Bài 47. Chất béo

TIẾT 58 CHẤT BÉO
I/ CHẤT BÉO CÓ Ở ĐÂU ?
Vậy cho biết trong thực tế chất béo (dầu ăn và mỡ ăn) có ở đâu ?
Dầu ăn và mỡ ăn là các chất béo.
TIẾT 58 CHẤT BÉO
I/ CHẤT BÉO CÓ Ở ĐÂU ?
Mỡ ăn lấy ra từ động vật, còn dầu ăn được lấy ra từ thực vật.
Trong cơ thể động vật, chất béo tập trung nhiều ở mô mỡ, còn trong thực vật, chất béo tập trung nhiều ở quả và hạt.
TIẾT 58 CHẤT BÉO
I/ CHẤT BÉO CÓ Ở ĐÂU ?
II/CHẤT BÉO CÓ NHỮNG TÍNH CHẤT VẬT LÍ QUAN TRỌNG NÀO ?
Dựa trên kiến thức thực tiễn, em hãy dự đoán về tính chất vật lí của chất béo ?
Để kiểm nghiệm lại những tính chất vật lí của chất béo mà các em vừa nêu có đúng không?
Bây giờ các em làm thí nghiệm theo nhóm: Dùng ống hút lấy dầu ăn lần lượt cho vào 2 ống nghiệm đựng nước và benzen khoảng 3 giọt dầu ăn, lắc nhẹ và quan sát.
Hãy nêu hiện tượng và nhận xét về tính chất vật lí của chất béo ?
Trong cơ thể động vật, chất béo tập trung nhiều ở mô mỡ, còn trong thực vật, chất béo tập trung nhiều ở quả và hạt.
TIẾT 58 CHẤT BÉO
I/ CHẤT BÉO CÓ Ở ĐÂU ?
Đun chất béo với nước ở nhiệt độ và áp suất cao, người ta thu được glixerol (glixerin) và các axit béo.
II/CHẤT BÉO CÓ NHỮNG TÍNH CHẤT VẬT LÍ QUAN TRỌNG NÀO ?
Chất béo không tan trong nước, nhẹ hơn nước.
Chất béo tan được trong benzen
, dầu hoả, xăng...
III/ CHẤT BÉO CÓ THÀNH PHẦN VÀ CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO ?
Công thức cấu tạo của glixerol: CH2 – CH – CH2




OH
OH
OH
Viết gọn: C3H5 (OH)3

Các axit béo là axit hữu cơ có công thức chung là R – COOH trong đó R – có thể là C17H35 – ; C17H33 – ; C15H31 – v.v...
? Đặc điểm cấu tạo của glixerol C3H5(OH)3 có gì giống với rượu etylic C2H5OH
Đặc điểm cấu tạo của glixerol giống với rượu etylic: có chứa nhóm – OH
Các axit béo là axit hữu cơ có công thức chung là R – COOH trong đó R – có thể là C17H35 – ; C17H33 – ; C15H31 – v.v...
Công thức cấu tạo của một số axit béo: C17H35 – COOH ;
C17 H33 – COOH ; C15 H31 – COOH v.v...
? Đặc điểm cấu tạo của các axit này có gì giống với axit axetic
CH3 – COOH ?
Các axit béo này đều có nhóm – COOH giống như axit axetic.
? Viết phương trình hoá học sau:
to,H2SO4 đđ
CH3 – COOH + C2H5 – OH
Và cho biết sản phẩm tạo thành thuộc loại hợp chất gì ? Tên gọi ?
Phương trình hoá học :
to,H2SO4 đđ
CH3 – COO H + C2H5 – OH CH3COOC2H5 + HOH
CH3COOC2H5 : thuộc loại hợp chất este có tên là etyl axetat.

Nếu thay axit axetic bằng axit hữu cơ khác và thay rượu etylic bằng một rượu khác có ba nhóm chức – OH (glixerol) thì phản ứng có xảy ra không ? Nếu có thì hợp chất tạo thành thuộc loại gì ?
R-COOH
+
C3H5 (OH)3
to, H2SO4 đđ
(R- COO)3 C3H5 + HOH
(RCOO)3C3H5 : có tên chung là chất béo.
3
3
? Chất béo có cấu tạo tương tự như hợp chất nào đã biết ?
Chất béo có cấu tạo giống hợp chất etyl axetat ( thuộc hợp chất có tên chung là este).
? Như vậy chất béo là gì và có công thức chung như thế nào ?
TIẾT 58 CHẤT BÉO
I/ CHẤT BÉO CÓ Ở ĐÂU ?
II/CHẤT BÉO CÓ NHỮNG TÍNH CHẤT VẬT LÍ QUAN TRỌNG NÀO ?
III/ CHẤT BÉO CÓ THÀNH PHẦN VÀ CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO ?
Chất béo là hỗn hợp nhiều este của glixerol C3H5(OH)3 với các axit béo và có công thức chung là (R – COO)3 C3H5
IV/ CHẤT BÉO CÓ TÍNH CHẤT HOÁ HỌC QUAN TRỌNG NÀO ?
Đun nóng chất béo với nước, có axit làm xúc tác, chất béo tác dụng với nước tạo ra glixerol và các axit béo RCOOH.
? Viết phương trình hóa học xảy ra:

(RCOO)3C3 H5 + H2O
t0
Axit
C3H5 (OH)3 + RCOOH
3
3
Phản ứng trên được là phản ứng gì ?
Phản ứng trên được là phản ứng thuỷ phân.
Qua phản ứng này em có nhận xét gì về tính chất hoá học của chất béo ?
TIẾT 58 CHẤT BÉO
I/ CHẤT BÉO CÓ Ở ĐÂU ?
II/CHẤT BÉO CÓ NHỮNG TÍNH CHẤT VẬT LÍ QUAN TRỌNG NÀO ?
III/ CHẤT BÉO CÓ THÀNH PHẦN VÀ CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO ?
IV/ CHẤT BÉO CÓ TÍNH CHẤT HOÁ HỌC QUAN TRỌNG NÀO ?
1/ Phản ứng thuỷ phân trong môi trường axit:
(RCOO)3C3H5 + 3H2O C3H5(OH)3 + 3 RCOOH
t0
Axit
Chất béo
Axit béo
Glixerol
Khi đun chất béo với dung dịch kiềm, chất béo cũng bị thuỷ phân nhưng tạo ra glixerol và các muối của các axit béo.
? Viết phương trình hoá học xảy ra:

(RCOO)3C3H5 + NaOH

t0
C3H5(OH)3 + RCOONa
3
3
Phản ứng được là phản ứng gì ? Vì sao ?
Phản ứng trên được gọi là phản ứng xà phòng hoá vì hỗn hợp muối natri của các axit béo là thành phần chính của xà phòng.
? Như vậy qua phản ứng này, các em có nhận xét gì về tính chất hoá học của chất béo ?
TIẾT 58 CHẤT BÉO
I/ CHẤT BÉO CÓ Ở ĐÂU ?
II/CHẤT BÉO CÓ NHỮNG TÍNH CHẤT VẬT LÍ QUAN TRỌNG NÀO ?
III/ CHẤT BÉO CÓ THÀNH PHẦN VÀ CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO ?
IV/ CHẤT BÉO CÓ TÍNH CHẤT HOÁ HỌC QUAN TRỌNG NÀO ?
1/ Phản ứng thuỷ phân trong môi trường axit:
(RCOO)3C3H5 + 3H2O C3H5(OH)3 + 3 RCOOH
t0
Axit
Chất béo
Axit béo
Glixerol
2/ Phản ứng xà phòng hoá trong dung dịch kiềm:
(RCOO)3C3H5 + 3 NaOH C3H5(OH)3 + 3 RCOONa
t0
V/ CHẤT BÉO CÓ ỨNG DỤNG GÌ ?
- Làm thức ăn cho con ngưòi và động vật.
- Sản xuất glixerol và xà phòng.
Chọn câu đúng nhất trong các câu sau:
A. Dầu ăn là este. B. Dầu ăn là este của glixerol. C. Dầu ăn là một este của glixerol. D. Dầu ăn là hỗn hợp nhiều este của glixerol và các axit béo.



O
Câu 2: Hoàn thành các câu sau đây bằng cách điền những từ thích hợp vào chỗ trống :
A.Chất béo..................trong nước nhưng.........trong benzen, dầu hoả.
không tan
tan
B. Phản ứng xà phòng hoá là phản ứng.............. este trong môi trường............ tạo ra ............và.....................................
thuỷ phân
kiềm
glixerol
các muối của axit béo
C. Phản ứng của chất béo với nước trong môi trường axit là phản ứng ............... nhưng không phải là phản ứng...........................
thuỷ phân
xà phòng hoá
Câu 3: Hãy chọn phương pháp nào không thể làm sạch vết dầu ăn dính vào quần áo:
A.Giặt bằng xà phòng ;
B.Tẩy bằng cồn ;
C.Tẩy bằng giấm ;
D.Tẩy bằng xăng ;
o