Bài 47. Chất béo

TỔ : TRUNG HỌC CƠ SỞ­
TRƯỜNG TH & THCS TRÀ GIANG
GV: Phan Duy Nhất
Năm học: 2015 - 2016
Kiểm tra bài cũ
Câu hỏi: Hoàn thành phản ứng sau:
CH3COOH + C2H5OH -> A + H2O
A thuộc loại hợp chất gì?Tên gọi?
Trả lời:
CH3COOH + HOC2H5 CH3COOC2H5 + H2O
A(CH3COOC2H5) là este
Tên gọi: êtylaxêtat
H2SO4đặc,t0
Nếu thay CH3COOH bằng một axit hữu cơ khác và thay C2H5OH bằng glyxêrol thì phản ứng có xảy ra không?Hợp chất tạo thành là gì? Thầy cùng các em tìm hiểu bài:CHẤT BÉO
Bài 47:
CHẤT BÉO
Lipit
Chất béo
Lipôit
photphatit
Stêôrit
Sáp ong
(tựa như chất béo)
I.Chất béo có ở đâu?
Dầu
thực vật
Lạc
Dừa
Vừng (mè)
Mỡ lợn
Cá
Vịt quay
Quả oliu
Quan sát một số tranh ảnh sau:
Chất béo có ở đâu?
Chất béo có trong cơ thể động vật, trong thực vật có nhiều trong quả và hạt.
II.Tính chất vật lý của chất béo:
Chất béo nhẹ hơn nước, không tan trong nước, tan được trong benzen, xăng, dầu hỏa...
Rút ra kết luận về tính chất vật lí của chất béo?
Thí nghiệm:
Lần lượt cho vài giọt Dầu ăn vào trong các ống nghiệm
+Ống nghiệm 1:đựng nước
+Ống nghiệm 2: đựng dầu hỏa
+Ống nghiệm 3: đựng nước xà phòng
+Ống nghiệm 4: đựng cồn
- Trong ống nghiệm chứa nước thì dầu ăn như thế nào?
- Trong các ống nghiệm khác thì dầu ăn như thế nào?
R – COOH
*CTCT của glixerol :
CH2 – CH – CH2
| | |
OH OH OH
Viết gọn :
C3H5(0H)3
*CT chung axit béo:
=>Ta có công thức của chất béo là :
Ví dụ:
->Chất béo là hỗn hợp nhiều este của glixerol với các axit béo.
(C17H35COO)3C3H5
(C17H33COO)3C3H5
(C15H31COO)3C3H5
R – COO
( )3
III.Thành phần và cấu tạo của chất béo:
Nhóm RCOO có hóa trị mấy?
Với R là: C17H35 - ; C15H31 - ...
Gốc C3H5 có hóa trị mấy?
C3H5
IV.Tính chất hoá học :
1.Phản ứng thuỷ phân trong dung dịch axit:
(RCOO)3C3H5
t0
- Đun nóng chất béo với nước, có axit làm xúc tác, chất béo tác dụng với nước tạo thành ....................................
H2O
+
axit
+
3
3
2.Phản ứng thủy phân trong dung dịch kiềm:
Đun chất béo với dung dịch kiềm, chất béo bị phân hủy tạo ra ..........................................
(RCOO)3C3H5
C3H5
NaOH
+
+
t0
3
3
RCOO
H
C3H5
OH
( )3
OH
( )3
RCOO
Na
glixerol và các axit béo .
glixerol và muối axit béo
glixerol
Các axit béo
Các muối axit béo
(Phản ứng xà phòng hóa)
NaOH
+
?
+
t0
C3H5(OH)3
1. (C17H33COO)3C3H5
?
+
axit
?
+
t0
C3H5(OH)3
C17H33COOH
3
H2O
3
?Hoàn thành các phương trình phản ứng sau:

?
C17H35COO
C15H31COO
C17H33COO
CH2
CH
CH2
C17H35COONa
C15H31COONa
C17H33COONa
3
2.
V. Ứng dụng của chất béo :
19
38
17
20
40
Năng lượng (KJ/g)
Chất đạm
Chất béo
Chất bột
So sánh năng lượng tỏa ra khi oxi hoá thức ăn
+ Ch?t b�o l� th�nh ph?n co b?n trong th?c an c?a ngu?i v� d?ng v?t.
So sánh năng lượng tỏa ra khi oxi hóa thức ăn
Nêu một số ứng dụng của chất béo trong đời sống?
+ Ch?t b�o d�ng d? di?u ch? x� phịng v� glix�rol
Trong công nghiệp chất béo có ứng dụng gì?
?


?
Ước gì mình!
Chống béo phì
Ăn uống điều độ
Vận động cơ thể
Bài tập
B�i t?p 1: Ch?t bộo l�:
A. m?t este c?a ru?u ờtylic
B. m?t este c?a glyxờrol
C. h?n h?p nhi?u este c?a glyxerol v� cỏc axit bộo
D. M?t este c?a glyxờrol v� axit bộo
Bài 2: Hãy chọn những phương pháp có thể làm sạch vết dầu ăn dính vào quần áo:
a. Giặt bằng nước
b. Giặt bằng xà phòng
c. Tẩy bằng cồn 96o
d. Tẩy bằng giấm
e. Tẩy bằng xăng
Giải thích sự lựa chọn?
Bài 3: Khi đun 13,35kg chất béo (C17H35COO)3C3H5 với dung dịch NaOH vừa đủ. Biết khối lượng mol của chất béo là 890g.
a. Viết phương trình phản ứng.
b. Tính khối lượng xà phòng bánh có thể thu được. Biết khối lượng C17H35COONa bằng 60% khối lượng xà phòng và MC17H35COONa = 306g
Tóm tắt:
a. (C17H35COO)3C3H5+ 3NaOH -> C3H5(OH)3 + 3C17H35COONa
b. mxà phòng = ? Biết mC17H35COONa = 60% mxà phòng
Giải:
b. Khối lượng xà phòng thu được là:
13770 . 100
60
= 22950g
m = 13,35kg =13350g
M = 890g
t0
a. (C17H35COO)3C3H5 + 3NaOH -> C3H5(OH)3 + 3C17H35COONa (1)
Số mol chất béo: 13350 : 890 = 15 mol
15 mol
45 mol
Khối lượng C17H35COONa: 306 . 45 = 13770g
M = 306gg
Dặn dò về nhà
Làm các bài tập:1, 2, 3, 4 SGK/147,
các bài tập 47.2, 47.4 SBT/51.
Nghiên cứu trước bài luyện tập: rượu etylic, axit axetic và chất béo.
Chân thành cảm ơn các thầy cô giáo
và các em học sinh!
Em có biết?
1. Chất béo đôi khi gọi là lipit, nhưng thực chất lipit bao gồm nhiều loại chất khác trong đó có chất béo: ví dụ trong thành phần của lipit có sáp là este của rượu đơn chức với axit béo cao (Sáp ong: C30H61-OOCC15H31 là este của rượu mirixiic với lượng phân tử lớn như sterol hoặc coletsterol…. . Trong lipit còn có các loại photphatit (chứa P và có thể là N).
2. Cơ thể người và động vật thủy phân chất béo nhờ sự xúc tác của men lipaza, khác với sự thủy phân và xà phòng hóa trong công nghiệp nhờ xúc tác của axit H2SO4 hoặc kiềm.
1. Phản ứng thủy phân
to
Axit
C3H5(OH)3
Glixerol
+ 3 RCOOH
Axit béo
2. Phản ứng xà phòng hóa
(RCOO)3C3H5 + 3NaOH
to
C3H5(OH)3 + 3 RCOONa
- Hỗn hợp muối natri của các axit béo là thành phần chính của xà phòng
- Phản ứng xà phòng hoá xảy ra nhanh hơn phản ứng thủy phân trong môi trường axit và không thuận nghịch.
(RCOO)3C3H5 + 3H2O
Chất béo
Chất béo
Glixerol
Muối axit béo
II.Tính chất vật lý của chất béo:
Chất béo nhẹ hơn nước,không tan trong nước,tan được trong benzen,xăng,dầu hỏa...
Benzen
Nước
Rút ra kết luận về tính chất vật lí của chất béo?
Dầu ăn
nổi lên trên
nước.
Dầu ăn
Hòa tan trong benzen