Bài 48. Hệ thần kinh sinh dưỡng

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM
Kiểm tra bài cũ
Câu hỏi: Trình bày cấu tạo ngoài của Đại não người?
Trả lời:
* Cấu tạo ngoài gồm:
- Rãnh liên bán cầu chia đại não thành 2 nửa.
- Rãnh sâu chia bán cầu đại não thành 4 thùy: thùy trán, thùy đỉnh, thùy chẩm, thùy thái dương.
- Khe và rãnh tạo thành khúc cuộn não làm tăng diện tích bề mặt não.

Trường THCS Dương Nội
Tiết 50 – Bài 48 :
Hệ thần kinh sinh dưỡng
Bài 48: HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
I- Cung phản xạ sinh dưỡng
Quan sát 48-1 về đường đi của xung thần kinh trong cung phản xạ ở hình A và B.
A- Cung phản xạ vận động
B-Cung phản xạ sinh dưỡng
Rễ sau
Rễ sau
Da
Cơ
Sừng sau
A. Cung phản xạ vận động
B. Cung phản xạ sinh dưỡng
I- Cung phản xạ sinh dưỡng
? Em hãy mô tả đường đi của xung thần kinh ở hình A. Cung phản xạ vận động?
Trả lời: Cơ quan thụ cảm (da) tiếp nhận kích thích sẽ phát xung thần kinh theo dây thần kinh hướng tâm qua sừng sau đến trung ương thần kinh phân tích rồi phát xung thần kinh qua rễ trước theo dây thần kinh li tâm đến cơ quan phản ứng là bắp cơ. .
Rễ trước
Rễ trước
Rễ sau
Hạch giao cảm
Da
Ruột
Cơ
A. Cung phản xạ vận động
B. Cung phản xạ sinh dưỡng
Sừng bên
I- Cung phản xạ sinh dưỡng
? Em hãy mô tả đường đi của xung thần kinh ở hình B. Cung phản xạ sinh dưỡng?
Trả lời: Ruột co bóp phát xung thần kinh theo dây thần kinh hướng tâm tới sừng bên của tủy sống phân tích rồi phát xung thần kinh rồi tới các hạch giao cảm và theo dây thần kinh li tâm trả lời kích thích làm giảm nhu động ruột.
I- Cung phản xạ sinh dưỡng

D?a v�o du?ng di c?a xung th?n kinh trong 2 cung ph?n x? hỡnh 48-1,2 th?o lu?n theo nhúm ho�n th�nh phi?u h?c t?p sau:
Phiếu học tập
Chất xám: + Đại não + Tủy sống
Chất xám: + Trụ não
+Sừng bên của tủy sống
- Có
- Không có
Từ cơ quan thụ cảm trung ương
Từ cơ quan thụ cảm trung ương
Đến thẳng cơ quan phản ứng
Chuyển giao ở hạch thần kinh
Điều khiển hoạt động của cơ vân ( có ý thức)
Điều khiển hoạt động của các nội quan ( không có ý thức)
Kết luận:
Trung khu phản xạ của cung phản xạ vận động nằm ở chất xám của Đại não và tủy sống.
Trung khu phản xạ của cung phản xạ sinh dưỡng nằm ở chất xám của trụ não.

II-Cấu tạo của hệ thần kinh sinh dưỡng

? Hệ thần kinh sinh dưỡng gốm những bộ phận nào?
Trả lời: Hệ thần kinh sinh dưỡng gồm 2 phần:
+ Trung ương nằm trong não và tủy sống.
+ Ngoại biên là các dây thần kinh và hạch thần kinh
Hỡnh 48.3- H? th?n kinh sinh du?ng
II-Cấu tạo của hệ thần kinh sinh dưỡng

Quan sát hình và nghiên cứu thông tin SGK .
? Hệ thần kinh sinh dưỡng gồm mấy phân hệ?
Trả lời:
HTK sinh dưỡng gồm 2 phân hệ:
+ Phân hệ giao cảm
+ Phân hệ đối giao cảm
Hệ thần kinh sinh dưỡng
Phân hệ giao cảm
Phân hệ đối giao cảm

II-Cấu tạo của hệ thần kinh sinh dưỡng
Quan sát hình 48.3
Sợi sau hạch
Sợi trước hạch
Chuỗi hạch giao cảm
Trung ương đối giao cảm
Sợi trước hạch
Sợi sau hạch
A. Phân hệ giao cảm
B. Phân hệ đối giao cảm
II-Cấu tạo của hệ thần kinh sinh dưỡng
? So sánh cấu tạo của phân hệ giao cảm và phân hệ đối giao cảm
- Các nhân xám ở sừng bên tủy sống (từ đốt tủy ngực I đến đốt tủy thắt lưng III)
- Các nhân xám ở trụ não và đoạn cùng tủy sống
Chu?i h?ch n?m g?n c?t s?ng xa co quan ph? trỏch
Hạch nằm gần cơ quan phụ trách
- S?i tr?c ng?n
- S?i tr?c d�i
Sợi trục dài
- S?i tr?c ng?n
Quan sát hình 48-3 để so sánh 2 phân hệ:
Phân hệ giao cảm có trung ương nằm ở chất xám thuộc sừng bên tủy sống (đốt tủy ngực I đến đốt tủy thắt lưng III). Các nơron trước hạch đi tới chuỗi hạch giao cảm và tiếp cận với nơron sau hạch.
Phân hệ đối giao cảm có trung ương là các nhân xám trong trụ não và đoạnc ùng của tủy sống. Các nơron trước hạch đi tới các hạch đối giao cảm đểt tiếp cận các nơron sau hạch.
Các sợi trước hạch của cả 2 phân hệ này đều có bao miêlin, còn các sợi sau hạch đều không có bao miêlin.
III- Chức năng của hệ thần kinh sinh dưỡng
Quan sát hình, kết hợp thông tin trong bảng 48-2 trong SGK

? Em cú nh?n xột gỡ v? ch?c nang c?a phõn h? giao c?m v� phõn h? d?i giao c?m?
? Hai phõn h? n�y cú ch?c nang d?i l?p nhau d?i v?i ho?t d?ng c?a co quan sinh du?ng v� sinh s?n.
Phân hệ giao cảm
Phân hệ đối giao cảm
Dãn
Đồng tử
Co
Tăng
Giảm
Phế nang
Tim
Dãn
Co
III- Chức năng của hệ thần kinh sinh dưỡng
Quan sát hình, kết hợp thông tin trong bảng 48-2 SGK

? Em hãy cho biết hệ thần kinh sinh dưỡng có vai trò như thế nào trong đời sống?
 Điều hòa được các hoạt động của cơ quan nội tạng. Giúp cơ thể tự điều chỉnh và thích nghi với những biến đổi của môi trường.
Bài tập củng cố
Chọn đáp án đúng:

1. Phần ngoại biên của hệ thần kinh sinh dưỡng gồm:
a) Các dây thần kinh
b) Các dây thần kinh và hạch thần kinh
c) Các nơron
d) Các hạch thần kinh
2. Chức năng của hệ thần kinh sinh dưỡng là:
a) Điều khiển hoạt động của cơ quan nội tạng.
b) Điều khiển hoạt động của ý thức.
c) Điều khiển hoạt động của cơ vân
d) Cả a, b, c.
Hướng dẫn về nhà
* H?c thu?c ph?n ghi nh? SGK-T154.
* L�m b�i t?p 1 SGK Trang 154.
* D?c ph?n Em cú bi?t? (SGK Trang 154)
* Xem tru?c B�i 49: Co quan phõn tớch th? giỏc.

C?m on quý th?y cụ v� cỏc em!
Bài học kết thúc