Bài 48. Hệ thần kinh sinh dưỡng

KIỂM TRA BÀI CŨ
CÂU HỎI
- Trình bày cấu tạo và chức năng của đại não người?
Tiết 50 – Bài 48: HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
I. Cung phản xạ sinh dưỡng:
Tiết 50 – Bài 48: HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
I. Cung phản xạ sinh dưỡng:
A. Cung phản xạ vận động
B. Cung phản xạ sinh dưỡng
Tiết 50 – Bài 48: HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
I. Cung phản xạ sinh dưỡng:
Rễ sau
Rễ sau
Da
Cơ
Sừng sau
B. Cung phản xạ sinh dưỡng
A. Cung phản xạ vận động
Tiết 50 – Bài 48: HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
I. Cung phản xạ sinh dưỡng:
Rễ sau
Rễ sau
Da
Cơ
Sừng sau
A. Cung phản xạ vận động
B. Cung phản xạ sinh dưỡng
- Em ha~y mụ ta? duo`ng di cu?a xung thõ`n kinh o? hi`nh bờn?
- Co quan thu? ca?m (da) tiờ?p nhõ?n ki?ch thi?ch se~ pha?t xung thõ`n kinh theo dõy thõ`n kinh huo?ng tõm qua su`ng sau dờ? trung uong thõ`n kinh phõn ti?ch rụ`i pha?t xung thõ`n kinh qua rờ~ truo?c theo dõy thõ`n kinh li tõm dờ? tra? lo`i ki?ch thi?ch o? co.
Rễ trước
Tiết 50 – Bài 48: HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
I. Cung phản xạ sinh dưỡng:
Rễ trước
Rễ sau
Rễ sau
Hạch thần kinh
Sừng bên
Sừng sau
Da
Ruột
Cơ
Cung phản xạ sinh dưỡng
Tiết 50 – Bài 48: HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
I. Cung phản xạ sinh dưỡng:
Rễ sau
Hạch thần kinh
Ruột
B. Cung phản xạ sinh dưỡng
Sừng bên
- Em ha~y mụ ta? duo`ng di cu?a xung thõ`n kinh o? hi`nh bờn?

- Da? da`y co bo?p pha?t xung thõ`n kinh theo dõy thõ`n kinh huo?ng tõm to?i su`ng bờn cu?a tuy? sụ?ng phõn ti?ch rụ`i pha?t xung thõ`n kinh di to?i ca?c ha?ch giao ca?m va` theo dõy thõ`n kinh li tõm tra? lo`i la?i ki?ch thi?ch la`m gia?m nhu dụ?ng ruụ?t.
Tiết 50 – Bài 48: HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
I. Cung phản xạ sinh dưỡng:
Da
Rễ sau
Sừng bên
Rễ sau
Sừng trước
Hạch giao cảm
Cơ
Ruột
Hình 48-1: Cung phản xạ
Hình48-2: Cung phản xạ điều hòa hoạt động của tim
Sợi cảm giác
Sợi trước hạch
Sợi sau hạch
Hạch đối giao cảm
Sợi cảm giác
Sợi hạch trước
Hạch đối giao cảm
Sợi hạch sau
Dây phế vị
Cung pha?n xa? diờ`u hoa` hoa?t dụng cu?a tim
- Em ha~y mụ ta? duo`ng di cu?a xung thõ`n kinh cung pha?n xa? diờ`u hoa` hoa?t dụng cu?a tim o? hi`nh bờn?
- Tu` thu? quan a?p lu?c pha?t xung thõ`n kinh ca?m gia?c theo so?i ca?m gia?c vờ` trung tõm thõ`n kinh o? tru? na~o (ha`nh tuy?) tu` dõy pha?t xung thõ`n kinh theo dõy phờ? vi? qua so?i truo?c ha?ch to?i ha?ch dụ?i giao ca?m qua so?i sau ha?ch to?i tim la`m gia?m nhi?p tim.
Thụ quan áp lực
Tiết 50 – Bài 48: HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
I. Cung phản xạ sinh dưỡng:
Tiết 50 – Bài 48: HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
I. Cung phản xạ sinh dưỡng:
Cấu tạo
Chức năng
Cung phản xạ vận động
Cung phản xạ sinh dưỡng
Trung ương
Hạch TK
Đường hướng tâm
Đường li tâm
Đại não, tủy sống
Trụ não, sừng bên tủy sống
- Tìm sự khác nhau giữa hai phân hệ giao cảm và đối giao cảm?
Tiết 50 – Bài 48: HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
I. Cung phản xạ sinh dưỡng:
Trung khu: chất xám ở sừng bên tủy sống và trụ não.
- Có hạch thần kinh.
→ Điều khiển hoạt động của các cơ quan nội tạng.
II. Cấu tạo của hệ thần kinh sinh dưỡng:
Tiết 50 – Bài 48: HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
I. Cung phản xạ sinh dưỡng:
II. Cấu tạo của hệ thần kinh sinh dưỡng:
Quan sát hình bên
- Hờ? thõ`n kinh sinh duo~ng gụ`m co? bụ? phõ?n na`o?
- Hờ? thõ`n kinh sinh duo~ng gụ`m co? 2 phõ`n:
+ Trung uong na`m trong na~o, tuy? sụ?ng.
+ Ngoa?i biờn la` ca?c dõy thõ`n kinh va` ca?c ha?ch thõ`n kinh.
Hình 48.3 Hệ thần kinh sinh dưỡng
Tiết 50 – Bài 48: HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
I. Cung phản xạ sinh dưỡng:
II. Cấu tạo của hệ thần kinh sinh dưỡng:
Quan sát hình bên
Hình 48.3 Hệ thần kinh sinh dưỡng
- Hệ thần kinh sinh dưỡng gồm có mấy phân hệ?
- Hờ? thõ`n kinh sinh duo~ng gụ`m co? 2 phõn hờ?:
+ Phõn hờ? giao ca?m
+ Phõn hờ? dụ?i giao ca?m.
Phân hệ giao cảm
Phân hệ đối giao cảm
Tiết 50 – Bài 48: HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
I. Cung phản xạ sinh dưỡng:
II. Cấu tạo của hệ thần kinh sinh dưỡng:
Sợi sau hạch
Sợi trước hạch
Chuỗi hạch giao cảm
A. Phõn hờ? giao ca?m
Phân hệ giao cảm có trung ương nằm ở chất xám thuộc sừng bên tuỷ sống (đốt tuỷ ngực I đến tuỷ thắt lưng III) các nơron trước hạch đi tới chuỗi hạch giao cảm và tiếp cận với nơron sau hạch.
Tiết 50 – Bài 48: HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
I. Cung phản xạ sinh dưỡng:
II. Cấu tạo của hệ thần kinh sinh dưỡng:
Trung ương đối giao cảm
Sợi trước hạch
Sợi sau hạch
B. Phân hệ đối giao cảm

Phân hệ đối giao cảm có trung ương là các nhân xám trong trụ não và đoạn cùng của tuỷ sống. Các nơron trước hạch đi tới các hạch đối giao cảm (nằm cạnh cơ quan) để tiếp cận các nơrn sau hạch của cả 2 phân hệ đều có bao miêlin, còn các sợi sau hạch không có bao miêlin.
Tiết 50 – Bài 48: HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
I. Cung phản xạ sinh dưỡng:
II. Cấu tạo của hệ thần kinh sinh dưỡng:
Bảng 48-1: So sánh cấu tạo của phân hệ giao cảm và phân hệ đối giao cảm
Tiết 50 – Bài 48: HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
I. Cung phản xạ sinh dưỡng:
II. Cấu tạo của hệ thần kinh sinh dưỡng:
Sợi trước hạch
Sợi sau hạch
Chuỗi hạch giao cảm
Trung ương đối giao cảm
Sợi trước hạch
Sợi sau hạch
Hình: phân hệ giao cảm
Hình: phân hệ đối giao cảm
Tiết 50 – Bài 48: HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
I. Cung phản xạ sinh dưỡng:
II. Cấu tạo của hệ thần kinh sinh dưỡng:
Dựa vào bảng 48-1 và hình 48-3, trình bày sự khác nhau giữa hai phân hệ giao cảm và đối giao cảm?
Tiết 50 – Bài 48: HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
I. Cung phản xạ sinh dưỡng:
II. Cấu tạo của hệ thần kinh sinh dưỡng:
Sợi trước hạch
Sợi sau hạch
Chuỗi hạch giao cảm
Trung ương đối giao cảm
Sợi trước hạch
Sợi sau hạch
Hình: phân hệ giao cảm
Hình: phân hệ đối giao cảm
Tiết 50 – Bài 48: HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
I. Cung phản xạ sinh dưỡng:
II. Cấu tạo của hệ thần kinh sinh dưỡng:
x
x
x
x
x
x
x
x
Tiết 50 – Bài 48: HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
I. Cung phản xạ sinh dưỡng:
II. Cấu tạo của hệ thần kinh sinh dưỡng:
- Hờ? thõ`n kinh sinh duo~ng gụ`m:
+ Trung uong na`m trong na~o, tuy? sụ?ng
+ Ngoa?i biờn la` dõy thõ`n kinh va` ha?ch thõ`n kinh.
- Co? 2 phõn hờ?: + Phõn hờ? thõ`n kinh giao ca?m.
+ Phõn hờ? thõ`n kinh dụ?i giao ca?m.
III. Chức năng của hệ thần kinh sinh dưỡng:
Tiết 50 – Bài 48: HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
I. Cung phản xạ sinh dưỡng:
II. Cấu tạo của hệ thần kinh sinh dưỡng:
III. Chức năng của hệ thần kinh sinh dưỡng:
Phân hệ giao cảm
Phân hệ đối giao cảm
Phân hệ giao cảm
Phân hệ đối giao cảm
Co
Đồng tử
Dãn
Tăng
Giảm
Phế nang
Tim
Dãn
Co
Tiết 50 – Bài 48: HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
I. Cung phản xạ sinh dưỡng:
II. Cấu tạo của hệ thần kinh sinh dưỡng:
III. Chức năng của hệ thần kinh sinh dưỡng:
- Em có nhận xét gì về chức năng của hai phân hệ giao cảm và đối giao cảm?
- Điều đó có ý nghĩa gì đối với đời sống?
Tiết 50 – Bài 48: HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
I. Cung phản xạ sinh dưỡng:
II. Cấu tạo của hệ thần kinh sinh dưỡng:
III. Chức năng của hệ thần kinh sinh dưỡng:
- Em có nhận xét gì về chức năng của hai phân hệ giao cảm và đối giao cảm?
 Hai phân hệ hoạt động đối lập nhau giúp điều hòa hoạt động của các cơ quan nội tạng.
Tiết 50 – Bài 48: HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
I. Cung phản xạ sinh dưỡng:
II. Cấu tạo của hệ thần kinh sinh dưỡng:
III. Chức năng của hệ thần kinh sinh dưỡng:
- Điều đó có ý nghĩa gì đối với đời sống?
Điều hòa được các hoạt động của cơ quan. Giúp cơ thể tự điều chỉnh được và thích nghi với những biến đổi của môi trường.
Tiết 50 – Bài 48: HỆ THẦN KINH SINH DƯỠNG
I. Cung phản xạ sinh dưỡng:
II. Cấu tạo của hệ thần kinh sinh dưỡng:
III. Chức năng của hệ thần kinh sinh dưỡng:
- Hai phân hệ có tác dụng đối lập nhau  điều hòa hoạt động các cơ quan nội tạng (cơ trơn cơ tim và các tuyến)
1) Phần ngoại biên của hệ thần kinh sinh dưỡng gồm:
a) Các dây thần kinh và sợi thần kinh.
b) Các dây thần kinh và hạch thần kinh.
c) Các nơron
d) Các hạch thần kinh.
Củng cố
2) Trung ương của phân hệ giao cảm nằm ở:
a) Chất xám ở đại não.
b) Chất xám thuộc sừng bên tủy sống.
c) Chất xám ở trụ não.
d) Cả b và c
Củng cố
3) Chức năng của hệ thần kinh sinh dưỡng là:
a) Điều hòa hoạt động các cơ quan nội tạng.
b) Điều khiển các phản xạ có điều kiện.
c) Điều khiển các hoạt động của cơ vân.
d) Cả b và c
Củng cố
- Hãy thử trình bày phản xạ điều hoà hoạt động của tim và hệ mạch trong các trường hợp sau:
- Lúc huyết áp tăng cao
- Lúc hoạt động lao động
Lúc huyết áp tăng cao:
- Thụ quan kích thích, xuất hiện xung thần kinh truyền về trung ương phụ trách tim mạch nằm trong các nhân xám thuộc phân hệ đối giao cảm, theo dây li tâm tới tim làm giảm nhịp co tim đồng thời dãn mạch máu da và mạch ruột giúp hạ huyết áp.
Lúc hoạt động lao động:
- Khi hoạt động lao động xảy ra sự ôxy hoá glucozo để tạo năng lượng cần cho sự co cơ, đồng thời sản phẩm phân huỷ của quá trình này là CO2 tích luỹ dần trong máu sẽ kích thích thụ quan gây ra xung thần kinh hướng tâm tới trung khu hô hấp và trung khu tuần hoàn nằm trong hành tuỷ nhịp co tim và mạch máu co dãn cung cấp ôxy cho nhu cầu năng lượng đồng thời chuyển nhanh sản phẩm phân huỷ đến cơ quan bài tiết.
Hướng dẫn về nhà:
Học bài trong vở và bảng 48-1.
Trả lời các câu hỏi cuối bài.
Xem trước bài 49: “Cơ quan phân tích thị giác”.
Chú ý: cấu tạo cầu mắt và cấu tạo màng lưới. Xem trước hình 49-1; 49-2; 49-3.
Sưu tầm tư liệu liên quan đến mắt.
Chào tạm biệt
Chúc các thầy cô giáo mạnh khoẻ
Chúc các em học sinh chăm ngoan học giỏi