Bài 45. Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì

TRÂN TRỌNG KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ CÙNG CÁC EM HỌC SINH
người thực hiện : Phạm Thị Thêu
vật lý 9
KIỂM TRA BÀI CŨ
1. Dựng ảnh của vât sáng AB đặt vuông góc trước một thấu kính hội tụ có tiêu cự f=12cm. Vật AB cách thấu kính một khoảng d=8cm, A nằm trên trục chính
3.Nêu cách dựng ảnh của vật AB tạo bởi thấu kính hội tụ (AB vuông góc với trục chính của thấu kính, A nằm trên trục chính)?
Cả lớp
Dựng ảnh B’ của điểm B ( bằng cách vẽ đường truyền của 2 tia sáng đặc biệt).
Từ B’ hạ vuông góc xuống trục chính ta có ảnh A’ của A. A’B’ là ảnh của AB tạo bởi thấu kính hội tụ
4. Nêu đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ?
Vật đặt ngoài khoảng tiêu cự cho ảnh thật, ngược chiều với vật . Khi vật đặt rất xa thấu kính thì ảnh thật có vị trí cách thấu kính một khoảng bằng tiêu cự
Vật đặt trong khoảng tiêu cự cho ảnh ảo, lớn hơn vật và cùng chiều với vật
2.Vẽ tiếp tia ló trong hình bên
I. Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì
-Đặt vật ở vị trí bất kì trước thấu kính.
-Màn ở sát thấu kính
- Từ từ dịch chuyển màn ra xa thấu kính quan sát.
1.Thí nghiệm:
- Thay đổi vị trí của vật làm tương tự
- Đặt mắt trên đường truyền của chùm tia ló
 Không có ảnh trên màn
Vật sáng đặt ở mọi vị trí trước thấu kính phân kì luôn cho ảnh ảo, cùng chiều với vật.
2.Nhận xét:
Bài 45: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ
 thấy ảnh của vật
I. Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì
Vật sáng đặt ở mọi vị trí trước thấu kính phân kì luôn cho ảnh ảo, cùng chiều với vật.
II.Cách dựng ảnh
* Muốn dựng ảnh của vật sáng AB qua thấu kính phân kì, khi AB vuông góc với trục chính,A nằm trên trục chính ta làm như sau:
-Dựng ảnh B’ của điểm B qua thấu kính ,điểm này là điểm đồng quy khi kéo dài chùm tia ló
-Từ B’ hạ vuông góc với trục chính của thấu kính, cắt trục chính tại A’,A’ là ảnh của điểm A.
A’B’ là ảnh của AB tạo bởi thấu kính phân kì
Bài 45: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ
0
F’
F
B
A
I
B’
A’
K
I. Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì
Vật sáng đặt ở mọi vị trí trước thấu kính phân kì luôn cho ảnh ảo, cùng chiều với vật.
II.Cách dựng ảnh
Bài 45: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ
C4: Vật AB vuông góc với trục chính của TKPK
A nằm trên trục chính. OA=24cm ; f=OF=OF’= 12cm
* Dựng ảnh A’B’ của AB
* Dựa vào hình vẽ, lập luận ảnh này luôn nằm trong khoảng OF
*Dựng ảnh của vật sáng AB:
-D?ng ?nh B` c?a di?m B qua th?u kớnh ,di?m n�y l� di?m d?ng quy khi kộo d�i chựm tia lú
-T? B` h? vuụng gúc v?i truc chớnh c?a th?u kớnh, c?t tr?c chớnh t?i A`,A` l� ?nh c?a di?m A.
A`B` l� ?nh c?a AB t?o b?i th?u kớnh phõn kỡ
I
B’
A’
K
I. Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì
Vật sáng đặt ở mọi vị trí trước thấu kính phân kì luôn cho ảnh ảo, cùng chiều với vật.
II.Cách dựng ảnh
Bài 45: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ
*Dùng ¶nh cña vËt s¸ng AB:
-Dựng ảnh B’ của điểm B qua thấu kính ,điểm này là điểm đồng quy khi kéo dài chùm tia ló
-Từ B’ hạ vuông góc với truc chính của thấu kính, cắt trục chính tại A’,A’ là ảnh của điểm A.
A’B’ là ảnh của AB tạo bởi thấu kính phân kì
* Khi tịnh tiến AB luôn vuông góc với trục chính thì tại mọi vị trí tia BI là không đổi,
cho tia ló IK không đổi. Do đó tia BO luôn cắt IK kéo dài tại B` nằm trong đoạn FI.
Giaođiểm BO và FK luôn nằm trong khoảng FO
C4: Vật AB vuông góc với trục chính của TKPK
A nằm trên trục chính. OA=24cm ; f=OF=OF’= 12cm
* Dựng ảnh A’B’ của AB
* Dựa vào hình vẽ, lập luận ảnh này luôn nằm trong khoảng OF
I. Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì
Vật sáng đặt ở mọi vị trí trước thấu kính phân kì luôn cho ảnh ảo, cùng chiều với vật.
II.Cách dựng ảnh
Bài 45: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ
C4 : Vật AB vuông góc với trục chính của TKPK
A nằm trên trục chính. OA = 24cm ; f = OF = OF’ = 12cm
* Dựng ảnh A’B’ của AB
* Dựa vào hình vẽ, lập luận ảnh này luôn nằm trong khoảng OF

-Dựng ảnh B’ của điểm B qua thấu kính ,điểm này là điểm đồng quy khi kéo dài chùm tia ló
-Từ B’ hạ vuông góc với truc chính của thấu kính, cắt trục chính tại A’,A’ là ảnh của điểm A.
A’B’ là ảnh của AB tạo bởi thấu kính phân kì
* Khi tịnh tiến AB luôn vuông góc với trục chính thì tại mọi vị trí tia BI là không đổi,
cho tia ló IK không đổi. Do đó tia BO luôn cắt IK kéo dài tại B` nằm trong đoạn FI.
Giaođiểm BO và FK luôn nằm trong khoảng FO
C5: Đặt vật AB trước một thấu kính có tiêu cự f = 12cm. Vật AB cách thấu kính một
khoảng d = 8cm, A nằm trên trục chính. Hãy dựng ảnh A`B` của AB. Dựa và hình vẽ để
nêu nhận xét độ lớn của ảnh so với vật trong hai trường hợp:
+ Thấu kính là hội tụ
+ Thấu kính là phân kỳ
III. Độ lớn của ảnh ảo tạo bởi các thấu kính
9
Bài 45: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ
C5 : f = OF = OF’ = 12cm; OA = 8cm
* Ảnh ảo tạo bởi thấu kính hội tụ:
* Ảnh ảo tạo bởi thấu kính phân kì:
B’
A’
B’
A’
cùng chiều và lớn hơn vật
cùng chiều và nhỏ hơn vật
I.Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì
II.Cách dựng ảnh
III. Độ lớn của ảnh ảo tạo bởi các thấu kính
B’
A’
B’
A’
10
Bài 45: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ
B’
A’
B’
A’
I.Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì
II.Cách dựng ảnh
III. Độ lớn của ảnh ảo tạo bởi các thấu kính
C6. Từ bài toán trên, hãy cho biết ảnh ảo cúa một vật tạo bởi thấu kính hội tụ và thấu kính phân kì có đặc điểm gì giống nhau, khác nhau. Từ đó hãy nêu cách nhận biết nhanh chóng một thấu kính là hội tụ hay phân kì.
IV. Vận dụng
C6. Ảnh ảo ở thấu kính hội tụ và phân kì
-Giống nhau: cùng chiều với vật.
-Khác nhau:
+ Đối với thấu kính hội tụ thì ảnh lớn hơn vật và ở xa thấu kính hơn vật
+Đối với thấu kính phân kì thì ảnh nhỏ hơn vật và ở gần thấu kính hơn vật.
* Cách nhận biết nhanh chóng một thấu kính là hội tụ hay phân kì:Đưa thấu kính lại gần dòng chữ trên trang sách. Nếu nhìn qua TK thấy hình ảnh dòng chữ cùng chiều to hơn so với khi nhìn trực tiếp thì đó là TKHT.Nếu nhìn thấy hình ảnh dòng chữ cùng chiều nhỏ hơn so với nhìn trực tiếp thì đó là TKPK.
11
Bài 45: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ
B’
A’
B’
A’
I.Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì
II.Cách dựng ảnh
III. Độ lớn của ảnh ảo tạo bởi các thấu kính
IV. Vận dụng
C7: Vận dụng kiến thức hình học, tính khoảng cách từ ảnh đến thấu kính và chiều cao của ảnh đến thấu kính trong hai trường hợp ở C5 khi vật có chiều cao h = 6mm
AB = 6mm = 0,6cm
OA = d = 8cm
OF=OF’= f = 12cm
A’B’=(h’) = ? cm
OA’ =(d’) =?cm
AB = 6mm = 0,6cm
OA = d = 8cm
OF=OF’= f = 12cm
A’B’=(h’) = ? cm
OA’ =(d’) =?cm
B’
A’
B
I
C7.
 OA’B’ ~  OAB
 F’A’B’ ~  F’OI
mà OI=AB, F’A’=OA’+OF’
Từ (1) và (2)
hay
Thay số ta có:
 OA’B’ ~  OAB
 FA’B’ ~  FOI
mà OI=AB, FA’= OF –OA’
từ(1) và (2)
Hay
AB = 6mm = 0,6cm
OA = d = 8cm
OF=OF’= f = 12cm
A’B’=(h’) = ? cm
OA’ =(d’) =?cm
C7.
14
Bài 45: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ
C8. Bạn Đông bị cận nặng. Nếu Đông bỏ kính ra, ta nhìn thấy mắt bạn to hơn hay nhỏ hơn khi nhìn mắt bạn lúc đang đeo kính?
C8. Bạn Đông bị cận nặng. Nếu Đông bỏ kính ra, ta nhìn thấy mắt bạn to hơn khi nhìn mắt bạn lúc đang đeo kính, vì kính của bạn là kính phân kì.
Khi ta nhìn mắt bạn qua thấu kính phân kì, ta đã nhìn thấy ảnh ảo của mắt, nhỏ hơn mắt khi không đeo kính.
I.Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì
II.Cách dựng ảnh
III. Độ lớn của ảnh ảo tạo bởi các thấu kính
IV. Vận dụng
Chọn đáp án đúng trong các phát biểu sau:
A.Ảnh tạo bởi thấu kính phân kì luôn là ảnh thật
B.Ảnh tạo bởi thấu kính phân kì luôn lớn hơn vật
D.Vật sáng đặt trước thấu kính phân kì ở mọi vị trí luôn cho ảnh ảo, cùng chiều, nhỏ hơn vật và luôn nằm trong khoảng tiêu cự của thấu kính. Vật đặt rất xa thấu kính, ảnh ảo của vật có vị trí cách thấu kính một khoảng bằng tiêu cự.
C.Ảnh tạo bởi thấu kính phân kì luôn ngược chiều với vật
Bài 45: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ
I.Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì
II.Cách dựng ảnh
III. Độ lớn của ảnh ảo tạo bởi các thấu kính
IV. Vận dụng
D
Ghi nhớ
Bài 45: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ
I.Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì
II.Cách dựng ảnh
III. Độ lớn của ảnh ảo tạo bởi các thấu kính
IV. Vận dụng
Nối ý ở cột A với cột B để được câu đúng:
17
Bài 45: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ
Học thuộc ghi nhớ của bài, đọc và giải thích ‘Có thể em chưa biết’.
Làm các bài tập 44-45.2 đến 44-45.4 SBT trang 52; 53 SBT
Chuẩn bị bài mới “ Thực hành: Đo tiêu cự của thấu kính hội tụ”
V. Hướng dẫn về nhà
TIẾT HỌC ĐẾN ĐÂY LÀ HẾT THÂN ÁI CHÀO
các thầy cô giáo và các em