Bài 49. Đa dạng của lớp Thú: Bộ Dơi và bộ Cá voi

SINH HỌC 7
Trường THCS TẢ PHÌN
Tổ : Tự nhiên
Người thực hiện : MAI THỊ HOÀNG HÀ
HỘI GIẢNG
Năm 2012 - 2013

Bộ Dơi
là bộ có số lượng loài nhiều thứ 2 trong lớp Thú với khoảng 1.100 loài, chiếm 20% động vật có vú ( Sau bộ Gặm nhấm chiếm 70% số loài). Dơi là loài thú duy nhất có thể bay được

Loài dơi nhỏ nhất là dơi mũi lợn Kitti chỉ dài 29–33 mm, nặng khoảng 2 gam. Loài lớn nhất là dơi quả đầu vàng lớn với sải cánh dài 1,5 m và cân nặng khoảng 1,2 kg.
1. Dơi có đặc điểm cấu tạo cơ thể như thế nào để thích nghi với đời sống bay lượn?
2. Cánh dơi khác cánh chim như thế nào?
Đọc thông tin SGK mục I, xem hình và đọc chú thích, thảo luận nhóm trả lời các câu hỏi .
3. Ph�n bi?t c�ch bay c?a doi v?i c�ch bay c?a chim?
4. Răng của dơi có cấu tạo như thế nào? Dơi thường kiếm ăn vào lúc nào?
1. Dơi có đặc điểm cấu tạo cơ thể như thế nào để thích nghi với đời sống bay lượn?
Cánh da
Chân
Miệng
Chi trước biến đổi thành cánh da, chi sau nhỏ yếu, thân ngắn và hẹp
2. Cánh dơi khác cánh chim như thế nào?
– Cánh chim là cánh lông.
– Cánh dơi là cánh da. Cánh dơi là một màng da rộng, phủ lông mao thưa, mềm mại, nối các phần của chi trước (cánh tay, ống tay, bàn tay, ngón tay) với mình, chi sau và đuôi.
Cánh chim
Cánh dơi
cánh tay
ống tay
bàn tay
ngón tay
3.Phân biệt cách bay của dơi với cách bay của chim?
- Khi cất cánh chim dùng 2 chân sau nhún lấy đà
- Dơi do chi sau yếu nên không thể nhún lấy đà như chim được, nên phải từ trên cao thả mình xuống lấy đà rồi bay nên dơi thường treo ngược cơ thể từ trên cao (do màng cánh rộng, thân nhỏ nên dơi bay thoăn thoắt, đổi chiều thay hướng một cách đột ngột)
4.Đặc điểm cấu tạo răng của dơi như thế nào? Dơi thường kiếm ăn vào lúc nào?
- Dơi ăn sâu bọ : bộ răng nhọn để dễ dàng phá vỏ kitin của sâu bọ
- Dơi ăn quả: lưỡi dài, có nhiều gai sừng để bào quả
Doi thu?ng ki?m an v�o ban d�m
Đại diện : Dơi ăn sâu bọ, dơi ăn quả.
Nơi sống: Những nơi ẩm ướt, không hoặc ít có áng sáng.
Đời sống:
+ Hoạt động về ban đêm.
+ Ăn sâu bọ, ăn quả ( Vài loại ăn thịt).
- Cấu tạo ngoài thích nghi với đời sống bay:
+ Có màng cánh rộng, thân ngắn và hẹp, nên có cách bay thoăn thoắt và thay hướng đổi chiều bay linh hoạt.
+ Chân yếu có tư thế bám vào cành cây treo ngược cơ thể.
+ Khi bắt đầu bay chân rời vật bám, tự buông mình từ cao xuống.
Dơi ăn sâu bọ
Doi qu?
MỘT SỐ LOÀI DƠI

Dơi quỷ hút máu người ở Nam Mỹ
Dơi quả ở PhiLippin
Dơi cũng biết bay, tại sao không xếp dơi vào lớp chim?
* Dơi có đời sống bay lượn như chim nhưng dơi thuộc loài thú vì: + Thân có lông mao bao phủ.
+ Miệng có răng phân hóa.
+ Đẻ con và nuôi con bằng sữa.

Theo em dơi là thú có ích hay có hại ? Vì sao
Phần lớn dơi có ích . Khoảng 70% số loài dơi ăn sâu bọ, số còn lại chủ yếu ăn hoa quả và chỉ có vài loài ăn thịt. Dơi cần thiết cho sinh thái bởi chúng đóng vai trò thụ phấn hoa hay phát tán hạt cây, sự phân tán của nhiều loài cây lệ thuộc hoàn toàn vào dơi.
II.BỘ CÁ VOI
Xem ảnh và đọc thông tin để trả lời câu hỏi
Cá voi xanh
Cá voi xanh nặng 200 - 300 tấn, có thể tới 400 tấn.Kích thước: 25-27 m .Cá voi xanh có lớp mỡ dày. mạch máu rộng khoảng 1,5m. Tuổi thọ trung bình: 35-40 năm có thể lên đến 80-90 năm
Cá nhà táng là loài cá voi có răng lớn nhất . Dài từ 15 đến 18m ,nặng 359kg-500 kg
Cá heo ( cá dol phin) dài 1,2m đến 7m. nặng 50 kg-200 kg. Cá heo là loài thông minh nhất trong bộ cá voi
Cá nhà táng
Trong bộ cá voi có những đại diện nào?
Chúng sống chủ yếu ở đâu?
- Gồm có cá voi xanh, cá nhà táng, cá heo
- Bộ cá voi sống chủ yếu ở các biển ôn đới và biển lạnh.
1. Cơ thể cá Voi có những biến đổi như thế nào để thích nghi với đời sống ở nước?
Cơ thể hình thoi, chi trước biến thành vây, chi sau tiêu giảm, phía sau mình có vây đuôi nằm ngang (rất khỏe), bơi bằng cách uốn mình theo chiều dọc.
Đọc thông tin sgk, xem hình và trả lời các câu hỏi sau:
Cá voi xanh
2. Tìm các đặc điểm chứng tỏ chi trước biến đổi thành vây bơi nhưng vẫn có cấu tạo như chi ở động vật có xương sống ở cạn?
Chi trước biến đổi thành vây bơi dạng bơi chèo, song vẫn được nâng đỡ bởi các xương chi như ở động vật có xương sống ở cạn.
Xương cánh
Xương ống tay
Xương bàn tay
Xương ngón tay
3.Răng của cá voi có đặc điểm gì? Cách lấy thức ăn của cá voi như thế nào?
Hàm không có răng, hàm trên có nhiều tấm sừng rủ xuống như cái sàng lọc nước, lọc mồi bằng các khe của tấm sừng miệng (khi bơi thỉnh thoảng cá voi ngậm miệng lại để lấy thức ăn)

Em hãy rút ra kết luận về đặc điểm đời sống và cấu tạo ngoài cá voi thích nghi đời sống trong nước như thế nào?
Nơi sống: Chủ yếu ở các biển ôn đới và biển lạnh.
Bộ Cá voi có cấu tạo thích nghi với đời sống hoàn toàn trong nước:
Cơ thể hình thoi, cổ ngắn.
Lớp mỡ dưới da rất dày.
Chi trước biến đổi thành vây bơi, có dạng bơi chèo.
Vây đuôi nằm ngang, bơi bằng cách uốn mình theo chiều dọc.
Cá voi không có răng.
Sinh sản trong nước, nuôi con bằng sữa.

Vì sao gọi là “cá” mà lại xếp cá voi vào lớp thú?
Cá voi tuy hình dạng ngoài giống cá, sống ở nước, nhưng vẫn mang đặc điểm của thú:
+ Hô hấp bằng phổi.
+ Đẻ con và nuôi con bằng sữa.
+ Bộ não phát triển.
Cá voi sống theo đàn, đẻ mỗi lứa 1 con dài tới 7m, sau 2-3 năm mới lại đẻ , cá voi con bú mẹ khoảng 7 tháng, sau 3 năm mới trưởng thành.
Hiện nay cá voi gặp những trở ngại gì trong cuộc sống ?
Việc săn bắt cá voi ngày nay có giá trị thương mại đầu tiên như là một nguồn cung cấp chất đạm.Săn bắt cá voi và các mối đe dọa khác đã dẫn đến việc ít nhất 5 đến 13 loài cá voi lớn bị liệt vào loài có nguy cơ tuyệt chủng
Một số hình ảnh về các cuộc săn cá voi
Câu 1/ Hãy chọn các cụm từ : rời vật bám , thích nghi , treo ngược , có cách bay. Điền vào chỗ trống (……….) để hoàn chỉnh các câu sau:
Bộ dơi là thú có cấu tạo ………………… với đời sống bay : chúng có màng cánh rộng , thân ngắn và hẹp nên ………………… thoăn thoắt , thay hướng , đổi chiều linh hoạt . Chân yếu có tư thế bám vào giá thể ………………… cơ thể . Khi bắt đầu bay chân ………………… tự buông mình từ trên cao.
thích nghi
có cách bay
treo ngược
rời vật bám
a
b
c
d
CỦNG CỐ
a
b
d
c
Cơ thể hình thoi,lông gần như tiêu biến hoàn toàn.
Có lớp mỡ dưới da rất dày,cổ không phân biệt với thân,vây đuôi nằm ngang,bơi bằng cách uốn mình theo chiều dọc.
Cả a,b,c đều đúng.
Chi trước biến đổi thành vây bơi,dạng mái chèo,chi sau tiêu giảm.
Câu 2/ Chọn câu trả lời đúng nhất trong các câu sau:
Đặc điểm của bộ cá voi là:
Câu 1: Bộ dơi là thú có cấu tạo (a) thích nghi với đời sống bay : chúng có màng cánh rộng , thân ngắn và hẹp nên (b)có cách bay thoăn thoắt , thay hướng, đổi chiều linh hoạt . Chân yếu có tư thế bám vào giá thể( c) treo ngược cơ thể . Khi bắt đầu bay chân (d) rời vật bám tự buông mình từ trên cao.
Câu 2: d. Cả a,b,c đều đúng.
DẶN DÒ
Học bài và trả lời câu hỏi SGK
Đọc mục em có biết
Kẻ bảng trang 164 SGK vào vở BT
Đọc trước bài mới, sưu tầm hình ảnh các đại diện thuộc bộ ăn sâu bọ, bộ gặm nhấm,bộ ăn thịt.
CHÚC QUÝ THẦY CÔ SỨC KHOẺ VÀ THÀNH ĐẠT.
CÁC EM HỌC SINH CHĂM NGOAN - HỌC GIỎI.
Cơ quan phát siêu âm
Cơ quan hứng siêu âm dội lại
S?ng trong c�c hang d?ng , ki?m an v? ban d�m t?i sao
khi bay doi khơng va v�o c�c chu?ng ng?i v?t?