước mang tôm, cá và những động vật nhỏ vào miệng cá voi
2. Khi cá voi ngậm miệng, thức ăn được giữ trong miệng, còn nước đi qua khe các tấm sừng ra ngoài
Tiết50: Bài 49.ĐA DẠNG CỦA LỚP THÚ (tt)- BỘ DƠI VÀ BỘ CÁ VOI
Cá voi xanh
Cá nhà táng
Cá heo
Một số đại diện của bộ cá voi
II.BỘ CÁ VOI:
Tiết50: Bài 49.ĐA DẠNG CỦA LỚP THÚ (tt)- BỘ DƠI VÀ BỘ CÁ VOI
Đại diện: Cá voi xanh, cá heo
+Cơ thể hình thoi, cổ rất ngắn, lớp mỡ dưới da dày, lông tiêu biến.
Vây đuôi nằm ngang, chi trước biến đổi thành vây bơi dạng bơi chèo. Chi sau tiêu giảm
+Sinh sản trong nước, nuôi con bằng sữa.
+Ăn tôm, cá, động vật nhỏ. Không có răng, lọc mồi bằng các khe của tấm sừng miệng.
II.BỘ CÁ VOI:
Bảng. So sánh cấu tạo ngoài và tập tính ăn giữa dơi và cá voi
Quan sát H49.1 và H49.2, thảo luận, lựa chọn những câu trả lời thích hợp để điền vào bảng sau:
Bảng. So sánh cấu tạo ngoài và tập tính ăn giữa dơi và cá voi
1.Cánh da
2.Vây bơi
2.Nhỏ, yếu
1.Tiêu biến

2.Đuôi ngắn

1.Vây đuôi
1.Bay không có đường bay rõ rệt

2.Bơi uốn mình theo chiều dọc
2.Sâu bọ
1.Tôm, cá, động vật nhỏ
2.Răng nhọn, sắc; răng phá vỡ vỏ cứng của sâu bọ

1.Không có răng, lọc mồi bằng các khe của tấm sừng miệng
Kiểm tra cuối bài học
1. Chi sau của dơi có đặc điểm:
a. Nhỏ, yếu
b. Biến thành cánh
c. Tiêu biến
d. To, khoẻ, có vuốt
2. Đặc điểm răng của dơi ăn sâu bọ là:
a. Không có răng
b. Nhọn, sắc
c. Không nhọn, sắc
d. Dẹt, có nhiều mấu sắc
a. Nhỏ, yếu
b. Nhọn, sắc
Cơ thể hình thoi, cổ ngắn
Vây lưng to giữ thăng bằng
Chi trước có màng nối các ngón
Chi trước dạng bơi chèo
Mình có vảy, trơn
Lớp mỡ dưới da dày

3. Chọn những đặc điểm của cá voi thích nghi với đời sống ở nước:

NHIỆM VỤ VỀ NHÀ
Học bài, trả lời câu hỏi 1, 2 trang 161 SGK
Đọc “Em có biết”
Soạn bài 50. Đa dạng của lớp thú (tt). Bộ ăn sâu bọ, bộ gặm nhấm, bộ ăn thịt
Sưu tầm tranh ảnh về các bộ thú.
Xin chân thành cám ơn quý thầy cô giáo và các em !