Bài 45. Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì

Phòng GD&ĐT TP Bắc Ninh
Trường THCS Phong Khê
Biên soạn: Nguyễn Văn Yên .5
Tiết 49: ảnh của một vật tạo bởi Thấu kính phân kỳ
Nguồn sáng
f
f
Trigger 15
S
(2)
0
F
Câu 1: Hình bên vẽ một TKPK, quang tâm O, trục chính , hai tiêu diểm F và F`, các tia tới 1, 2. Hãy vẽ tia ló của các tia tới này.
Trả lời câu 1:
+Tia ló của tia tới (1) kéo dài đi qua tiêu điểm F.
+ Tia ló của tia tới (2) qua quang tâm truyền thẳng không đổi hướng.
Kiểm tra bài cũ
(1)
F`
Trả lời câu 2: TKPK có đặc điểm trái ngược với TKHT:
+ Phần rìa của thấu kình phân kỳ dày hơn phần giữa.
+ Chùm sáng tới song song với trục chính của TKPK, cho chùm tia ló phân kỳ.
+ Khi để TKPK gần dòng chữ trên trong sách, nhìn qua TK ta thấy hình ảnh dòng chữ bé đi so với khi nhìn trực tiếp .
Câu 2:
Thấu kính phân kỳ có đặc điểm gì khác so với TKHT
Kiểm tra bài cũ
Bạn Đông bị cận thị nặng. Nếu Đông bỏ kính ra, ta nhìn thấy mắt bạn to hơn hay nhỏ hơn khi nhìn mắt bạn lúc đang đeo kính?
Trước khi trả lời ta nghiên cứu:

Tiết 49: ảnh của một vật tạo bởi
Thấu kính phân kỳ
Nguồn sáng
f
f
Tiết 49: ảnh của một vật tạo bởi Thấu kính Phân kỳ
I.Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kỳ
Bố trí TN như hình dưới
C1 Làm TN chứng tổ rằng không hứng được ảnh của vật trên màn với mọi vị trí.
1. Vật ở xa thấu kính d> 2f
Chúng ta quan sát
Không hứng được ảnh trên màn.
Nguồn sáng
f
f
Tiết 49: ảnh của một vật tạo bởi Thấu kính Phân kỳ
I Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kỳ
Bố trí TN như hình dưới
C1 Làm TN chứng tổ rằng không hứng được ảnh của vật trên màn với mọi vị trí
2. Vật ở gần thấu kính 2f>d>f
Chúng ta quan sát
Không hứng được ảnh trên màn.
Nguồn sáng
f
f
Tiết 49: ảnh của một vật tạo bởi Thấu kính Phân kỳ
I Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kỳ
Bố trí TN như hình dưới
C1 Làm TN chứng tổ rằng không hứng được ảnh của vật trên màn với mọi vị trí
3. Vật ở gần thấu kính d< f
Chúng ta quan sát
Không hứng được ảnh trên màn.
Tiết 49: ảnh của một vật tạo bởi Thấu kính Phân kỳ
I Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kỳ
Nhắc lại C1: Làm TN chứng tỏ rằng không hứng được ảnh của vật trên màn với mọi vị trí.
Trả lời C1: Qua 3 TN trên chứng tỏ rằng không hứng được ảnh của vật trên màn với mọi vị trí.
Nguồn sáng
f
f
Tiết 49: ảnh của một vật tạo bởi Thấu kính Phân kỳ
I Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kỳ
C2 Làm thế nào để quan sát được ảnh của vật tạo bởi TKPK? Đó là ảnh thật hay ảnh ảo? Cùng chiều hay ngược chiều với vật.
Vật ở xa thấu kính d> 2f
Nguồn sáng
f
f
Tiết 49: ảnh của một vật tạo bởi Thấu kính Phân kỳ
I Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kỳ
C2 Làm thế nào để quan sát được ảnh của vật tạo bởi TKPK? Đó là ảnh thật hay ảnh ảo? Cùng chiều hay ngược chiều với vật.
Vật ở gần thấu kính d> f
Nguồn sáng
f
f
Tiết 49: ảnh của một vật tạo bởi Thấu kính Phân kỳ
I Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kỳ
C2 Làm thế nào để quan sát được ảnh của vật tạo bởi TKPK? Đó là ảnh thật hay ảnh ảo? Cùng chiều hay ngược chiều với vật.
Vật ở gần thấu kính d< f
Vậy ảnh của vật tạo b?i thấu kính phân kỳ là ảnh ảo, cùng chiều với vật.
Tiết 49: ảnh của một vật tạo bởi Thấu kính Phân kỳ
I Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kỳ
II Cách dựng ảnh.
C3 Dựa vào kiến thức đã học ở bài trước, hãy nêu ra cách dựng ảnh của vật AB qua TKPK, biết AB vuông góc với trục chính, A nằm trên trục chính.
F
F’
B
B`
A
A`
Trả lời C3: + Dựng ảnh B` của điểm B qua TK, ảnh này là điểm đồng quy khi kéo dài chùm tia ló.
Từ B` hạ vuông góc với trục chính, cắt trục chính tại A`. A` là ảnh của điểm A.
A`B` là ảnh của AB
tạo bởi TKPK
Tiết 49: ảnh của một vật tạo bởi Thấu kính Phân kỳ
I Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kỳ
II Cách dựng ảnh.
C4 Hình bên cho biết AB vuông góc với trục chính của TKPK có tiêu cự f = 12cm. Điểm A nằm trên trục chính và cách quang tâm 0 một khoảng 0A= 24cm.
+ Hãy dựng ảnh A`B` của vật AB tạo bởi TK đã cho.
+ Dựa vào hình vẽ, hãy lập luận để chứng tỏ rằng ảnh này luôn nằm trong khoảng tiêu cự của thấu kính.
F
F’
B
B`
A
A`
K
I
+ Khi tịnh tiến AB luôn vuông góc với trục chính thì tại mọi vị trí, tia BI là không đổi. Do đó BO luôn cắt IK kéo dài tại B`nằm trong đoạn FI. Chính vì vậy A`B` luôn ở trong khoảng tiêu cự.

0
Trả lời C4: + Cách dựng như C3
Tiết 49: ảnh của một vật tạo bởi Thấu kính Phân kỳ
I Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kỳ
II Cách dựng ảnh.
F
F’
B
B`
A
A`
K
I
+ Khi tịnh tiến AB luôn vuông góc với trục chính thì tại mọi vị trí, tia BI là không đổi. Do đó BO luôn cắt IK kéo dài tại B`nằm trong đoạn FI. Chính vì vậy A`B` luôn ở trong khoảng tiêu cự.

0
Chúng ta quan sát:
Chuyển động minh hoạ lập luận trên

ảnh A`B`> vật AB
Tiết 49: ảnh của một vật tạo bởi Thấu kính Phân kỳ
I Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kỳ
II Cách dựng ảnh.
III Dộ lớn của ảnh tạo bởi cáC THấU KíNH PHÂN Kỳ
C5: Đặt vật AB trước thấu kính có tiêu cự f=12cm. Vật AB cách thấu kính một khoảng d=8cm, A nằm trên trục chính. Hãy dựng ảnh A`B` của AB. Dựa vào hình vẽ để nêu nhận xét về độ lớn của ảnh so với vật trong hai trường hợp:
+ Thấu kính là hội tụ.
+ Thấu kính là phân kỳ.
A
B
F’
0
I
F
A’
B’
F
F’
B
B`
A
A`
K
I
0
Vật AB>ảnh A`B`
Dựng ảnhTKHT
Dựng ảnh TKPK
Tiết 49: ảnh của một vật tạo bởi Thấu kính Phân kỳ
A
B
A`
B`
0
I
K
F’
F
IV Vận dụng
h
C7.1
AB = h = 6cm
OA = d = 8cm
OF=OF’= f = 12cm
A’B’ = h’=? cm
Giải
Mà OI=AB=6
Nên
Từ (1) và (2) ta được:
OA` = 24
(1)
(2)
Thay OA` =24 vào (1)
Ta tính được A`B` =h` = 18 cm
Tiết 49: ảnh của một vật tạo bởi Thấu kính Phân kỳ
C7.2
AB = h = 6cm
OA = d = 8cm
OF=OF’= f = 12cm
A’B’ = h’=? cm
IV Vận dụng
Giải
Mà OI=AB=6
Nên
(1)
(2)
Từ (1) và (2) ta được:
OA` = 4,8
Thay OA` =4,8 vào (1)
Ta tính được A`B` =h` = 3,6 cm
III. Vận dụng:
C8. Trả lời câu hỏi nêu ra ở phần mở bài?
Bạn Đông bị cận thị nặng. Nếu Đông bỏ kính ra, ta nhìn thấy mắt bạn to hơn khi nhìn mắt bạn đang đeo kính, vì kính của bạn là TKPK. Khi ta nhìn mắt bận qua TKPK, ta đã nhìn thấy ảnh ảo của mắt, nhỏ hơn mắt khi không đeo kính.
Tiết 49: ảnh của một vật tạo bởi Thấu kính hội tụ
Dặn dò
Học kỹ bài và đọc phần có thể em chưa biết.
Làm bài tập 44 - 45. SBT trang 52-53
Bài học kết thúc tại đây.
Cám ơn các em!
Dành cho thầy (cô)
HD sử dụng Slide 15:
B1. Kích chuột bình thường lần 1 xuất hiện
B2. Kích chuột bình thường lần 2 xuất hiện
B3. Chuyển sang kích chuột
Kích đến khi xuất hiện
B4 Kích chuột đến kết thúc.

III Dộ lớn ...
C5
Dựng ảnhTKHT
ảnh A`B`> vật AB
Dựng ảnh TKPK
Vật AB>ảnh A`B`
Đây là điểm mạnh của "Trigger"( lặp đi lặp lại nhiều lần mà vẫn "thoáng" hình), củng cố được cách dựng trong bài này.