Bài 47. Chất béo

NĂM HỌC 2015-2016
Chào mừng quý thầy cô giáo và các em học sinh !
GIÁO VIÊN : NGUYỄN CHÍ DŨNG
TRƯỜNG THCS HOÀNG XUÂN NHỊ
BỘ MÔN : HÓA HỌC – LỚP 9
Viết các PTHH thực hiện dãy chuyển đổi hóa học sau:
C2H4
C2H5OH
CH3COOH
CH3COOC2H5
(1)
(2)
(3)
KIỂM TRA BÀI CŨ:
Đáp án:
Bài 47. CHẤT BÉO
Tiết 57 Ngày 7 tháng 4 năm 2016
3. Thành phần và cấu tạo của chất béo.
1. Trạng thái tự nhiên của chất béo


2. Tính chất vật lí quan trọng của chất béo


3. Thành phần và cấu tạo của chất béo.


4. Tính chất hóa học quan trọng của chất béo.

5. Ứng dụng của chất béo
TIẾT 57 : CHẤT BÉO
I. Trạng thái tự nhiên của chất béo
Gạo
Rau cải
Bí ngô
Vừng
Cá
Mỡ lợn
Dầu
thực vật
Lạc (Đậu phộng
Dừa
Vừng
Quả táo
Mỡ lợn
Cá
Lạc (Đậu phộng)
Dừa
Dầu
thực vật
Quan sát tranh và cho biết chất béo có trong loại thực phẩm nào?
TIẾT 57 : CHẤT BÉO
I. Trạng thái tự nhiên của chất béo
Chất béo có nhiều trong mô mỡ động vật, quả và hạt thực vật…
II. Tính chất vật lí quan trọng của chất béo
* Thí nghiệm: Cho vài giọt dầu ăn lần lượt vào hai ống nghiệm đựng nước và xăng, lắc nhẹ và quan sát.
- Chất béo nhẹ hơn nước, không tan trong nước, nhưng tan trong nhiều dung môi hữu cơ như: Benzen, dầu hỏa, xăng, giấm…
TIẾT 57 : CHẤT BÉO
I. Trạng thái tự nhiên của chất béo
III. Thành phần và cấu tạo của chất béo
Chất béo có nhiều trong mô mỡ động vật, quả và hạt thực vật…
- Chất béo nhẹ hơn nước, không tan trong nước, nhưng tan trong nhiều dung môi hữu cơ như: Benzen, dầu hỏa, xăng, giấm…
Đun nóng chất béo với nước ở nhiệt độ và áp suất cao, người ta thu được chất gì?
II. Tính chất vật lí quan trọng của chất béo
Chất béo +Nước
Glixerol + Axit béo
?
Mô hình Phân tử glixerol
Mô hình Phân tử axit béo
Nguyên tử oxi
Gốc R
Nguyên tử hiđrô
Nguyên tử cacbon
- Viết CTCT của Axit béo và Glixerol ?
+ Glixerol:
+ Axit béo:
R-COOH
CH2 – CH – CH2
| | |
OH OH OH
R có thể là : C17H35 - , C17H33 -,
C15H31 - …
Viết gọn:
C3H5(OH)3
+ Glixerol:
+ Axit béo:
R-COOH
C3H5(OH)3
H2O
?
H
C3H5(OH)3
R-COOH
R-COO
C3H5
( )3
H2O
Chất béo + Nước
Xét lại phản ứng:
Etyl axetat
Rượu etylic
Axit axetic
Thảo luận: Tìm từ thích hợp điền vào chỗ trống
Xét về phương diện cấu tạo: glixerol giống với . . . . . . . . . ; axit béo giống với . . . . . . . . . . còn chất béo giống với . . . . . . . . . Vì thế, nếu etyl axetat là este của rượu etylic và . . . . . . . . . . . thì chất béo là hỗn hợp nhiều . . . . . của . . . . . . . . . . và . . . . . . . . . . .
rượu etylic
axit axetic
etyl axetat
axit axetic
este
glixerol
các axit béo
Vậy theo em chất béo là gì ?
TIẾT 57 : CHẤT BÉO
I. Trạng thái tự nhiên của chất béo
II. Tính chất vật lí quan trọng của chất béo:
III. Thành phần và cấu tạo của chất
béo
Chất béo có nhiều trong mô mỡ động vật, quả và hạt thực vật…
- Chất béo nhẹ hơn nước, không tan trong nước, nhưng tan trong nhiều dung môi hữu cơ như: Benzen, dầu hỏa, xăng, giấm…
- Chất béo là hỗn hợp nhiều este của glixerol C3H5(OH)3 với các axit béo RCOOH (R có thể là: C17H35− ; C17H33− ; C15H31 − . . .)
- Công thức chung là: (RCOO)3C3H5
BT: Viết công thức của chất béo hoặc công thức của axit béo trong các trường hợp sau:
(C17H35COO)3C3H5
(C17H33COO)3C3H5
C15H31COOH
TIẾT 57 : CHẤT BÉO
- Chất béo là hỗn hợp nhiều este của glixerol C3H5(OH)3 với các axit béo RCOOH (R có thể là: C17H35− ; C17H33− ; C15H31 − . . .)
- Công thức chung là: (RCOO)3C3H5
IV. Tính chất hóa học quan trọng của chất béo
1.
I. Trạng thái tự nhiên của chất béo
II. Tính chất vật lí quan trọng của chất béo
III. Thành phần và cấu tạo của chất
béo
Xét lại phản ứng:
CH3COOC2H5 +H-OH
CH3COO
C2H5
H
OH
+
Phản ứng thủy phân trong môi trường Axit
3
3
RCOO
H
C3H5
OH
+
( )3
Axit
TIẾT 57 : CHẤT BÉO
- Chất béo là hỗn hợp nhiều este của glixerol C3H5(OH)3 với các axit béo RCOOH (R có thể là: C17H35− ; C17H31− ; C15H31 − )
- Công thức chung là: (RCOO)3C3H5
1. Phản ứng thủy phân trong môi trường axit:
RCOOH + C3H5(OH)3
(RCOO)3C3H5 + H2O
3
3
IV. Tính chất hóa học quan trọng của chất béo
I. Trạng thái tự nhiên của chất béo
II. Tính chất vật lí quan trọng của chất béo
III. Thành phần và cấu tạo của chất béo
TIẾT 57 : CHẤT BÉO
- Chất béo là hỗn hợp nhiều este của glixerol C3H5(OH)3 với các axit béo RCOOH trong đó R có thể là: C17H35− ; C17H31− ; C15H31 − . . .
- Công thức chung là: (RCOO)3C3H5
1. Phản ứng thủy phân trong môi trường axit:
RCOOH + C3H5(OH)3
(RCOO)3C3H5 + H2O
3
3
2. Phản ứng thủy phân trong môi trường bazơ:
3
3
* Lưu ý: Hỗn hợp muối natri của các axit béo là thành phần chính của xà phòng, vì vậy, phản ứng thủy phân chất béo trong môi trường kiềm còn gọi là phản ứng xà phòng hóa.
IV. Tính chất hóa học quan trọng của chất béo
I. Trạng thái tự nhiên của chất béo
II. Tính chất vật lí quan trọng của chất béo
III. Thành phần và cấu tạo của chất béo
RCOO
Na
C3H5
OH
+
( )3
t0
(C17H35COO)3C3H5
H2O
+
(C15H31COO)3C3H5
+
C15H31COOH
H2O
C17H35COOH
C3H5(OH)3
C3H5(OH)3
+
+
axit
t0
3
3
axit
3
3
t0
Dựa vào phản ứng thủy phân chất béo trong môi trường axit:
hãy hoàn thành các phương trình hóa học sau
3
H2O
+
axit
+
C3H5(OH)3
RCOOH
(RCOO)3C3H5
3
Bài 1:
Bài 2:
(C15H31COO)3C3H5
NaOH
C17H35COONa
+
+
+
+
(C17H35COO)3C3H5
NaOH
C15H31COONa
3
3
t0
t0
C3H5(OH)3
C3H5(OH)3
3
3
Hãy hoàn thành các phương trình hóa học sau
Lưu ý: dầu mỡ bôi trơn máy móc không phải là chất béo.
TIẾT 57 : CHẤT BÉO
1. Phản ứng thủy phân trong môi trường axit:
RCOOH + C3H5(OH)3
(RCOO)3C3H5 + H2O
3
3
2. Phản ứng thủy phân trong môi trường bazơ:
RCOONa + C3H5(OH)3
3
3
* Lưu ý: Hỗn hợp muối natri của các axit béo là thành phần chính của xà phòng, vì vậy, phản ứng thủy phân chất béo trong môi trường kiềm còn gọi là phản ứng xà phòng hóa.
V. Ứng dụng:
- Mức năng lượng cung cấp của chất béo cho cơ thể như thế nào so với chất đạm và chất bột ?
 Chất béo cung cấp năng lượng nhiều hơn.
(sgk/146)
IV. Tính chất hóa học quan trọng của chat béo
I. Trạng thái tự nhiên của chất béo
II. Tính chất vật lí quan trọng của chất béo
III. Thành phần và cấu tạo của chất béo
Chống béo phì
Ăn uống điều độ
- Trong công nghiệp chất béo dùng để làm gì ?
 Điều chế glixerol và xà phòng.
TIẾT 57 : CHẤT BÉO
1. Phản ứng thủy phân trong môi trường axit:
RCOOH + C3H5(OH)3
(RCOO)3C3H5 + H2O
3
3
2. Phản ứng thủy phân trong môi trường bazơ:
RCOONa + C3H5(OH)3
3
3
* Lưu ý: Hỗn hợp muối natri của các axit béo là thành phần chính của xà phòng, vì vậy, phản ứng thủy phân chất béo trong môi trường kiềm còn gọi là phản ứng xà phòng hóa.
V. Ứng dụng:
(sgk/146)
IV. Tính chất hóa học quan trọng của chat béo
I. Trạng thái tự nhiên của chất béo
II. Tính chất vật lí quan trọng của chất béo
III. Thành phần và cấu tạo của chất béo
Tập trung nhiều ở mô mỡ động vật, quả và hạt thực vật.
Chất béo là hỗn hợp nhiều este của grixerol với các axit béo và có công thức chung là: (RCOO3C3H5
Nhẹ hơn nước, không tan trong nước, tan được trong benzen, xăng, dầu hỏa…
A. 1, 2
B. 2, 3, 5
C. 4, 3, 5
D. 2, 1, 4
Lưu ý: (4) Giấm cũng có thể tẩy vết dầu ăn dính vào quần áo nhưng có thể
làm hỏng quần áo.
Bài tập 3 sgk/147 : Hãy chọn những phương pháp có thể làm sạch vết dầu ăn dính vào quần áo.

1. Giặt bằng nước. 2. Giặt bằng xà phòng
3. Tẩy bằng cồn 96o. 4. Tẩy bằng giấm. 5. Tẩy bằng xăng.
TIẾT 57 : CHẤT BÉO
Bài tập 1 sgk/147: Chọn câu đúng trong các câu sau.
A. Chất béo là este
B. Chất béo là este của glixerol
D. Chất béo là hỗn hợp nhiều este của glixerol và các axit béo
C. Chất béo là este của glixerol và axit béo
TIẾT 57 : CHẤT BÉO
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ:
- Học bài và làm các bài tập:
2, 4 sgk trang 147.
- Ôn tập tính chất hóa học,
điều chế rượu etilic, axit axetic.
- Nghiên cứu trước bài luyện tập:
rượu etylic, axit axetic và chất béo.
Hướng dẫn bài 4 sgk/147
Tóm tắt:
mchất béo = 8,58 kg
mnatri hidrôxit = 1,2 kg
mglixêrol = 0,92 kg

mhỗn hợp muối = ?
b. mxà phòng bánh = ?
(chứa 60% muối natri)
a. Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng  m muối của axit béo
b.
100 kg xà phòng  60 kg muối axit béo
m muối của axit béo
mxà phòng
mxà phòng = ?
Chất béo + natri hidroxit —> Glixerol +
Muối của axit béo
Kính chúc quý thầy cô giáo sức khỏe, hạnh phúc và thành đạt !
Các em học sinh mạnh khỏe, học tập tiến bộ !
Chân thành cảm ơn quý thầy cô giáo !