Bài 47. Chất béo

Tiết 60- Bài 47. CHẤT BÉO
I. CHẤT BÉO CÓ Ở ĐÂU ?
Em quan sát hình ảnh sau và trả lời câu hỏi:
Dầu
thực vật
Lạc (Đậu phọng)
Dừa
Vừng (mè)
Mỡ lợn
Cá
Vịt quay
Chất béo có ở đâu?
Chất béo có trong cơ thể động vật ( ở các mô mỡ)
Có trong cơ thể thực vật ( ở quả và hạt , …)
Tiết 60- Bài 47: CHẤT BÉO
I. CHẤT BÉO CÓ Ở ĐÂU ?
II. CHẤT BÉO CÓ NHỮNG TÍNH
CHẤT VẬT LÍ QUAN TRỌNG NÀO?
Chất béo nhẹ hơn nước, không tan trong nước nhưng tan trong benzen, xăng, dầu hoả, …
Hãy lựa chọn những phương pháp
có thể làm sạch vết dầu ăn dính vào
quần, áo .
1. Giặt bằng nước .
2. Giặt bằng xà phòng.
3. Tẩy bằng cồn 96o.
4. Tẩy bằng giấm
5. Tẩy bằng xăng.
Tại sao lại chọn như thế ???
Dựa vào tính chất vật lý :
Chất béo không tan trong nước, do đó không thể dùng nước làm sạch được.
-Dùng xà phòng, cồn 960, và xăng thì có thể tẩy được. Vì dầu ăn hoà tan được trong các chất trên.
-Còn giấm tuy hoà tan được nhưng nó lại có tính axit gây phá huỷ quần áo.
Chất béo có trong cơ thể động vật (ở các mô mỡ)
Có trong cơ thể thực vật (ở quả và hạt, …)
TN: Cho dầu ăn vào 2 ống nghiệm:
ống 1: đựng nước.
ống 2 : đựng xăng
Lắc nhẹ, nhận xét hiện tượng ở 2 ống nghiệm?
Tiết 60- Bài 47: CHẤT BÉO
I. CHẤT BÉO CÓ Ở ĐÂU ?
II. CHẤT BÉO CÓ NHỮNG TÍNH CHẤT VẬT LÍ QUAN TRỌNG NÀO ?
III. CHẤT BÉO CÓ THÀNH PHẦN VÀ CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO ?
OH OH OH
CH2 – CH – CH2
1. Cấu tạo:
Công thức chung: R-COOH
R- có thể là C17H35- , C17H33- , C15H31- , …
Công thức cấu tạo của chất béo:
R có thể giống nhau, có thể khác nhau.
Viết gọn :
C3H5(OH)3
R -COO – CH2
│
R-COO – CH
│
R-COO – CH2
Viết gọn :
( R- COO)3C3H5
2. Thành phần của chất béo:
Chất béo là hỗn hợp nhiều este của glyxerol với các axit béo có công thức chung:
- Glyxerol:
- Axit béo:
R-COO
C3H5
( )3
(C17H35COO)3C3H5
(C17H33COO)3C3H5
(C15H31COO)3C3H5
Viết công thức hóa học của chất béo tạo bởi các axit béo với glyxerol?
Tiết 60- Bài 47: CHẤT BÉO
I. CHẤT BÉO CÓ Ở ĐÂU ?
II. CHẤT BÉO CÓ NHỮNG TÍNH CHẤT VẬT LÍ QUAN TRỌNG NÀO ?
III. CHẤT BÉO CÓ THÀNH PHẦN VÀ CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO ?
IV. CHẤT BÉO CÓ TÍNH CHẤT HÓA HỌC QUAN TRỌNG NÀO ?
1. Phản ứng thủy phân trong môi trường axit.
(R-COO)3C3H5 + HOH

to
Axit
Chất béo+ nước glyxerol + các axit béo
3
3
2. Phản ứng xà phòng hóa.
(R-COO)3C3H5 + NaOH
to
3
3
Khi đun chất béo với dung dịch kiềm như(NaOH, KOH…), chất béo cũng bị thủy phân tạo ra glyxerol và muối của các axit béo.
- Viết phương trình hóa học xảy ra?
to
Axit
R-COONa là thành phần chính của xà phòng
OH
C3H5
( )3
H
R-COO
+
Các axit béo
Glyxerol
Muối của các axit béo
R-COO
C3H5
( )3
OH
Na
+
Bài tập: Thảo luận và hoàn thành các phương trình phản ứng sau:
a, (CH3COO)3C3H5 + NaOH  ? + ?
b, (C17H35COO)3C3H5 + H2O  ? + ?
c, (C17H33COO)3C3H5 + ?  C17H33COONa + ?
d, CH3COOC2H5 + ?  CH3COONa + ?
Bài làm
a, (CH3COO)3C3H5 + 3 NaOH  3CH3COONa + C3H5(OH)3

b, (C17H35COO)3C3H5 + 3H2O 3C17H35COOH + C3H5(OH)3

c, (C17H33COO)3C3H5 + 3NaOH  3C17H33COONa + C3H5(OH)3

d, CH3COOC2H5 + NaOH  CH3COONa + C2H5OH
t0
t0
t0
Axit, t0
Tiết 60- Bài 47: CHẤT BÉO
I. CHẤT BÉO CÓ Ở ĐÂU ?
II. CHẤT BÉO CÓ NHỮNG TÍNH CHẤT VẬT LÍ QUAN TRỌNG NÀO ?
III. CHẤT BÉO CÓ THÀNH PHẦN VÀ CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO ?
IV. CHẤT BÉO CÓ TÍNH CHẤT HÓA HỌC QUAN TRỌNG NÀO ?
1. Phản ứng thủy phân trong môi trường axit.
2. Phản ứng xà phòng hóa
V. CHẤT BÉO CÓ ỨNG DỤNG GÌ ?
- Là thành phần cơ bản trong thức ăn của người và động vật.
- Cung cấp năng lượng cho cơ thể.
- Trong công nghiệp dùng để điều chế glyxerol và xà phòng.
1. Ứng dụng:
Quan sát hình 5.8 rồi so sánh năng lượng tỏa ra khi oxi hóa chất đạm, chất béo, chất bột ?
Béo phì
Tiết 60- Bài 47: CHẤT BÉO
I. CHẤT BÉO CÓ Ở ĐÂU ?
II. CHẤT BÉO CÓ NHỮNG TÍNH CHẤT VẬT LÍ QUAN TRỌNG NÀO ?
III. CHẤT BÉO CÓ THÀNH PHẦN VÀ CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO ?
IV. CHẤT BÉO CÓ TÍNH CHẤT HÓA HỌC QUAN TRỌNG NÀO ?
V. CHẤT BÉO CÓ ỨNG DỤNG GÌ ?
- Là thành phần cơ bản trong thức ăn của người và động vật.
- Cung cấp năng lượng cho cơ thể.
- trong công nghiệp dùng để điều chế glyxerol và xà phòng.
- Bảo quản ở nhiệt độ thấp .
- Cho vào chất béo một ít chất chống
oxi hoá, hay đun chất béo (mỡ) với
1 ít muối ăn.
1. Ứng dụng:
2. Cách bảo quản chất béo:
Nguyên nhân nào làm cho chất béo để lâu có mùi ôi thiu ?
Nêu cách bảo quản chất béo khỏi bị ôi thiu?
KIẾN THỨC CẦN NHỚ
1. Chất béo là hỗn hợp nhiều este của glixerol với các axit béo và có công thức chung là (RCOO)3C3H5 .
2. Chất béo có nhiều trong mô mỡ của động vật, trong một số loại hạt và quả.
3. Chất béo bị thuỷ phân trong dung dịch axit hoặc dung dịch kiềm.
4. Ứng dụng của chất béo.
BÀI TẬP 2 (147)
Hoàn thành các câu sau đây bằng cách điền những từ thích hợp vào các chỗ trống :
a) Chất béo . . . . . . . . . tan trong nước nhưng . . . . . . . trong benzen, dầu hoả.
b) Phản ứng xà phòng hoá là phản ứng . . . . . . . . . este trong môi trường . . . . . . . . . . . . tạo ra . . . . . . . . . . . và . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
c) Phản ứng của chất béo với nước trong môi trường axit là phản ứng . . . . . . . . . . . . nhưng không phải là phản ứng . . . . . . . . . . . . . . .
không
thuỷ phân
kiềm
tan
glixerol
các muối của axit béo
thuỷ phân
xà phòng hoá
Bài 4 ( Tr147-SGK) Để thuỷ phân hoàn toàn 8,58 kg một loại chất béo cần vừa đủ 1,2 kg NaOH, thu được 0,368 kg glixerol và m kg hỗn hợp muối của các axit béo. a)Tính m. b) Tính khối lượng xà phòng bánh có thể thu được từ m kg hỗn hợp các muối trên. Biết muối của axit béo chiếm 60% khối lượng của xà phòng.
Bài làm: a) Phản ứng thuỷ phân chất béo trong dung dịch kiềm: Chất béo + Natri hiđroxit  Glixerol + hỗn hợp muối natri Theo định luật bảo toàn khối lượng: mmuối = mchất béo + mNaOH - mglixerol mmuối = 8,58 + 1,2 – 0,368 = 9,412 (kg)

b) Khối lượng xà phòng thu được là: = 15,69 (kg)

9,412. 100
60
* ĐỐI VỚI BÀI HỌC CỦA TIẾT HỌC TIẾP THEO
Bài 48 Luyện tập: rượu etylic, axit axetic và chất béo
- Xem lại tính chất hóa học của rượu , axit axetic và chất béo.
- Viết PTHH. Nhận biết chất.
Chuẩn bị bài tập 1,2,3,4,5,6,7/ SGK trang 148, 149
* ĐỐI VỚI BÀI HỌC CỦA TIẾT HỌC NÀY
Học bài nắm được công thức chung , tính chất vật lý , tính chất hóa học của chất béo
Học bài và làm bài tập còn lại trong SGK/ Trang 147
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ