Bài 48. Mắt

Trường THCS Phúc Sơn - Chiêm Hoá- Tuyên Quang
Bạn Bình:Bạn có biết mỗi người đều có 2 cái thấu kính hội tụ hay không?
Bạn Hoà:Mình có đâu ?
Bạn Bình:Cậu cũng có đấy !
Bạn Hoà: à mình biết rồi !
1.Cấu tạo
Khi học bộ môn sinh học ở lớp 8,ta đã biết mắt có nhiều bộ phận.Hai bộ phận quan trọng là thể thuỷ tinh và màng lưới (còn gọi là võng mạc)
+ Thể thuỷ tinh là 1 thấu kính hội tụ bằng 1 chất lỏng trong suốt và mềm.Nó dễ dàng phồng lên hoặc dẹt xuống khi cơ vòng đỡ nó bóp lại hay dãn ra làm cho tiêu cự của nó thay đổi.Trong sinh học cơ vòng còn được gọi là cơ thể mi.
+Màng lưới là 1 màng ở đáy mắt, tại đó ảnh của vật mà ta nhìn thấy sẽ hiện lên rõ nét.
Khi có ánh sáng tác dụng lên màng lưới thì sẽ xuất hiện "luồng thần kinh"đưa thông tin về ảnh lên não.
Cơ vòng đỡ
Mắt bổ dọc
Màng lưới
Thể thuỷ tinh là 1 thấu kính hội tụ bằng 1 chất lỏng trong suốt và mềm.Nó dễ dàng phồng lên hoặc dẹt xuống khi cơ vòng đỡ nó bóp lại hay dãn ra làm cho tiêu cự của nó thay đổi.Trong sinh học cơ vòng còn được gọi là cơ thể mi.

Thể thuỷ tinh đóng vai trò như bộ phận nào trong máy ảnh? Phim trong máy ảnh đóng vai trò như bộ phận nào trong con mắt?
Thể thuỷ tinh đóng vai trò như vật kính trong máy ảnh.
Phim trong máy ảnh đóng vai trò như màng lưới trong con mắt
C1. Nêu những điểm giống nhau về cấu tạo giữa con mắt và máy ảnh

Để nhìn rõ 1 vật thì ảnh của vật đó phải hiện rõ nét trên màng lưới.thực ra lúc đó cơ vòng đỡ thể thuỷ tinh đã phải co dãn 1 chút,làm thay đổi tiêu cự của thể thuỷ tinh sao cho ảnh hiện rõ nét trên màng lưới.Quá trình này gọi là sự điều tiết của mắt.Sự điều tiết của mắt xảy ra hoàn toàn tự nhiên.
C2.Ta đã biết khi vật nằm càng xa thấu kính hội tụ Thì ảnh thật nằm càng gần tiêu điểm của thấu kính.Vậy hãy cho biết tiêu cự của thể thuỷ tinh khi mắt nhìn các vật ở xa và các vật ở gần dài, ngắn khác nhau như thế nào?Biết rằng khoảng cách giữa thể thuỷ tinh tới màng lưới là không thay đổi và ảnh của vật luôn hiện rõ trên màng lưới.
Vật đặt gần mắt
Vật đặt xa mắt
Khi nhìn các vật ở càng xa thì tiêu cự của mắt càng lớn(càng dài),Khi nhìn các vật càng gần thì tiêu cự của mắt càng nhỏ (càng ngắn)
A
B
A’
B’
0
1.Cực viễn
1.Điểm xa mắt nhất mà khi có 1 vật ở đó mắt không điều tiết có thể nhìn rõ được goi là điểm cực viễn(Kí hiệu là CV). Khoảng cách từ mắt đến điểm cực viễn gọi là khoảng cực viễn.
Người có mắt tốt có thể nhìn rõ các vật ở rất xa.Chẳng hạn như là khi nhìn 1 ngôi sao sẽ thấy là 1 chấm sáng,không bj nhoè.Thực ra,nếu nhìn rõ các vật cách mắt từ 5m đến 6m trở ra thì sẽ nhìn được các vật ở rất xa. Vì vậy trong ngành y tế, để thử mắt người ta đặt bảng thị lực cách mắt 5m rồi ngắm vào dòng chữ ứng với mức đọ 10/10.Nếu nhìn rõ tất cả các chữ c ngược xuôi.trên dòng đó thì mắt là mắt tốt.Điểm cực viễn của mắt tốt ở rất xa(ở vô cực).Khi nhìn các vật ở xa thì mắt không phải điều tiết,nên nhìn rât thoải mái
C3. Nếu có điều kiện,em hãy thử xem mắt của mình có bị cận hay không.
2.Cực cận
2.Điểm gần mắt nhất mà khi có 1 vật ở đó mắt có thể nhìn rõ được gọi là điểm cực cận(Kí hiệu là Cc ).Khoảng cách từ mắt đến điểm cực cận gọi là khoảng cực cận (hay khoảng thấy rõ ngắn nhất).
Để xác định điểm cực cận,người ta nhìn 1 dòng chữ nhỏ trên trang sách,rồi đưa dần trang sách lại gần mắt cho đến khi nhìn dòng chữ bị mờ. Lúc đó dòng chữ nằm ở điểm cực cận của mắt.Khi nhìn 1 vật ở điểm cực cận thì mắt phải điều tiết mạnh nhất,cơ vòng đỡ thể thuỷ tinh co bóp mạnh nhất,do đó rất chóng mỏi mắt
Khoảng cách từ điểm Cc đến điểm Cv gọi là giới hạn nhìn rõ của mắt.
C4. Hãy xác định xem điểm cực cận của mắt em cách mắt bao nhiêu xentimét.
CC
Cv
O
(CC ))
(CV ))
IV.Vận dụng
C 5. Một người đứng cách cột điện 20m.Cột điện cao 8m.Nếu coi khoảng cách từ thể thuỷ tinh tới màng lưới của mắt người ấy 2cm thì ảnh cột điện trên màng lưới sẽ cao bao nhiêu xentimét?
d= 20cm
h =8m
d`=2m
h`=?
C6 . Khi nhìn 1 vật ở điểm cực viễn thì tiêu cự của thể tinh sẽ dài hay ngắn nhất?khi nhìn 1 vật ở điểm cực cận thì tiêu cự của thể thuỷ tinh sẽ dài hay ngắn nhất?
- Cực viễn f là dài nhất
- Cực cận f là ngắn nhất

Ghi nhớ
Hai bộ phận quan trọng nhất của mắt là thể thuỷ tinh và màng lưới.
Thể thuỷ tinh đóng vai trò như vật kính trong máy ảnh, còn màng lưới như phim. ảnh của vật mà ta nhìn thấy hiện trên màng lưới.
Trong quá trình điều tiết thì thể thuỷ tinh co giãn, phồng lên hoặc dẹt xuống, để cho ảnh hiên trên màng lưới rõ nét.
Điểm xa mắt nhất mà ta có thể nhìn rõ được khi không điều tiết gọi là điểm cực viễn.
Điểm gần mắt nhất mà ta nhìn rõ được gọi là điểm cực cận.
Có thể em chưa biết
1.Nếu để vật gần mắt hơn điểm cực cận của mắt thì ta vẫn nhìn thấy vật nhưng không nhìn rõ vật
2. ảnh của các vật trên màng lưới thì ngược chiều với vật. Nhưng ta vẫn không thấy vật và bị lộn ngược. Đó là do sự sắp xếp của các chùm dây thần kinh từ não đến mắt
3. Trong mắt, trước thể thuỷ tinh, có 1 màn chắn sáng gọi là lòng đen. Giữa lòng đen có 1 lỗ nhỏ gọi là con ngươi.Đường kính của con ngươi thay đổi tự động:ở ngoài nắng,con ngươi khép nhỏ lại; vao trong tối, mở rộng ra.
Hướng dẫn về nhà

HS: Học bài theo vở ghi và sgk
Đọc trước nội dung bài 49-Mắt cận và mắt lão
Làm bài tập 48.1 đến 48.4 Sách BTVL9
Hướng dẫn bài 48.3