Bài 49. Cơ quan phân tích thị giác

1
Đến dự giờ môn sinh h?c lớp 8
Giáo viên: Ho�ng Th�nh Chung
Phòng Giáo dục & Đào tạo Khoái Châu.
Nhiệt liệt chào mừng hội thi giáo viên giỏi tỉnh hưng yên
2
Câu 2: Vùng thị giác có chức năng gì?
A. Cảm giác sáng tối, màu sắc, sự vật.
B. Cảm giác âm thanh.
C. Cảm giác vị mặn, ngọt, chua,...
D. Cảm giác mùi thơm, tanh,..
A. Cảm giác sáng tối, màu sắc, sự vật
Câu 1: Vùng thị giác nằm ở thùy nào của đại não?
KIỂM TRA BÀI CŨ
A. Thùy đỉnh B. Thùy thái dương
C. Thùy trán D. Thùy chẩm
D. Thùy chẩm
A
B
C
D
3
Hoàng Thành Chung – Giáo viên trường THCS Nguyễn thiện thuật– Khoái Châu
TIẾT 51- BÀI 49
CƠ QUAN PHÂN TÍCH THỊ GIÁC.
Hoàng Thành Chung – Giáo viên trường THCS NTT – Khoái Châu
4
CƠ QUAN PHÂN TÍCH THỊ GIÁC.
Nội dung
Cơ quan phân tích
Cơ quan phân tích thị giác.
Cấu tạo cầu mắt.
Cấu tạo màng lưới.
Sự tạo ảnh ở màng lưới.
TIẾT 51- BÀI 49
5
I- CƠ QUAN PHÂN TÍCH.
6
2
Cơ quan thụ cảm
Dây thần kinh( hướng tâm)
Bộ phận phân tích ở trung ương
1
3
I- CƠ QUAN PHÂN TÍCH.
7
- Gồm: + Cơ quan thụ cảm
+ Dây thần kinh
+ Bộ phận phân tích ở trung ương
?
- Vai trò: Giúp cơ thể nhận biết các tác động của môi trường.
I- CƠ QUAN PHÂN TÍCH.
?
Cơ quan phân tích có vai trò gì đối với cơ thể ?
8
II- CƠ QUAN PHÂN TÍCH THỊ GIÁC
- Gồm: + Cơ quan thụ cảm
+ Dây thần kinh
+ Bộ phận phân tích ở trung ương
- Vai trò: Giúp cơ thể nhận biết các tác động của môi trường.
I- CƠ QUAN PHÂN TÍCH.
9
Hãy quan sát tranh và nghiên cứu thông tin SGK, điền các cụm từ thích hợp vào các chữ số 1, 2, 3 ứng với các thành phần của cơ quan phân tích thị giác:
1
2
3
Tế bào thụ cảm thị giác
Dây thần kinh thị giác
Vùng thị giác ở thuỳ chẩm
Cơ quan phân tích thị giác gồm những thành phần nào?
10
II- CƠ QUAN PHÂN TÍCH THỊ GIÁC
- Gồm: + Cơ quan thụ cảm.
+ Dây thần kinh.
+ Bộ phận phân tích ở trung ương.
- Vai trò: Giúp cơ thể nhận biết các tác động của môi trường.
I- CƠ QUAN PHÂN TÍCH.
Gồm: Tế bào thụ cảm thị giác (ở cầu mắt), dây thần kinh thị giác, vùng thị giác ở thuỳ chẩm.
1. Cấu tạo của cầu mắt
?
Hình:Cầu mắt phải trong hốc mắt
Cầu mắt
Cơ vận động mắt
Dây thần kinh thị giác
11
Dịch thủy tinh
Màng cứng
Màng mạch
Màng lưới
Điểm mù
Dây thần kinh thị giác
Màng giác
Thủy dịch
Lỗ đồng tử
Lòng đen
Thể thủy tinh
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Cầu mắt nằm trong hốc mắt của xương sọ, phía ngoài được bảo vệ bởi các mi mắt, lông mày và lông mi nhờ tuyến lệ luôn luôn tiết nước mắt làm mắt không bị khô. Cầu mắt vận động được là nhờ...................... Cầu mắt gồm 3 lớp: lớp ngoài cùng là ..................... có nhiệm vụ bảo vệ phần trong của cầu mắt. Phía trước của màng cứng là ………………trong suốt để ánh sáng đi qua vào trong cầu mắt; tiếp đến là lớp.......................có nhiều mạch máu và các tế bào sắc tố đen tạo thành một phòng tối trong cầu mắt (như phòng tối của máy ảnh); lớp trong cùng là......................., trong đó chứa.............................................., bao gồm 2 loại: tế bào nón và tế bào que
cơ vận động mắt
màng cứng
màng mạch
màng lưới
tế bào thụ cảm thị gi¸c
(1)
(2)
(4)
(5)
(6)
m�ng giác
Tiếp tục quan sát hình 49.1 và hình 49.2 SGK/155 để hoàn chỉnh thông tin sau về cấu tạo của mắt ?
(3)
H.49.1
H.49.2
13
II- CƠ QUAN PHÂN TÍCH THỊ GIÁC
- Gồm: + Cơ quan thụ cảm.
+ Dây thần kinh.
+ Bộ phận phân tích ở trung ương.
- Vai trò: Giúp cơ thể nhận biết các tác động của môi trường.
I- CƠ QUAN PHÂN TÍCH.
Gồm: Tế bào thụ cảm thị giác( ở cầu mắt), dây thần kinh thị giác, vùng thị giác ở thuỳ chẩm.
1. Cấu tạo cầu mắt
Màng cứng
Màng mạch
Màng lưới
* Ba lớp màng :
+ Màng mạch
+ Màng lưới
+ Màng cứng
?
14
II- CƠ QUAN PHÂN TÍCH THỊ GIÁC
- Gồm: + Cơ quan thụ cảm
+ Dây thần kinh
+ Bộ phận phân tích ở trung ương
- Vai trò: Giúp cơ thể nhận biết các tác động của môi trường.
I- CƠ QUAN PHÂN TÍCH.
Gồm: Tế bào thụ cảm thị giác( ở cầu mắt), dây thần kinh thị giác, vùng thị giác ở thuỳ chẩm.
1. Cấu tạo cầu mắt
6
5
?
* Ba lớp màng :
+ Màng mạch
+ Màng lưới
+ Màng cứng
* Môi trường trong suốt :
+ Thuỷ dịch
+ Thể thuỷ tinh
+ Dịch thuỷ tinh
4
-Thuỷ dịch
- Thể thuỷ tinh
-Dịch thuỷ tinh
?
15
II- CƠ QUAN PHÂN TÍCH THỊ GIÁC
- Gồm: + Cơ quan thụ cảm
+ Dây thần kinh
+ Bộ phận phân tích ở trung ương
- Vai trò: Giúp cơ thể nhận biết các tác động của môi trường.
I- CƠ QUAN PHÂN TÍCH.
Gồm: Tế bào thụ cảm thị giác( ở cầu mắt), dây thần kinh thị giác, vùng thị giác ở thuỳ chẩm.
1. Cấu tạo cầu mắt
?
* Ba lớp màng :
+ Màng mạch
+ Màng lưới
+ Màng cứng
* Môi trường trong suốt :
+ Thuỷ dịch
+ Thể thuỷ tinh
+ Dịch thuỷ tinh
2. Cấu tạo màng lưới
16
Màng cứng
Màng mạch
Màng lưới
Hãy quan sát hình và đọc thông tin về cấu tạo của màng lưới để trả lời các câu hỏi sau:
Màng lưới có các loại tế bào nào?
Màng lưới có một số loại tế bào như : tế bào nón, tế bào que, tế bào thần kinh thị giác, tế bào hai cực, tế bào liên lạc ngang .
Nêu chức năng của tế bào nón và tế bào que ?
Màng lưới
17
2. Cấu tạo của màng lưới
Màng lưới gồm :
+ Tế bào nón : Tiếp nhận kích thích ánh sáng mạnh và màu sắc.
+ Tế bào que : Tiếp nhận ánh sáng yếu
+ Điểm vàng : Nơi tập trung chủ yếu các tế bào nón
?
II- CƠ QUAN PHÂN TÍCH THỊ GIÁC
- Gồm: + Cơ quan thụ cảm
+ Dây thần kinh
+ Bộ phận phân tích ở trung ương
- Vai trò: Giúp cơ thể nhận biết các tác động của môi trường.
I- CƠ QUAN PHÂN TÍCH.
Gồm: Tế bào thụ cảm thị giác( ở cầu mắt), dây thần kinh thị giác, vùng thị giác ở thuỳ chẩm.
1. Cấu tạo cầu mắt
* Ba lớp màng :
+ Màng mạch
+ Màng lưới
+ Màng cứng
* Môi trường trong suốt :
+ Thuỷ dịch
+ Thể thuỷ tinh
+ Dịch thuỷ tinh
C¸c tÕ bµo nãn tËp trung chñ yÕu ë ®©u ?
?
?
18
2. Cấu tạo của màng lưới
Màng lưới gồm :
+ Tế bào nón : Tiếp nhận kích thích ánh sáng mạnh và màu sắc.
+ Tế bào que : Tiếp nhận ánh sáng yếu
+ Điểm vàng : Nơi tập trung chủ yếu các tế bào nón.
+ Điểm mù : Nơi không có tế bào thụ cảm thị giác.
?
II- CƠ QUAN PHÂN TÍCH THỊ GIÁC
- Gồm: + Cơ quan thụ cảm
+ Dây thần kinh
+ Bộ phận phân tích ở trung ương
- Vai trò: Giúp cơ thể nhận biết các tác động của môi trường.
I- CƠ QUAN PHÂN TÍCH.
Gồm: Tế bào thụ cảm thị giác( ở cầu mắt), dây thần kinh thị giác, vùng thị giác ở thuỳ chẩm.
1. Cấu tạo cầu mắt
* Ba lớp màng :
+ Màng mạch
+ Màng lưới
+ Màng cứng
* Môi trường trong suốt :
+ Thuỷ dịch
+ Thể thuỷ tinh
+ Dịch thuỷ tinh
19
Tế bào sắc tố
Tế bào que
Tế bào nón
Tế bào liên lạc ngang
Tế bào hai cực
Tế bào thần kinh thị giác
T¹i ®iÓm vµng mçi tÕ bµo nãn liªn hÖ víi bao nhiªu tÕ bµo thÇn kinh thÞ gi¸c?
Đáp án
Mỗi tế b�o nón liên hệ với một tế b�o thần kinh th? giác.
20
Tế bào sắc tố
Tế bào que
Tế bào nón
Tế bào liên lạc ngang
Tế bào hai cực
Tế bào thần kinh thị giác
T¹i ®iÓm vµng bao nhiªu tÕ bµo que liªn hÖ víi 1 tÕ bµo thÇn kinh thÞ gi¸c?
Nhiều tế b�o que mới liên hệ được với một tế b�o thần kinh th? giác.
Mỗi tế b�o nón liên hệ với một tế b�o thần kinh th? giác.
21
Vì sao ảnh của vật hiện trên điểm vàng lại nhìn rõ nhất?
+Các tế bào nón tập trung nhiều nhất.
+ Mỗi tế bào nón liên hệ với một tế bào thần kinh thị giác.
+ Nhiều tế bào que mới liên hệ được với một tế bào thần kinh thị giác.
*Tại điểm vàng:
Tế bào sắc tố
Tế bào que
Tế bào nón
Tế bào liên lạc ngang
Tế bào hai cực
Tế bào thần kinh thị giác
22
2. Cấu tạo của màng lưới
Màng lưới gồm :
+ Tế bào nón : Tiếp nhận kích thích ánh sáng mạnh và màu sắc
+ Tế bào que : Tiếp nhận ánh sáng yếu
+ Điểm vàng : Nơi tập trung chủ yếu các tế bào nón
+ Điểm mù : Nơi không có tế bào thụ cảm thị giác
II- CƠ QUAN PHÂN TÍCH THỊ GIÁC
- Gồm: + Cơ quan thụ cảm
+ Dây thần kinh
+ Bộ phận phân tích ở trung ương
- Vai trò: Giúp cơ thể nhận biết các tác động của môi trường.
I- CƠ QUAN PHÂN TÍCH.
Gồm: Tế bào thụ cảm thị giác( ở cầu mắt), dây thần kinh thị giác, vùng thị giác ở thuỳ chẩm.
1. Cấu tạo cầu mắt
* Ba lớp màng :
+ Màng mạch
+ Màng lưới
+ Màng cứng
* Môi trường trong suốt :
+ Thuỷ dịch
+ Thể thuỷ tinh
+ Dịch thuỷ tinh
3. Sự tạo ảnh ở màng lưới
Hãy quan sát và theo dõi thí nghiệm sau :
23
A
Màng lưới
Màng giác
Thủy dịch
Thể thủy tinh
Dịch thủy tinh
Thí nghiệm mô tả tia sáng phản chiếu từ vật tới màng lưới
Tia sáng phản chiếu từ vật tới màng lưới đã đi qua những bộ phận nào của cầu mắt?
Ta nhìn được vật là do các tia sáng phản chiếu từ vật tới màng lưới qua một hệ thống môi trường trong suốt gồm: màng giác, thủy dịch, thể thủy tinh, dịch thủy tinh
24
A
B
C
Sơ đồ thí nghiệm về sự điều tiết độ cong (độ hội tụ) của thể thuỷ tinh
Màng lưới
Từ thí nghiệm trên, em rút ra kết luận gì về vai trò của thể thuỷ tinh trong cầu mắt?
Thể thuỷ tinh phồng, dẹp ảnh của vật hiện trên điểm vàng  giúp ta nhìn rõ vật.
25
2. Cấu tạo của màng lưới
Màng lưới gồm :
+ Tế bào nón : Tiếp nhận kích thích ánh sáng mạnh và màu sắc.
+ Tế bào que : Tiếp nhận ánh sáng yếu
+ Điểm vàng : Nơi tập trung chủ yếu các tế bào nón.
+ Điểm mù : Nơi không có tế bào thụ cảm thị giác.
II- CƠ QUAN PHÂN TÍCH THỊ GIÁC
- Gồm: + Cơ quan thụ cảm
+ Dây thần kinh
+ Bộ phận phân tích ở trung ương.
- Vai trò: Giúp cơ thể nhận biết các tác động của môi trường.
I- CƠ QUAN PHÂN TÍCH.
Gồm: Tế bào thụ cảm thị giác( ở cầu mắt), dây thần kinh thị giác, vùng thị giác ở thuỳ chẩm.
1. Cấu tạo cầu mắt
* Ba lớp màng :
+ Màng mạch
+ Màng lưới.
+ Màng cứng
* Môi trường trong suốt :
+ Thuỷ dịch
+ Thể thuỷ tinh
+ Dịch thuỷ tinh.
3. Sự tạo ảnh ở màng lưới
- Thể thuỷ tinh có khả năng điều tiết để nhìn rõ vật.
?
26
Tế bào que
Tế bào nón
Tế bào liên lạc ngang
Tế bào hai cực
Tế bào thần kinh thị giác
Quá trình cảm nhận hình ảnh của cơ quan phân tích thị giác
Dây thần kinh thị giác
Vùng thị giác ở thuỳ chẩm
ánh sáng phản chiếu từ vật qua.....................tới màng lưới tạo ảnh thu nhỏ và ngược sẽ kích thích các .............làm xuất hiện xung thần kinh truyền về vùng ......ở thuỳ chẩm của đại não cho ta cảm nhận về hình ảnh của vật.
Hãy chọn các cụm từ: tế bào thụ cảm; thị giác; môi trường trong suốt điền vào chỗ trống cho phù hợp
tế bào thụ cảm
môi trường trong suốt
thị giác
27
2. Cấu tạo của màng lưới
Màng lưới gồm :
+ Tế bào nón : Tiếp nhận kích thích ánh sáng mạnh và màu sắc
+ Tế bào que : Tiếp nhận ánh sáng yếu
+ Điểm vàng : Nơi tập trung chủ yếu các tế bào nón
+ Điểm mù : Nơi không có tế bào thụ cảm thị giác
II- CƠ QUAN PHÂN TÍCH THỊ GIÁC
- Gồm: + Cơ quan thụ cảm
+ Dây thần kinh
+ Bộ phận phân tích ở trung ương
- Vai trò: Giúp cơ thể nhận biết các tác động của môi trường.
I- CƠ QUAN PHÂN TÍCH.
Gồm: Tế bào thụ cảm thị giác( ở cầu mắt), dây thần kinh thị giác, vùng thị giác ở thuỳ chẩm.
1. Cấu tạo cầu mắt
* Ba lớp màng :
+ Màng mạch
+ Màng lưới
+ Màng cứng
* Môi trường trong suốt :
+ Thuỷ dịch
+ Thể thuỷ tinh
+ Dịch thuỷ tinh
3. Sự tạo ảnh ở màng lưới
- Thể thuỷ tinh có khả năng điều tiết để nhìn rõ vật
- ánh sáng phản chiếu từ vật qua môi trường trong suốt ? màng lưới tạo ảnh thu nhỏ và ngược ? kích thích các tế bào thụ cảm ? xuất hiện xung thần kinh ? vùng thị giác ở thuỳ chẩm của đại não cho ta cảm nhận về hình ảnh của vật.
?
28
TRÒ CHƠI
Ngôi sao may mắn!
Luật chơi :
L?p chia l�m 2d?i : Av� B . G?m 6 ngụi sao khỏc m�u . L?n lu?t m?i d?i ch?n m?t ngụi sao d? tr? l?i , trong dú cú m?t ngụi sao may m?n , n?u d?i n�o tr? l?i sai thỡ d?i khỏc tr? l?i thay v� ghi di?m c?a d?i dú . D?i n�o nhi?u di?m d?i dú th?ng .
( M?i cõu h?i th?i gian suy nghi 10 giõy )
29
Ngôi sao may mắn
1
4
6
5
3
2
30
5
®iÓm
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
Thành phần của một cơ quan phân tích gồm:
Cơ quan thụ cảm, dây thần kinh.
Cơ quan thụ cảm
C. Bộ phận phân tích ở trung ương
D. Cả A và C.
Đáp án: D
Hết giờ
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
31
10
®iÓm

đáp án : c
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
Bộ phận n�o sau đây có khả năng điều tiết giúp ta nhìn
rõ vật ở xa hay gần?

A : Màng mạch C : Thể thuỷ tinh
B : Lỗ đồng tử D : Màng lưới
Hết giờ
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
32
Ngôi sao may mắn
bạn được thưởng 7 điểm
và một tràng vỗ tay của các bạn
33
8
®iÓm

Dáp án A
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
Điểm vàng có đặc điểm:
A : Là nơi tập trung chủ yếu các tế bào nón
B : Là nơi tập trung các tế bào que.
C : Là nơi đi ra của các dây thần kinh.
D : Là nơi không có tế bào thụ cảm thị giác.
Hết giờ
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
34
9
®iÓm
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
Thể thủy tinh trong cầu mắt có vai trò
A. điều chỉnh lượng ánh sáng đi vào cầu mắt.
B. điều tiết để nhìn rõ vật.
C. giúp ta cảm nhận màu sắc của vật.
D. dẫn truyền xung thần kinh về thùy chẩm.
Đáp án: B
Hết giờ
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
35
6
®iÓm
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
Nêu cấu tạo của cầu mắt ?
Đáp án:
Cầu mắt có cấu tạo gồm: 3 lớp màng (màng cứng, màng mạch,
màng lưới) và môi trường trong suốt (thuỷ dịch, thể thuỷ tinh,
dịch thuỷ tinh).
Hết giờ
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
36
9
®iÓm
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
Hãy cho biết cơ quan phân tích thị giác gồm những thành phần nào?
Đáp án:
Cơ quan phân tích thị giác có cấu tạo gồm: Tế bào thụ cảm thị giác, dây thần kinh thị giác và vùng thị giác ở thuỳ chẩm.
Hết giờ
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
37
Dặn dò:
Học bài trong vở, trả lời câu hỏi 1, 2, 3, SGK.
Xem trước bài 50: Vệ sinh mắt. Xem kĩ mục I “các tật của mắt” và mục II “các bệnh của mắt”.
Sưu tầm tư liệu có liên quan đến các tật và bệnh của mắt
38
Bài học kết thúc. Kính chúc các Thầy cô mạnh khỏe, chúc các em học sinh học tốt!