Bài 49. Đa dạng của lớp Thú: Bộ Dơi và bộ Cá voi

Trắc nghiệm:
1. Đặc điểm đặc trưng của thú là: (2,5ñ)
a. Đẻ trứng thai b. Đẻ trứng
c. Đẻ con d. Tất cả đều đúng
2. Bộ thú được xếp vào thú đẻ trứng là: (2,5ñ)
a. Bộ thú huyệt b. Bộ thú túi
c. Bộ thú huyệt và bộ thú túi d. Bộ ăn sâu bọ
3. Hãy so sánh đặc điểm cấu tạo và tập tính của thú mỏ vịt và Kanguru thích nghi với đời sống của chúng ? (5ñ)

- Th? m? v?t đ? tr?ng, thú m? chua có núm vú con so sinh li?m s?a do thú m? ti?t ra
- Kanguru đ? con, có con so sinh r?t nh? đu?c nuôi trong túi da ? b?ng thú m?, bú mẹ th? đ?ng
Bài mới
Nghiên cứu bộ thú có điều kiện sống đặc biệt đó là bay lượn và bơi.
Trong lớp thú dơi là động vật duy nhất biết bay thật sự, còn cá voi là thú duy nhất có kích thước lớn thích nghi hoàn toàn với đời sống bôi loäi ở đại dương
Vậy cấu tạo và tập tính của chuùng đã có những biến đổi như thế nào để có thể thích nghi với những ñiều kiện sống rất đặc trưng ñoù?


Bài 49

SỰ ĐA DẠNG CỦA LỚP THÚ (Tieáp theo)
BỘ DƠI – BỘ CÁ VOI
I. Bộ dơi
Nêu đặc điểm về
đời sống của dơi.
Trong hang
hốc cây,
gác chuông,
trên cây
thích nghi
bay lượn
Chú thích vào các số của tranh cấu tạo ngoài dơi ?
Cánh tay
ống tay
Bàn tay
Ngón tay


- Dơi thích nghi đời sống bay thể hiện ở đặc điểm nào?
* Chi tröôùc bieán thaønh caùnh
- Cánh dơi có đặc điểm gì khác cánh chim?
* Caùnh dôi laø moät maøng da roäng phuû loâng mao thöa,meàm maïi noái lieàn caùnh tay,oáng tay,xöông baøn vaø caùc xöông ngoùn tay

?Tại sao Dơi
biết bay như
chim nhưng
lại được xếp
vào lớp thú?
Dơi được xếp vào
lớp thú vì dơi đẻ con
và nuôi con bằng sữa.
Thân dơi có lông
mao
* Em coù nhaän xeùt gì veà chi sau vaø thaân dôi ?
Chi sau yếu .Thân ngắn và hẹp
Bộ răng của dơi có đặc điểm gì thích nghi ăn sâu bọ?
Bộ răng nhọn để cắn giập vỏ trứng của côn trùng
Bài 49
SỰ ĐA DẠNG CỦA LỚP THÚ (tieáp theo)
BỘ DƠI – BỘ CÁ VOI
Bộ dơi
- Bộ dơi là thú có cấu tạo thích nghi với đời sống bay: Chúng có cánh rộng , thân ngắn và hẹp. Khi bắt đầu bay chân rời vaät bám tự buông mình từ cao
- Đại diện : dơi ăn sâu bọ , dơi ăn quả
Dơi có vai trò gì trong đời sống

Lợi ích : Diệt côn trùng gây hại, phân dơi làm phân bón, thuốc nổ
Tác hại : Ăn quả, hút máu động vật…
Em có biết
- Tại sao dơi có thể bắt mồi vào n?a đêm?
+. Dơi có thể phát ra sóng siêu âm rất mạnh khi gặp phải vật thể sống siêu âm liền bị phản xạ, tai dơi nghe được âm thanh phản hồi nên có thể đoán được khoảng cách và kích cỡ to nhỏ của vật thể. (hồi thanh định vị).
+. Trong một ngày dơi có thể phân biệt được 250 cụm âm thanh.
+. Người ta gọi dơi là "Ra đa sống".
+. Khi dơi ngủ có hiện tượng treo ngược mình: thói quen sinh sống này và bản năng phòng vệ của dơi đều là kết quả của sự tiến hoá lâu dài của động vật.
Bài 49
SỰ ĐA DẠNG CỦA LỚP THÚ (Tieáp theo)
BỘ DƠI VAØ BỘ CÁ VOI
Bộ dơi

II. Bộ cá voi
+Cá voi có đặc điểm cấu tạo như thế nào để thích nghi với đời sống trong nước ?
Cơ thể hình thoi, lông gần như tiêu biến, có lớp mỡ dưới da dày, cổ ngắn không phân biệt với thân, vây đuôi nằm ngang.
Chi trước biến đổi thành vây bơi dạng bơi chèo. Chi sau tiêu giảm.
Quan sát vây ngực cá voi và chú thích vào hình?
Xương cánh tay
Xương ống tay
Xương bàn tay
Xương ngón tay
+ Nêu đặc điểm sinh sản của cá voi ?
Sinh sản trong nước, đẻ con và nuôi con bằng sữa.
+ Cá voi ăn gì ? Cách ăn như thế nào ?
Ăn tôm, cá và các động vật nhỏ
Cá voi không có răng, trên hàm có nhiều tấm sừng rủ xuống như cái sàng lọc nước.
1. Khi cá voi há miệng, nước mang tôm, cá và những động vật nhỏ vào miệng cá voi
2. Khi cá voi ngậm miệng, thức ăn được giữ trong miệng, còn nước đi qua khe các tấm sừng ra ngoài
Vì sao cá voi có đặc điểm giống cá nhưng lại được xếp vào lớp thú?
Cá voi được xếp vào lớp thú vì cá voi đẻ con và nuôi con bằng sữa.
Quan sát H49.1 và H49.2, thảo luận, lựa chọn những câu trả lời thích hợp để điền vào bảng sau:
Bảng. So sánh cấu tạo ngoài và tập tính ăn giữa dơi và cá voi
1.Cánh da
2.Nhỏ, yếu
2.Đuôi ngắn

1.Bay không có đường bay rõ rệt

2.Sâu bọ
2.Răng nhọn, sắc; răng phá vỡ vỏ cứng của sâu bọ

2.Vây bơi
1.Tiêu biến

1.Vây đuôi
2.Bơi uốn mình theo chiều dọc
1.Tôm, cá, động vật nhỏ
1.Không có răng, lọc mồi bằng các khe của tấm sừng miệng
Bài 49
SỰ ĐA DẠNG CỦA LỚP THÚ(tieáp theo)
BỘ DƠI – BỘ CÁ VOI
Bộ dơi
Bộ cá voi
Bộ cá voi thích nghi với đời sống hoàn toàn trong nước, có cơ thể hình thoi, cổ rất ngắn , lớp mỡ dưới da rất dày , chi trước biến đổi thành chi bơi dưới dạng bơi chèo, vây đuôi
nằm ngang bơi bằng cách uốn mình theo chiều dọc
Đại diện : cá voi , cá heo
Bò biển
Hải cẩu
Đầu cá nhà táng
- Cá voi:
+ Cá voi biết phun nước.
+ Cá voi là loài động vật lớn nhất hiện nay: Dài 33m, nặng 160 tấn (tương đương 20 con voi), Trái tim nặng 600-700 kg, Phổi: 1500 kg, lưỡi: 3 tấn, tổng lượng máu 8-9 tấn, ruột dài 200m, một ngày đêm ăn hết 4-5 tấn thức ăn
+ Cá voi xanh con vừa đẻ ra dài 6-7m, nặng 2 tấn, một ngày uống hết 200-300 lít sữa, khoảng 1-2 năm thì mới trưởng thành
- Cá heo: (cá đenphin) là kiện tướng bơi lặng tốc độ có thể đạt đến 100 km/h, là loài động vật rất thông minh
Em coù bieát
KẾT LUẬN
- T? nh?ng di?u d� bi?t v? doi v� c� voi, s? s?ng c?a ch�ng hi?n t?i g?p ph?i nh?ng nguy hi?m gì v? mơi tru?ng s?ng? Em d� l�m gì d? gi?m b?t nh?ng nguy h?i dĩ?

Môi trường nước, môi trường không khí đang bị ô nhiễm ngày càng nghiêm trọng
vì vậy cần phải có ý thức bảo vệ môi trường, tuyên truyền cho mọi người ý thức bảo vệ môi trường, bảo vệ động vật biển

Kiểm tra cuối bài học
1. Chi sau của dơi có đặc điểm:
a. Nhỏ, yếu b. Biến thành cánh
c. Tiêu biến d. To, khoẻ, có vuốt
2. Đặc điểm răng của dơi ăn sâu bọ là:
a. Không có răng b. Nhọn, sắc
c. Không nhọn, sắc d. Dẹt, có nhiều mấu sắc
3. Đặc điểm nào sau đây không phải của bộ dơi?
a. Màng cánh rộng , có lông mao
b.Có 2 kiểu bay là bay lượn và bay vỗ cánh
c. Đẻ con và nuôi con bằng sữa
d. Chi sau yếu, bám vào cành cây
4. Loài nào sau đây không thuộc về bộ cá voi?
a. Cá nhà táng b.Cá heo
c. Cá voi đao phủ d. Cá sấu


a. Nhỏ, yếu
b. Nhọn, sắc
b. Có 2 kiểu bay là bay lượn và bay vỗ cánh
d. Cá sấu
Dặn dò
- Học bài, trả lời câu hỏi 1, 2 trang 161 SGK
- Đọc “Em có biết”
- Soạn bài 50. Đa dạng của lớp thú (tt). Bộ ăn sâu bọ, bộ gặm nhấm, bộ ăn thịt
Sưu tầm tranh ảnh về các bộ thú.

Xin chân thành cám ơn quý thầy cô giáo và các em !