Bài 45. Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì

Tiết 49. ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì
Giáo viên thiết kế: Lê Xuân Đương
THCS Nguyễn Biểu - Đức Thọ - Hà Tĩnh
Bài cũ: Vẽ ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ trong trường hợp sau:
O
I
B
A
A`
B`
F
8cm
12cm
Đặt vấn đề: Bạn Đông bị cận thì nặng. Nếu Đông bỏ kính ra, ta nhìn thấy mắt bạn to hơn hay nhỏ hơn khi nhìn mắt bạn lúc đang đeo kính ?
Tiết 49. ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì.
I/. Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì.
Quan sát GV làm TN chứng tỏ không thể hứng được ảnh của ngọn nến trên màn chắn với mọi vị trí của ngọn nến.
Qua quan sát trên chứng tỏ ảnh của vật tạo bởi thấu kính phân kì có đặc điểm gì ?
ảnh đó là ảnh ảo vì không hứng được trên màn chắn.
Đặt mắt trên đường truyền của chùm tia ló, quan sát ảnh của ngọn nến qua thấu kính phân kì và cho biết: ảnh đó cùng chiều hay ngược chiều so với vật ? to hay nhỏ hơn vật ?
ảnh của vật tạo bởi thấu kính phân kì cùng chiều và bé hơn vật.
II/. Cách dựng ảnh.
Hãy nêu cách dựng ảnh của vật AB đặt vuông góc với trục chính, A nằm trên trục chính qua thấu kính phân kì ?
Muốn dựng ảnh của vật sáng AB qua thấu kính phân kì khi AB vuông góc với trục chính, A nằm trên trục chính, ta làm như sau:
Dựng ảnh B` của B qua thấu kính, ảnh này là điểm đồng quy của hai tia ló đặc biệt qua thấu kính phân kì.
Từ B` hạ vuông góc xuống trục chính của thấu kính, cắt trục chính tại A`. A` là ảnh của A.
A`B` là ảnh của AB tạo bởi thấu kính phân kì.
A F
B
B`
A`
O
I
Hãy dựng ảnh của vật sáng AB tạo bởi thấu kính cho trên hình 45.2. Biết f = 12cm. OA = 24cm.
F`
24cm
12cm
A F`
B
B`
A`
O
I
? Dựa vào hình vẽ hãy lập luận để chứng tỏ rằng ảnh này luôn nằm trong khoảng tiêu cự của thấu kính
Hãy quan sát hình ảnh sau để rõ thêm:anh cua vat qua TKPK.swf
- Khi tịnh tiếnAB vuông góc với trục chính thì tia BI không đổi, cho tia IK không đổi. Do đó tia BO luôn cắt IK kéo dài tại B` nằm trong đoạn FI. Chính vì vậy A`B` luôn nằm trong khoảng tiêu cự.
K
F
III/. Độ lớn ảnh ảo tạo bởi các thấu kính.
? Hãy dựng ảnh A`B` của AB qua thấu kính hội tụ và phân kì trong trường hợp sau:
A
B
A`
O
I
K
B`
F`
F
? Dựa vào hình vẽ hãy nhận xét về độ lớn của ảnh so với vật trong hai trường hợp.
A
B
A`
O
I
B`
F`
F
Thấu kính hội tụ: ảnh ảo lớn hơn vật và nằm cách xa thấu kính hơn vật.
Thấu kính phân kì: ảnh ảo nhỏ hơn vật và nằm gần thấu kính hơn vật.
Ghi nhớ:
Vật sáng đặt trước thấu kính phân kì luôn cho ảnh ảo, cùng chiều, nhỏ hơn vật và luôn nằm trong khoảng tiêu cự của thấu kính.
Vật đặt rất xa thấu kính, ảnh ảo của vật có vị trí cách thấu kính một khoảng bằng tiêu cự.
IV/. Vận dụng.
C6. Hãy cho biết ảnh ảo của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ và thấu kính phân kì có đặc điểm gì giống và khác nhau. Từ đó hãy nêu cách nhận biết nhanh chóng một thấu kính là thấu kính hội tụ hay phân kì.
Giống nhau: Cùng chiều với vật.
Khác nhau:
+ TKHT: ảnh lớn hơn vật và cách xa thấu kính hơn vật.
+ THPK: ảnh nhỏ hơn vật và gần thấu kính hơn vật.
Cách nhận biết: Đưa thấu kính lại gần dòng chữ trong trang sách. Nếu nhìn qua thấu kính thấy dòng chữ cùng chiều, to hơn vật thì đó là thấu kính hội tụ, nếu nhìn thấy dòng chữ cùng chiều và nhỏ hơn vật thì đó là thấu kính phân kì.
C7. Khi vật có chiều cao 6mm. Tính khoảng cách từ ảnh tới thấu kính và chiều cao của ảnh.
(h = 6mm. Tính d` và h`)
K
O
I
B
A
A`
B`
F
h`
h
d`
d
f
F`
Ta có:
Ta có
Từ 1 và 2 ta có:
Thay vào (1) => h` =
A
B
A`
O
I
K
B`
F
Thay vào (1) => h` =
C8.? Bạn Đông bị cận thì nặng. Nếu Đông bỏ kính ra, ta nhìn thấy mắt
bạn to hơn hay nhỏ hơn khi nhìn mắt bạn lúc đang đeo kính ?
Bạn Đông bị cận thì nặng. Nếu Đông bỏ kính ra, ta nhìn thấy mắt
bạn to hơn khi nhìn mắt bạn lúc đang đeo kính, vì kính của bạn là thấu kính phân kì. Khi ta nhìn mắt bạn qua thấu kính phân kì, ta đã nhìm thấy ảnh ảo của mắt, nhỏ hơn mắt khi không đeo kính.
Về nhà làm các bài tập trong sách bài tập.