Bài 48. Hệ thần kinh sinh dưỡng

TRƯỜNG THCS 719
GIÁO ÁN ĐIỆN TỬ
SINH HỌC 8
CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH
Người Thực Hiện
Trần Công Thảo
KIỂM TRA BÀI CŨ
Nêu rõ các đặc điểm cấu tạo và chức năng của đại não người, chứng tỏ sự tiến hoá của người so với các động vật khác trong lớp thú.
- Khối lượng não so với cơ thể ở người lớn hơn các động vật thuộc lớp thú.
- Vỏ não có nhiều khe và rãnh làm tăng bề mặt chứa các nơron (khối lượng chất xám lớn)
- Ở người, có các trung khu vận động và cảm giác như các động vật thuộc lớp thú, còn có các trung khu cảm giác và vận động ngôn ngữ (Nói, viết, hiểu tiếng nói, hiểu chữ viết).
Bài : 48 Tiết : 50
HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
CHƯƠNG
IX
THẦN KINH VÀ GIÁC QUAN
Chúng ta đã biết nếu xét về chức năng thì hệ thần kinh được phân thành : Hệ thần kinh vận động, điều khiển hoạt động của các cơ vân (cơ xương) và hệ thần kinh sinh dưỡng điều khiển hoạt động của các nội quan.
Hệ thần kinh sinh dưỡng lại bao gồm: phân hệ thần kinh giao cảm và phân hệ thần kinh đối giao cảm.
GIỚI THIỆU BÀI
CÂU HỎI
TRẢ LỜI
KẾT LUẬN CẦN GHI NHỚ
TRAO ĐỔI NHÓM
QUAN SÁT HÌNH, NGHIÊN CỨU THÔNG TIN SGK
MỘT SỐ KÍ HIỆU TRONG BÀI
BÀI 48 : HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
I. CUNG PHẢN XẠ SINH DƯỠNG
Trung khu của các phản xạ vận động và phản xạ sinh dưỡng nằm ở đâu?
BÀI 48 : HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
I. CUNG PHẢN XẠ SINH DƯỠNG
Lập bảng so sánh cung phản xạ sinh dưỡng với cung phản xạ vận động.
Đều nằm trong chất xám nhưng trung khu của phản xạ sinh dưỡng nằm trong sừng bên của tủy sống và trong trụ não.
Trung khu của các phản xạ vận động và phản xạ sinh dưỡng nằm ở đâu?
BÀI 48 : HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
Thụ quan áp lực
Sợi cảm giác
Sợi trước hạch
Dây phế vị
Hạch đối giao cảm
Sợi sau hạch
Cung phản xạ
Cung phản xa vận động�
Cung phản xạ sinh dưỡng do bộ phận thần kinh giao cảm phụ trách làm giảm nhu động ruột
Cung phản xạđiều hoà hoạt động tim do bộ phận thần kinh đối giao cảm phụ trách làm giảm nhịp tim
I. CUNG PHẢN XẠ SINH DƯỠNG
- Trung ương
- Hạch thần kinh
- Đường hướng tâm
- Đường li tâm
Đại não
- Chất xám
Tuỷ sống
Trụ não
- Chất xám
Sừng bên
tuỷ sống
- Không có
- Có
- Từ cơ quan thụ cảm? TW
- Từ cơ quan thụ cảm? TW
- Đến thẳng cơ quan phản ứng
- Qua sợi trước hạch, sợi sau hạch.Chuyển giao ở hạch thần kinh
Điều khiển hoạt động cơ vân
(có ý thức)
Điều khiển hoạt động nội quan (không có ý thức)
I. CUNG PHẢN XẠ SINH DƯỠNG
Bảng so sánh cung phản xạ vận động và phản xạ sinh dưỡng
Qua bảng em hãy cho biết cấu tạo của cung phản xạ sinh dưỡng với cung phản xạ vận động giống và khác nhau như thế nào?
BÀI 48 : HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
I. CUNG PHẢN XẠ SINH DƯỠNG
Giống nhau:
Đều gồm bộ phận trung ương là chất xám trong tủy sống và não bộ; bộ phận ngoại biên là chất trắng tạo thành các dây thần kinh.
khác nhau:
+ Bộ phận trung ương của hệ thần kinh sinh dưỡng chỉ là các nhân xám ở sừng bên của tủy sống.
+ Bộ phận ngoại biên của hệ thần kinh sinh dưỡng còn có các hạch giao cảm và đối giao cảm.
BÀI 48 : HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
II. CẤU TẠO CỦA HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
I. CUNG PHẢN XẠ SINH DƯỠNG
BÀI 48 : HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
II. CẤU TẠO CỦA HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
I. CUNG PHẢN XẠ SINH DƯỠNG
Sợi trước hạch
Chuỗi hạch giao cảm
Sợi sau hạch
Trung ương đối giao cảm
Sợi sau hạch
Sợi trước hạch
Phân hệ giao cảm
Phân hệ đối giao cảm
BÀI 48 : HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
I. CUNG PHẢN XẠ SINH DƯỠNG
II. CẤU TẠO CỦA HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
Hệ thần kinh sinh dưỡng cấu tạo như thế nào?
* Cấu tạo hệ thần kinh sinh dưỡng gồm:
+ Phần trung ương thần kinh nằm trong não, tuỷ sống.
+ Phần ngoại biên là các dây thần kinh và hạch thần kinh.
BÀI 48 : HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
Trình bày rõ sự khác nhau giữa hai phân hệ giao cảm và đối giao cảm?
II. CẤU TẠO CỦA HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
I. CUNG PHẢN XẠ SINH DƯỠNG
Các nhân xám ở sừng bên tuỷ sống (từ đốt tuỷ I đến đốt tuỷ thắt lưng III)
Hạch nằm gần cơ quan phụ trách
- Hạch thần kinh (nơi chuyển tiếp nơron)
- Nơron trước hạch (sợi trục có bao miêlin)
- Nơron sau hạch (không có bao miêlin)
Chuỗi hạch nằm gần cột sống (chuỗi hạch giao cảm) xa cơ quan phụ trách
- Sợi trục dài
- Sợi trục ngắn
- Sợi trục dài
- Sợi trục ngắn
Các nhân xám ở trụ não và đoạn cùng tuỷ sống
Bảng 48-1. So sánh cấu tạo của phân hệ giao cảm và phân hệ đối giao cảm
BÀI 48 : HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
III. CHỨC NĂNG CỦA HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
Sợi trước hạch
Chuỗi hạch giao cảm
Sợi sau hạch
Trung ương đối giao cảm
Sợi sau hạch
Sợi trước hạch
Phân hệ giao cảm
Phân hệ đối giao cảm
BÀI 48 : HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
III. CHỨC NĂNG CỦA HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
Tim
Phổi
Ruột
Mạch máu ruột
Mạch máu đến cơ
Mạch máu da
Tuyến nước bọt
Đồng tử
Cơ bóng đái
Tăng lực và nhịp cơ
Dãn phế quản nhỏ
Giảm nhu động
Co
Dãn
Co
Giảm tiết
Co
Dãn
Giảm lực và nhịp cơ
Co phế quản nhỏ
Tăng nhu động
Dãn
Co
Dãn
Tăng tiết
Dãn
Co
Bảng 48-2. So sánh chức năng của phân hệ giao cảm và phân hệ đối giao cảm
BÀI 48 : HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
III. CHỨC NĂNG CỦA HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
BÀI 48 : HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
Căn cứ vào hình 48.3 và bảng 48.2, em có nhận xét chức năng của phân hệ giao cảm và đối giao cảm?
Hai phân hệ giao cảm và đối giao cảm có tác dụng đối lập đối với hoạt động của các cơ quan sinh dưỡng.
Hệ thần kinh sinh dưỡng có vai trò như thế nào trong đời sống?
Nhờ tác dụng đối lập đó mà hệ thần kinh sinh dưỡng điều hoà được hoạt động của các cơ quan nội tạng.
III. CHỨC NĂNG CỦA HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
Trình bày sự giống nhau và khác nhau về m?t cấu trúc và chức năng giữa hai phân hệ giao cảm và đối giao cảm trong hệ thần kinh sinh dưỡng?
Dựa vào hình 48.2 trình bày phản xạ điều hoà hoạt động của tim và hệ mạch lúc huyết áp tăng.
Lúc huyết áp tăng cao: Thụ quan áp lực bị kích thích, xuất hiện xung truyền về trung ương phụ trách tim mạch nằm trong các nhân xám thuộc phân hệ đối giao cảm, theo dây li tâm (dây X hay mê tẩu) tới tim làm giảm nhịp co và lực co đồng thời làm dãn các mạch da và mạch ruột gây hạ huyết áp.
Sự khác nhau căn bản nhất về chức năng giữa phân hệ giao cảm và phân hệ đối giao cảm?
Trung ương thần kinh của phân hệ giao cảm là các nhân xám nằm ở sừng bên của tủy sống từ đốt tủy I đến đốt tủy thắt lưng III; Trung ương thần kinh của phân hệ đối giao cảm là các nhân xám ở trụ não và ở đoạn tận cùng của tủy sống.
Các hạch ngoại biên của phân hệ giao cảm nằm dọc hai bên cột sống hoặc trước cột sống; Các hạch ngoại biên của phân hệ đối giao cảm nằm gần cơ quan.
Ở phân hệ giao cảm: Nơron trước hạch có sợi trục ngắn, nơron sau hạch có sợi trục dài; ở phân hệ đối giao cảm thì ngược lại: Nơron trước hạch có sợi trục dài, nơron sau hạch có sợi trục ngắn.
Hai phân hệ này có tác dụng đối lập nhau: Nếu phân hệ giao cảm làm tăng cường hoạt động của một cơ quan thì phân hệ đối giao cảm lại làm giảm sự hoạt động của cơ quan này.
Đ
Chọn câu trả lời đúng nhất
Hệ thần kinh sinh dưỡng gồm hai phân hệ: Giao cảm và đối giao cảm.
Phân hệ giao cảm có trung ương nằm ở chất xám thuộc sừng bên tủy sống (đốt tủy ngực I đến đốt tủy thắt lưng III). Các nơron trước hạch đi tới chuỗi hạch giao cảm và tiếp cận với nơron sau hạch.
Phân hệ đối giao cảm có trung ương là các nhân xám trong trụ não và đoạn cùng tủy sống. Các nơron trước hạch đi tới các hạch đối giao cảm (nằm cạnh cơ quan) để tiếp cận các nơron sau hạch. Các sợi trước hạch của cả 2 phân hệ đều có bao miêlin, còn các sợi sau hạch không có bao miêlin.
Nhờ tác dụng đối lập của 2 phân hệ này mà hệ thần kinh sinh dưỡng điều hoà được hoạt động của các cơ quan nội tạng (cơ trơn; cơ tim và các tuyến).
KẾT LUẬN CHUNG
DẶN DÒ :
Học bài
Làm bài tập 1, 2. /trang 154 sgk
Đọc mục “Em có biết?”
Ñoïc tröôùc baøi 49. (Cô quan phaân tích thò giaùc)
Kính
Chúc
Quý
Thầy
Cô
Sức
Khoẻ
Và
Thành
Đạt
Chân Thành Cám Ơn
Quý Thầy Cô Cùng Học Sinh
Giáo Viên Thực Hiện
Trần Công Thảo