Bài 49. Đa dạng của lớp Thú: Bộ Dơi và bộ Cá voi

Kiểm tra bài cũ:
Em hãy nêu đặc điểm cấu tạo ngoài, đời sống và tập tính của thú mỏ vịt và thú túi thích nghi với đời sống của chúng?
Phòng gd&đt Huyện Đại Lộc
Trường thcs Tây Sơn
- Thú mỏ vịt thích nghi với đời sống bơi lội trong nước:
+ Có lông mao dày
+ Đẻ trứng, chưa có núm vú, nuôi con bằng sữa.
- Kanguru thích nghi với đời sống chạy nhảy trên đồng cỏ:
+ Chi sau dài, khỏe. Đuôi dài
+ Đẻ con rất nhỏ, thú mẹ có núm vú.
Bài 49
ĐA DẠNG CỦA LỚP THÚ (tiếp theo)
BỘ DƠI VÀ BỘ CÁ VOI


-Dơi thường sống ở đâu ?
+Sống trong hang động, kẻ đá, trên cây, góc chuông nhà thờ .
+Bay lượn.
-Dơi thích nghi với đời sống gì ?

?Như vậy ở các phần trước các em đã được học về lớp chim là loài có lông vũ và bay lượn rất giỏi, thì hôm nay cô và các em sẽ tìm hiểu thêm về một loài động vật thuộc lớp thú cũng có khả năng bay thật sự. Nhưng sự bay của nó có giống như các loài có lông vũ hay không và chúng có cấu tạo như thế nào để thích nghi với điều kiện sống ấy.
I. B? DOI
Đại diện của bộ dơi là loài nào ?
+Dơi ăn sâu bọ.
+Dơi quả.
Thảo luận nhóm tìm các đặc điểm:
+Hình dạng cơ thể.
+Chi trước.
+Chi sau.
+Đuôi.
+Cách di chuyển.
+Thức ăn.
+Bộ răng.
I. B? DOI
+Thon nhỏ

-Cơ thể thon nhỏ có giúp ích gì cho dơi trong đời sống bay lượn?

+Giảm bớt trọng lượng cơ thể.
I. B? DOI
+Là một màng da rộng phủ lông mao thưa, mềm mại nối liền cánh tay, ống tay, các xương bàn, và các xương ngón với mình, chi sau và đuôi
+Biến thành đôi cánh da.
-Cánh da có cấu tạo như thế nào ?
I. B? DOI
-Chi sau của dơi yếu, khi ngừng hoạt động bay dơi không thể đi lại trên mặt đất như các loài thú khác, cũng không nhảy nhót như chim. Vậy theo em dơi phải làm như thế nào để thích nghi với cấu tạo và điều kiện sống ?

+Yếu
I. B? DOI
-Dơi treo ngược mình trên cành cây khi bắt đầu bay dơi có hoạt động gì ?
+Dơi sẽ treo ngược mình lên cành cây.
I. B? DOI
+ Rời vật bám, thả mình rơi tự do để lấy đà trước khi bay.
I. B? DOI
+Ngắn
+Bay không có đường bay rõ rệt.
I. B? DOI
+Sâu bọ, quả cây
-Thức ăn ngoài sâu bọ, quả cây, Dơi còn ăn gì nữa không ?
I. B? DOI
+Mật hoa? giúp ích cho sự thụ phấn
Một số loài dơi còn ăn muỗi, hút máu và biết bắt cá .

I. B? DOI
+Bộ răng nhọn? Dễ dàng phá vỏ kitin của sâu bọ
I. B? DOI
Theo em thì dơi thường kiếm ăn vào lúc nào? Và giải thích vì sao?
+Vào lúc xẩm tối hoặc ban đêm
I. B? DOI
+Vì mắt dơi rất kém, thính giác rất tinh có thể nghe được âm thanh với tần số cao. Đồng thời dơi còn có khả năng phát ra siêu âm va chạm vào chướng ngại vật. Con mồi dội lại tai dơi làm cho dơi xác định chính xác vị trí con mồi, thời gian từ dơi bay đến vị trí con mồi chỉ trong vòng 1s.
I. B? DOI
-Hãy quan sát hình và miêu tả cách bay của dơi?
Dơi có vai trò gì đối với đời sống con người không ?
+ Tiêu diệt sâu bọ phá hoại
+Phân dơi dùng làm phân bón hoặc dùng chế thuốc nổ.
+Dơi phát hiện ra các loại quả chín
I. B? DOI
-Nêu những đặc điểm của dơi thích nghi với đời sống bay lượn?
I. B? DOI
- Bộ dơi là thú có cấu tạo thích nghi với đời sống bay:
+ Chúng có màng cánh rộng
+Thân ngắn và hẹp nên có cách bay thoăn thoắt, thay hướng đổi chiều linh hoạt.
+Chân yếu có tư thế bám vào cành cây treo ngược cơ thể.
+Khi bắt đầu bay chân rời vật bám, tự buông mình từ cao.
- Đại diện: Dơi ăn sâu bọ, dơi quả
I. BỘ DƠI
Như vậy là chúng ta đã tìm hiểu xong về bộ dơi, thích nghi hoàn toàn với đời sống bay lượn, thì sau đây chúng ta sẽ tìm hiểu thêm về một bộ thích nghi hoàn toàn với đời sống dưới nước. Đó là bộ cá voi.
II/ Bộ Cá Voi
Con gì lớn nhất trong giới động vật?

+ Cá voi xanh
-Đại diện còn loài nào nữa không?
+ Cá heo
II/ Bộ Cá Voi
Đại diện của bộ cá voi có: cá voi không răng, cá voi có răng: cá heo, cá ông sư, cá nhà táng.
II/ Bộ Cá Voi
-Chúng sống ở đâu?
-Chúng có hình dáng cơ thể như thế nào?
+Cơ thể hình thoi
+ Sống ở biển
II/ Bộ Cá Voi
Tại sao cá voi có đặc điểm giống cá như sống trong môi trường nước, cơ thể hình thoi. mà không xếp chúng vào lớp cá mà lại xếp vào lớp thú?
+ Đẻ con và nuôi con bằng sữa.
II/ Bộ Cá Voi
+ Đẻ một con và cho con bú bằng cách co cơ vú phun sữa vào miệng con non.
-Cá voi đẻ bao nhiêu con?
II/ Bộ Cá Voi
-Thức ăn của cá voi là gì?
-Cách ăn của cá voi như thế nào?
+ Khi há miệng nước mang tôm cá, động vật nhỏ vào miệng cá voi, khi cá voi ngậm miệng, thức ăn dđu?c giữ trong miệng, còn nước đi qua khe các tấm sừng ra ngoài.
+ Tôm cá và động vật nhỏ
II/ Bộ Cá Voi
Nêu đặc điểm cá voi thích nghi với đời sống dưới nước?
+ Cơ thể hình thoi,lông gần như tiêu biến hoàn toàn, có lớp mỡ dưới da rất dầy, cổ không phân biệt với thân, vây đuôi nằm ngang, bơi bằng cách uốn mình theo chiều dọc.
II/ Bộ Cá Voi
-Tại sao cá voi có cơ thể nặng nề, vây ngực rất nhỏ, nhưng nó vẫn di chuyển được dễ dàng trong nước.?
+ Cấu tạo của xương vây giống chi trước khỏe ; cơ thể có lớp mỡ dầy
II/ Bộ Cá Voi
II. BỘ CÁ VOI
-Cơ thể hình thoi.
-Chi trước biến đổi thành vây bơi.
-Bơi uốn mình theo chiều dọc ăn bằng cách lọc mồi.
-Đại diện cá voi.
Thảo luận nhóm
-So sánh cấu tạo ngoài và tập tính ăn giữa dơi và cá voi?
Cánh da
Nhỏ yếu
Đuôi ngắn
Bay không có đường bay rõ rệt
Sâu bọ
Răng nhọn sắc, phá vỡ vỏ cứng của sâu bọ
Vây bơi
Tiêu biến
Vây đuôi
Bơi uốn mình theo chiều dọc
Tôm, cá và các ĐV nhỏ
Không có răng, lọc mồi qua khe của tấm sừng miệng
Cá voi xanh
Dơi
Tên động vật
Chi trước
Chi sau
Đuôi
Cách di chuyển
Thức ăn
Đặc điểm răng, cách ăn
Câu hỏi trắc nghiệm
Hãy đánh dấu vào câu trả lời đúng:
1. Cách cất cánh của dơi là:
a. Nhún mình lấy đà từ mặt đất.
b. Chạy lấy đà rồi vỗ cánh.
c. Chân rời vật bám, buông mình từ trên cao.
2. Cá voi không được xếp vào lớp cá mà được xếp vào lớp thú vì:
a. Hô hấp bằng phổi, đẻ con và nuôi con bằng sữa.
b. Có lông mao bao phủ.
c. Miệng có răng phân hóa.
d. Tất cả các đáp án trên đều đúng.

Dặn dò:
-Học bài và trả lời câu hỏi trong SGK/161
-Đọc mục "Em có biết"
-Tìm hiểu đời sống của chuột, hổ, báo.
-Kẻ bảng 1 tr.164 SGK.

chúc các em học tốt