Bài 47. Đại não

-


Bài 47:
đại não
Sau khi bị tai biến mạch máu não
Một người bỗng
dưng mất trí nhớ
Sau khi bị chấn thương sọ não
Người thanh niên này bị liệt
Sau khi bị viêm màng não
Chân không cử động được, nói ngọng...
Các nội dung chính:
1. Cấu tạo ngoài: chất xám
2. Cấu tạo trong: chất trắng
1. Cấu tạo ngoài
Hãy so sánh kích thước của đại não với các bộ phận khác của não bộ ?
Não bộ bổ dọc
đại não của người rất phát triển, che lấp cả não trung gian và não giưa.
- ở phía trên tiểu não.
Quan sát hình kết hợp với thông tin trong sgk xác định thành phần cấu tạo ngoµi của đại não?
H47-1. Hinh não bộ nhin từ trên
Rãnh liên
bán cầu
BCN phải
BCN trái
Khúc cuộn
của não
Thuỳ trán
Thuỳ đỉnh
Thuỳ chẩm
Khe não
Rãnh não

Bề mặt của đại não được che phủ bởi một lớp chất xám dµy làm thành vỏ não. BÒ mặt của đại não có nhiều nếp gấp, đó là các…1… và …2…..làm tăng diện tích bề mặt vỏ não (n¬i chøa th©n cña c¸c n¬ron) lên tới 2300-2500 cm2. Hơn 2/3 bề mặt của não năm trong khe, rãnh. Vỏ não chỉ dày khoảng 2-3mm, gồm 6 lớp chủ yếu là các tế bào hình tháp.
khe
rãnh
Câu hỏi:
Vỏ não có nhiều khe, rãnh làm tang diên tích bề mặt vỏ não (nơi chứa thân các nơron) đã chứng tỏ điều gi?


Trả lời: Kh?i lu?ng chất xám lớn.
Thùy trán
Thùy đỉnh
Thùy chẩm
Thuỳ thái dương
Rãnh đỉnh
Rãnh
Thái dương
Tiểu não
Các rãnh chia mỗi nửa đại não thành các thuỳ.
Rãnh đỉnh ngăn cách thùy …3…….và thùy……4….. Rãnh thái dương ngăn cách thùy trán, thùy đỉnh và thùy……5………trong các thùy các khe đã tạo thành các hồi hay khúc cuộn não.
Đỉnh
trán
Thái dương
* Sự phân vùng chức nang của đại não
ở vỏ não có các vùng cảm giác và vận động có ý thức. Các vùng cảm giác thu nhận và phân tích các xung thần kinh từ các thụ quan như mắt, tai, mũi, lưỡi, da và các thụ quan trong như khớp cơ cho ta biết cảm giác tương ứng.

Quan sát hỡnh dưới đây và nêu tên các vùng cảm giác và các vùng vận động có ý thức ở vỏ não?
Vùng vận động
Vùng hiểu tiếng nói
Vùng cảm giác
Vùng thị giác
Vùng hiểu chữ viết
Vùng vận động ngôn ngữ
Vùng
vị giác
Hình: Các vùng chức năng của vỏ não
8
Vùng thính giác


Vùng cảm giác:
- vùng thị giác ở thuỳ chẩm
- vùng thính giác ở thuỳ thái dương
- vùng vị giác ở thuỳ thái dương.
- vùng cảm giác ở hồi đỉnh lên (sau rãnh đỉnh).
- vùng vận động nằm ở hồi trán lên (trước rãnh đỉnh).

Vùng vận động:
- vùng vận động ngôn ng? nằm gần vùng vận động.
- vùng hiểu tiếng nói và ch? viết nằm gần vùng thính giác và thị giác.
* Chức nang của vỏ não
Qua nhưng kiên thức đã biết và nhưng hỡnh ảnh quan sát được dưới đây hãy cho biết vai trò của vỏ não?
Một con chó bỡnh thường
Một con chó bị cắt bỏ vỏ não
Con vật nhận biết được các sự vật xảy ra xung quanh
Phân biệt được ai quen, ai lạ
Tự biết đi tỡm thức an khi đói
......
Học được một số điều đơn giản mà chủ dạy, hỡnh thành được các phản xạ có điều kiện
Con vật trở nên thờ ơ, lãnh đạm với mọi thứ xung quanh
Không phân biệt được ai quen, ai lạ
Dù đói cũng không biết tự đi tỡm thức an.
Mất tất cả các phản xạ có điều kiện đã được thành lập, nó không còn nhớ gỡ....
đại não là trung khu thần kinh điều khiển các phản xạ có điều kiện, trí nhớ, trí khôn.
2. Cấu tạo trong
Quan sát hỡnh dưới đây trỡnh bày cấu tạo trong của não?


Chất xám
đường liên bán cầu
H47-3:Các đường dẫn truyền trong chất trắng của đại não
đường dẫn truyền xuống
Nơi bắt chéo của đường dẫn truyền xuống
Chất trắng
Các nhân nền
Cấu tạo trong đại não:
- đường liên bán cầu: đường thần kinh nối các vùng của vỏ não và hai nửa đại não với nhau.
- đường dẫn truyền xuống: nối giưa vỏ não với các phần dưới của não và với tuỷ sống.
- chứa các nhân nền (nhân dưới vỏ).
Hầu hết các đường dẫn truyền xuống đều bat chéo hoặc ở hành tuỷ hoặc ở tuỷ sống. Do đó mà tổn thương ở một bên đại não nào sẽ làm tê liệt các phần thân bên phía đối diện.
Một người bị tổn thương bán cầu não trái sẽ để lại hậu quả gỡ?
Nửa thân bên phải bị liệt
Câu hỏi: Chứng tỏ sự tiến hoá của đại não người so với các động vật trong lớp thú.
- Khối lượng não so với cơ thể ở người lớn hơn các động vật khác thuộc lớp Thú.
- Ngoài trung khu vận động và cảm giác như các động vật thuộc lớp Thú, ở người còn có các trung khu cảm giác và vận động ngôn ngữ (nãi, viÕt, hiÓu tiÕng nãi, hiÓu chữ viÕt)
- Vỏ não có nhiều khe, rãnh làm tăng diện tích bề mặt (khèi l­îng chÊt x¸m lín)
Những đặc điểm tiến hoá về cấu tạo và chức năng của đại não người so với thú là:

-
Bài giảng của chúng tôi đến đây là kết thúc.
Xin trân trọng cảm ơn!