Bài 48. Hệ thần kinh sinh dưỡng

bài giảng sinh học 7
Thứ 6 ngày 01 tháng 03 năm 2013

Kiểm tra bài cũ
Trình bày cấu tạo ngoài của
đại não người?
Cấu tạo ngoài gồm:
-Rãnh liên bán cầu chia đại não làm 2 nửa.
-Rãnh sâu chia bán cầu não làm 4 thuỳ: thuỳ trán, thuỳ đỉnh, thuỳ chẩm, thuỳ thái dương
-Khe và rãnh tạo thành khúc cuộn não làm tăng diện tích bề mặt của não.

Dựa vào chức năng
Hệ thần kinh vận động

Hệ thần kinh:
Hệ thần kinh sinh dưỡng

Phân hệ thần kinh giao cảm
Phân hệ thần kinh đối giao cảm
I- Cung phản xạ sinh dưỡng
Quan sát hình 48-1 về đường đi của xung thần kinh trong cung phản xạ ở hình A và B
A-Cung phản xạ vận động
B-Cung phản xạ sinh dưỡng
Tiết 50: HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
48
.
Rễ sau
Rễ sau
Da
Cơ
Sừng sau
A. Cung phản xạ vận động
B. Cung phản xạ sinh dưỡng
I- Cung phản xạ sinh dưỡng
Em hãy mô tả đường đi của xung thần kinh ở hình A.Cung phản xạ vận động?
Trả lời: Cơ quan thụ cảm (da) tiếp nhận kích thích sẽ phát xung thần kinh theo dây thần kinh hướng tâm qua, sừng sau đến trung ương thần kinh phân tích rồi phát xung thần kinh qua rễ trước theo dây thần kinh li tâm để trả lời kích thích ở cơ.
Rễ trước
Tiết 50: HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
Rễ trước
Rễ sau
Da
Ruột
Cơ
A. Cung phản xạ vận động
Sừng bên

Em hãy mô tả đường đi của xung thần kinh ở hình B.Cung phản xạ sinh dưỡng?
Trả lời: Dạ dày co bóp phát xung thần kinh theo dây thần kinh hướng tâm tới sừng bên của tuỷ sống phân tích rồi phát xung thần kinh đi tới các hạch giao cảm và theo dây thần kinh li tâm trả lời kích thích làm giảm nhu động ruột.
Tiết 50: HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
Hạch thần kinh
I- Cung phản xạ sinh dưỡng:
B.Cung phản xạ sinh dưỡng
I- Cung phản xạ sinh dưỡng:
Quan sát hình 48-2
Sợi cảm giác
Sợi trước hạch
Hạch đối giao cảm
Sợi hạch sau
Dây phế vị
Cung phản xạ điều hoà hoạt động của tim (sinh du?ng)
Em hãy mô tả đường đi của xung thần kinh trong cung phản xạ điều hoà hoạt động của tim?
Trả lời: Từ thụ quan áp lực phát xung thần kinh cảm giác theo sợi cảm giác về trung tâm thần kinh ở trụ não (hành tuỷ), từ đây phát xung thần kinh theo dây phế vị qua sợi trước hạch tới hạch đối giao cảm qua sợi sau hạch tới tim làm giảm nhịp tim.
Thụ quan áp lực
Tiết 50: HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
I- Cung phản xạ sinh dưỡng:
Dựa vào đường đi của xung thần kinh trong 2 cung phản xạ hình 48.1,2 thảo luận nhóm hoàn thành phiếu học tập sau:
Tiết 50: HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
I- Cung phản xạ sinh dưỡng:
Rễ sau
Sừng sau
Sừng trước
Rễ trước
Lỗ tuỷ
Cơ
Ruột
Hạch giao cảm
Sừng bên
Rễ sau
Da
Thụ quan áp lực
Sợi cảm giác
Dây phế vị
Sợi trước hạch
Hạch đối giao cảm
Sợi sau hạch
Hình 48-1. Cung phản xạ
Hình 48-2.Cung phản xạ điều hoà hoạt động của tim
Tiết 50: HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
Phiếu học tập
Đại não, tuỷ sống
Trụ não sừng bên của tuỷ sống
-Có
-Không có
Từ cơ quan thụ cảm trung ương
Từ cơ quan thụ cảm trung ương
Đến thẳng cơ quan phản
?ng
Chuyển giao ở hạch thần kinh
Điều khiển hoạt động của cơ vân (có ý thức)
Điều khiển hoạt động nội quan (không có ý thức)
Đại não, tuỷ sống
Trụ não sừng bên của tuỷ sống
-Có
-Không có
Từ cơ quan thụ cảm trung ương
Từ cơ quan thụ cảm trung ương
Đến thẳng cơ quan phản
?ng
Chuyển giao ở hạch thần kinh
Điều khiển hoạt động của cơ vân (có ý thức)
Điều khiển hoạt động nội quan (không có ý thức)
I- Cung phản xạ sinh dưỡng:
Tiết 50: HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
Trụ não sừng bên của tuỷ sống
Có
Từ cơ quan thụ cảm trung ương
Chuyển giao ở hạch thần kinh
Điều khiển hoạt động nội quan (không có ý thức)
I- Cung phản xạ sinh dưỡng:
Tiết 50: HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG

II-Cấu tạo của hệ thần kinh sinh dưỡng:
Quan sát hình bên
HÖ thÇn kinh sinh d­ìng gồm những phần nào?
Hình 48.3 Hệ thần kinh sinh dưỡng
Tiết 50: HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
+ Trung ương nằm trong não, tuỷ sống.
+ Ngoại biên là các dây thần kinh và hạch thần kinh.

II-Cấu tạo của hệ thần kinh sinh dưỡng:
Quan sát hình bên
Hình 48.3 Hệ thần kinh sinh dưỡng
Tiết 50: HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG

Hệ thần kinh sinh dưỡng gồm nh?ng phân hệ?

+Phân hệ giao cảm
+ Phân hệ đối giao cảm
Sợi sau hạch
Sợi trước hạch
Chuỗi hạch giao cảm
A. Phân hệ giao cảm
Phân hệ giao cảm có trung ương nằm ở chất xám thuộc sừng bên tuỷ sống (đốt tuỷ ngực I đến tuỷ thắt lưng III). Các nơron trước hạch đi tới chuỗi hạch giao cảm và tiếp cận với nơron sau hạch.
Tiết 50: HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
II-Cấu tạo của hệ thần kinh sinh dưỡng:


Trung ương đối giao cảm
Sợi trước hạch
Sợi sau hạch
B. Phân hệ đối giao cảm

Phân hệ đối giao cảm có trung ương là các nhân xám trong trụ não và đoạn cùng tuỷ sống. Các nơron trước hạch đi tới các hạch đối giao cảm (nằm cạnh cơ quan) để tiếp cận các nơron sau hạch. Các sợi trước hạch của cả 2 phân hệ đều có bao miêlin, còn các sợi sau hạch không có bao miêlin.
Tiết 50: HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
II-Cấu tạo của hệ thần kinh sinh dưỡng:
bài 48: Hệ thần kinh sinh dưỡng
I- Cung phản xạ sinh dưỡng
II-Cấu tạo của hệ thần kinh sinh dưỡng
Quan sát hình 48.3
Sợi sau hạch
Sợi trước hạch
Chuỗi hạch giao cảm
Trung ương đối giao cảm
Sợi trước hạch
Sợi sau hạch
A. Phân hệ giao cảm
B. Phân hệ đối giao cảm
_ Các nhân xám ở sừng bên của tuỷ sống
_Các nhân xám ở trụ não và đoạn cùng tuỷ sống
_Chuỗi hạch ngắn nằm gần cột sống xa cơ quan phụ trách
_Chuỗi hạch nằm gần cơ quan phụ trách
_Nơron trước hạch có sợi trục ngắn
_Nơron trước hạch có sợi trục dài
_Nơron sau hạch có sợi trục dài
_Nơron sau hạch có sợi trục ngắn
Tiết 50: HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
II-Cấu tạo của hệ thần kinh sinh dưỡng:
Em hãy cho biết hệ thần kinh sinh dưỡng có ý nghĩa gì với đời sống?
Điều hoà được các hoạt động của cơ quan.Giúp cơ thể tự điều chỉnh được và thích nghi với những biến đổi của môi trường
Tiết 50: HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
III-Chức năng của hệ thần kinh sinh dưỡng:
Phân hệ giao cảm
Phân hệ đối giao cảm
Co
Đồng tử
Dãn
Tăng
Giảm
Phế nang
Tim
Dãn
Co
Tim
Phổi
Ruột
Mạch máu ruột
Mạch máu đến cơ
Mạch máu da
Tuyến nước bọt
Đồng tử
Cơ bóng đái
Tăng lực và nhịp cơ
Dãn phế quản nhỏ
Giảm nhu động
Co
Dãn
Co
Giảm tiết
Co
Dãn
Giảm lực và nhịp cơ
Dãn phế quản nhỏ
Tăng nhu động
Dãn
Co
Dãn
Tăng tiết
Dãn
Co
Bảng 48-2. So sánh chức năng của phân hệ giao cảm và phân hệ đối giao cảm
_Phân hệ thần kinh giao cảm và đối giao cảm có tác dụng đối lập nhau với hoạt động của các cơ quan sinh dưỡng
_Nhờ tác dụng đối lập đó mà hệ thần kinh sinh dưỡng điều hoà được hoạt động của các cơ quan nội tạng.
Tiết 50: HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
II-Chức năng của hệ thần kinh sinh dưỡng:
Bài 2: Hãy thử trình bày phản xạ điều hoà hoạt động của tim và hệ mạch trong các trường hợp sau:
_Lúc huyết áp tăng cao
_Lúc hoạt động lao động
Trả lời: * Lúc huyết áp tăng cao
_ Thụ quan kích thích, xuất hiện xung thần kinh truyền về trung ương phụ trách tim mạch nằm trong các nhân xám thuộc phân hệ đối giao cảm, theo dây li tâm tới tim làm giảm nhịp co tim đồng thời dãn mạch máu da và mạch ruột giúp hạ huyết áp.
Bài tập củng cố
* Lúc hoạt động lao động.
_ Khi hoạt động lao động xảy ra sự ôxy hoá glucozo để tạo năng lượng cần cho sự co cơ, đồng thời sản phẩm phân huỷ của quá trình này là CO2 tích luỹ dần trong máu sẽ kích thích thụ quan gây ra xung thần kinh hướng tâm tới trung khu hô hấp và trung khu tuần hoàn nằm trong hành tuỷ nhịp co tim và mạch máu co dãn cung cấp ôxy cho nhu cầu năng lượng đồng thời chuyển nhanh sản phẩm phân huỷ đến cơ quan bài tiết.
dặn dò về nhà
*Học bài .
*Đọc phần" Em có biết" (trang 154)
*Xem trước" Bài 49: Cơ quan phân tích thị giác"
Cám ơn quý thầy cô và các em!
bài học kết thúc
Bài tập củng cố
Bài 1: Chọn đáp án đúng:

1. Phần ngoại biên của hệ thần kinh sinh dưỡng gồm:
a) Các dây thần kinh và hệ thần kinh
b) Các dây thần kinh và hạch thần kinh
c) Các nơron
d) Các hạch thần kinh
Bài tập củng cố
Bài 1: Chọn đáp án đúng:

2. Chức năng của hệ thần kinh sinh dưỡng là:
a) Điều khiển hoạt động của cơ quan nội tạng
b) Điều khiển hoạt động có ý thức
c) Điều khiển hoạt động của cơ vân
d) Cả a,b và c
Bài tập củng cố
Bài 2: Hãy thử trình bày phản xạ điều hoà hoạt động của tim và hệ mạch trong các trường hợp sau:
_Lúc huyết áp tăng cao
_Lúc hoạt động lao động
Trả lời: * Lúc huyết áp tăng cao
_ Thụ quan kích thích, xuất hiện xung thần kinh truyền về trung ương phụ trách tim mạch nằm trong các nhân xám thuộc phân hệ đối giao cảm, theo dây li tâm tới tim làm giảm nhịp co tim đồng thời dãn mạch máu da và mạch ruột giúp hạ huyết áp.
Bài 48: hệ thần kinh sinh dưỡng
Nội dung bài học:
I- Cung phản xạ sinh dưỡng

II- Cấu tạo của hệ thần kinh sinh dưỡng

III- Chức năng của hệ thần kinh sinh dưỡng
bài 48: Hệ thần kinh sinh dưỡng

* Hệ thần kinh sinh dưỡng
Gồm : +Trung ương nằm trong não, tuỷ sống
+Ngoại biên là dây thần kinh và hạch thần kinh.

Có 2 phân hệ : + Phân hệ thần kinh giao cảm
+ Phân hệ thần kinh đối giao cảm
bài 48: Hệ thần kinh sinh dưỡng
I- Cung phản xạ sinh dưỡng
II-Cấu tạo của hệ thần kinh sinh dưỡng
III- Chức năng của hệ thần kinh sinh dưỡng
?Quan sát đoạn băng sau em có nhận xét gì về chức năng của phân hệ giao cảm và phân hệ đối giao cảm
Trả lời:
Phân hệ giao cảm và phân hệ đối giao cảm có tác dụng đối lập nhau trong việc điều hoà hoạt động của các cơ quan nội tạng.