Bài 45. Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì

Tiết 47
Bài 43 - ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ
Một thấu kính hội tụ được đặt sát vào mặt một trang sách. Từ từ dịch chuyển thấu kính ra xa trang sách -> Hình ảnh dòng chữ sẽ thay đổi như thế nào ?
I. Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ :
Thí nghiệm :
Quan sát ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ:





(Cả vật và màn đều được đặt vuông góc với trục chính của thấu kính hội tụ có tiêu cự 12 Cm)
Màn chắn
Thấu kính hội tụ
Vật
(cây nến)
a) Đặt vật ngoài khoảng tiêu cự :
C1: Đặt vật ở xa thấu kính, màn ở sát thấu kính -> Dịch chuyển màn ra xa thấu kính cho đến khi xuất hiện ảnh rõ nét của vật trên màn, đó là ảnh thật.
Màn chắn
Thấu kính hội tụ
Vật
(cây nến)
12 Cm
12 Cm
0
ảnh thật cùng chiều hay ngược chiều so với vật ?





C1: ¶nh thËt ng­îc chiÒu víi vËt
Màn chắn
Thấu kính hội tụ
Vật
(cây nến)
12 Cm
12 Cm
0
C2: Dịch vật vào gần thấu kính hơn, tiến hành thí nghiệm như trên với 2 trường hợp: d > 2f (d > 24 cm) và f < d < 2f (12 cm < d < 24 cm) -> Có thu được ảnh của vật trên màn nữa không? ảnh thật hay ảnh ảo? ảnh cùng chiều hay ngược chiều với vật?
Màn chắn
Thấu kính hội tụ
Vật
(cây nến)
12 Cm
12 Cm
0
C2: Dịch vật vào gần thấu kính hơn vẫn thu được ảnh của vật trên màn. Đó là ảnh thật, ngược chiều với vật
Màn chắn
Thấu kính hội tụ
Vật
(cây nến)
12 Cm
12 Cm
0
b) Đặt vật trong khoảng tiêu cự :
C3: Hãy chứng tỏ rằng không hứng được ảnh của vật trên màn -> Quan sát ảnh của vật qua thấu kính và cho biết đó là ảnh thật hay ảnh ảo ? Cùng chiều hay ngược chiều, lớn hơn hay nhỏ hơn vật ?
Đặt vật trong khoảng tiêu cự -> không hứng được ảnh của vật trên màn. Quan sát qua thấu kính -> thấy ảnh cùng chiều, lớn hơn vật. Đó là ảnh ảo và không hứng được trên màn chắn.
2.Hãy ghi các nhận xét trên vào bảng 1.
ảnh thật
ảnh thật
ảnh thật
ảnh ảo
Ngược chiều
Ngược chiều
Ngược chiều
Cùng chiều
Nhỏ hơn vật
Nhỏ hơn vật
Lớn hơn vật
Lớn hơn vật
II. Cách dựng ảnh :
1.Dựng ảnh của điểm sáng S tạo bởi thấu kính hội tụ :
C4:
2. Dựng ảnh của một vật sáng AB tạo bởi thấu kính hội tụ
C5: f = 12 cm ; d = 36 cm
C5: f = 12 cm ; d = 8 cm
S
F
F`
S`
0
∆
A
B
0
F
F`
A`
B`
∆
∆
A
B
F
F’
A’
B’
0
AB ngoài khoảng tiêu cự: A`B` là ảnh thật, ngược chiều, nhỏ hơn vật
AB trong khoảng tiêu cự: A`B` là ảnh ảo, cùng chiều, lớn hơn vật
III. Vận dụng :
C6: A`B` = 0,5 cm
A`0 = 18 cm
C7: - Mới đầu : ảnh cùng chiều, to hơn dòng chữ khi quan sát trực tiếp ( Đó là ảnh ảo khi dòng chữ nằm trong khoảng tiêu cự của thấu kính )
- Tới 1 vị trí nào đó : ảnh ngược chiều ( Đó là ảnh thật khi dòng chữ nằm ngoài khoảng tiêu cự của thấu kính )
Qua bài học các em hãy trả lời cho thầy giáo câu hỏi sau:
1)Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ khi đặt vật ngoài khoảng tiêu cự và trong khoảng tiêu cự của thấu kính ?
2)Muốn dựng ảnh A`B` của AB qua thấu kính, chỉ cần dựng ảnh B` của B bằng cách vẽ đường truyền của ...tia sáng đặc biệt, sau đó từ B` hạ vuông góc xuống...ta có ảnh A` của A.
-> A`B` là ảnh của AB.
- Về học bài:
+ Đặc điểm ảnh.
+ Cách dựng ảnh.
- Làm bài tập: 42-43.1 -> 42-43.3 SBT T50.
- Đọc trước bài 44 - Thấu kính phân kỳ.