Bài 45. Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì

Kính Chào
Quí Thầy Cô
Về dự hội giảng
TRƯỜNG THCS THỊ TRẤN CÁI NHUM
MANG THÍT - VĨNH LONG
GV: TRƯƠNG THẾ THANH
Kiểm tra kiến thức cũ:
? Cách nhận biết thấu kính phân kỳ?

? Phát biểu đường truyền của hai tia sáng đặc biệt qua thấu kính phân kỳ?
= + Dùng tay sờ phần giữa mỏng hơn phần rìa
+ Dùng hứng ánh sáng, cho chùm tia ló phân kỳ
= Đường truyền của hai tia sáng đặc biệt qua thấu kính phân kỳ:
+ Tia tới song song với trục chính thì tia ló kéo dài đi qua tiêu điểm
+ Tia tới qua quang tâm thì tia ló tiếp tục truyền thẳng theo phương của tia tới
Tình huống:
Bạn Đông bị cận nặng. Nếu Đông bỏ kính ra, ta nhìn thấy mắt bạn Đông to hơn hay nhỏ hơn khi nhìn mắt bạn lúc đang đeo kính?
? ! ?
Chi hỏi Văn
Bài mới:
Bài 45: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KỲ
I/ Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kỳ
II/ Cách dựng ảnh
III/ Độ lớn của ảnh tạo bởi các thấu kính
IV/ Vận dụng
I/ Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kỳ
Vật và màn đều được đặt vuông góc với trục chính của thấu kính phân kỳ có tiêu cự khoảng 12cm
Bố trí thí nghiệm như hình 45.1 để quan sát ảnh của vật tạo bởi thấu kính phân kỳ
Bài 45: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KỲ

C1: Hãy làm thí nghiệm để chứng tỏ không thể hứng được ảnh của vật trên màn với mọi vị trí của vật.
C2: Làm thế nào để quan sát được ảnh của vật tạo bởi thấu kính phân kỳ? Ảnh đó là ảnh thật hay ảnh ảo? Cùng chiều hay ngược chiều với vật?
Tiến hành thí nghiệm lần lượt trả lời C1 và C2
Quan sát vị trí và kích thước của ảnh
Trả lời: Đặt vật bất kỳ trên trục chính. Đặt màn gần thấu kính, dịch chuyển màn ra xa dần, quan sát. Làm tương tự nhưng thay đổi vị trí của vật
Trả lời: Đặt mắt trên đường truyền của tia ló. Ảnh là ảnh ảo, cùng chiều với vật
C1: Hãy làm thí nghiệm để chứng tỏ không thể hứng được ảnh của vật trên màn với mọi vị trí của vật.
C2: Làm thế nào để quan sát được ảnh của vật tạo bởi thấu kính phân kỳ? Ảnh đó là ảnh thật hay ảnh ảo? Cùng chiều hay ngược chiều với vật?
Bài 45: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KỲ

I/ Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kỳ
Vật sáng đặt ở mọi vị trí trước thấu kính phân kỳ luôn cho ảnh ảo, cùng chiều, nhỏ hơn vật và luôn nằm trong khoảng tiêu cự
Bài 45: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KỲ
I/ Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kỳ
II/ Cách dựng ảnh
? Cách dựng ảnh
của vật AB qua
thấu kính hội tụ?
? Cách dựng ảnh
của vật AB qua
thấu kính phân kỳ?
Dựng ảnh B’ của B
bằng hai tia sáng
đặc biệt
- Từ B’ hạ vuông
góc với trục chính
được ảnh A’ của A
 A’B’ là ảnh của AB
C4: Trên hình vẽ
A
B
F’
F
A’
B’
O
AB vuông góc với trục chính;
tiêu cự f = 12cm;
OA = 24cm
+ Dựng ảnh A’B’ của vật AB
+ Lập luận để chứng tỏ rằng ảnh luôn nằm trong khoảng tiêu cự
f
Lập luận để chứng tỏ rằng ảnh luôn nằm trong khoảng tiêu cự
A
B
F’
F
A’
B’
O
f
I
K
A’
B’
A’
B’
Khi tịnh tiến AB luôn vuông góc với trục chính, tia BI là không đổi, cho tia IK cũng không đổi. Tia BO luôn cắt tia IK kéo dài tại B’. Chính vì vậy A’B’ luôn ở trong khoảng tiêu cự
Bài 45: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KỲ

I/ Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kỳ
II/ Cách dựng ảnh
- Dựng ảnh B’ của điểm B bằng hai tia sáng đặc biệt
- Từ B’ hạ vuông góc với trục chính được ảnh A’ của A
 A’B’ là ảnh của vật AB
Hoạt động cá nhân thực hiện C5
Bài 45: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KỲ

I/ Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kỳ
II/ Cách dựng ảnh
III/ Độ lớn của ảnh tạo bởi các thấu kính
C5: Đặt vật AB trước một thấu kính có f = 12cm. AB cách thấu kính một khoảng d = 8cm. Dựng ảnh A’B’ của AB và nhận xét độ lớn của ảnh trong hai trường hợp:
+ Thấu kính là hội tụ + Thấu kính là phân kỳ
A
B
O
F
F’
A’
B’
A
B
O
F
F’
B’
A’
- Ảnh ảo của vật AB tạo bởi thấu kính hội tụ lớn hơn vật.
- Ảnh ảo của vật AB tạo bởi thấu kính phân kỳ nhỏ hơn vật
Bài 45: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KỲ
I/ Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kỳ
II/ Cách dựng ảnh
III/ Độ lớn của ảnh tạo bởi các thấu kính
IV/ Vận dụng
Bài 45: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KỲ

I/ Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kỳ
II/ Cách dựng ảnh
III/ Độ lớn của ảnh tạo bởi các thấu kính
Lần lượt thực hiện C6, C7 và C8
C6: Hãy cho biết ảnh ảo của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ và thấu kính phân kỳ có đặc điểm gì giống, khác nhau. Cho biết cách nhận biết nhanh chống một thấu kính là hội tụ hay phân kỳ.
- So sánh:
+ Giống nhau:
Ảnh cùng chiều với vật.
+ Khác nhau:
. TKHT ảnh lớn hơn vật và ở xa thấu kính
. THPK ảnh nhỏ hơn vật và ở gần thấu kính
- Cách nhận biết:
Đưa lại gần dòng chữ
+ Ảnh lớn hơn vật là TKHT
+ Ảnh nhỏ hơn vật là TKPK
C7: Tính khoảng cách từ ảnh đến thấu kính và
chiều cao của ảnh trong hai trường hợp
ở C5 khi vật có chiều cao h = 6mm
Xét hai cặp tam giác đồng dạng:
Tam giác OB’F’ đồng dạng với tam giác BB’I
Tam giác OAB đồng dạng với tam giác OA’B’
Viết hệ thức đồng dạng
 h’ = 3h = 1,8cm;
OA’ = 24cm
Xét hai cặp tam giác đồng dạng:
Tam giác FB’O đồng dạng với tam giác IB’B
Tam giác OA’B’ đồng dạng với tam giác OAB
Viết hệ thức đồng dạng
 h’ = 0,36cm;
OA’ = 4,8cm
C8: Hãy trả lời câu hỏi nêu ra ở đầu bài
Bạn Đông bị cận nặng. Nếu Đông bỏ kính ra, ta nhìn thấy mắt bạn Đông to hơn hay nhỏ hơn khi nhìn mắt bạn lúc đang đeo kính?
? ! ?
Chi hỏi Văn

Khi nhìn mắt Đông qua TKPK ta thấy ảnh ảo của mắt, nhỏ hơn mắt khi không đeo kính
Củng cố:

Thấu kính phân kỳ là thấu kính có
ảnh ảo cùng chiều nhỏ hơn vật
Hãy ghép đôi mỗi phần a), b), c), d) với một phần 1, 2, 3, 4 để được một câu có nội dung đúng.
d) Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kỳ luôn
2. phần giữa mỏng hơn phần rìa
3. nằm trong khoảng tiêu cự của thấu kính
4. chùm tia ló phân kỳ, nếu kéo dài các tia thì chúng đều đi qua tiêu điểm của thấu kính
b) Chùm sáng song song tới thấu kính phân kỳ cho
c) Một vật đặt ở mọi vị trí trước thấu kính phân kỳ thì luôn cho
Dặn dò:
- Đọc có thể em chưa biết
- Về học bài: Cần chú ý kỹ
+ Đặc điểm ảnh của vật tạo bởi thấu kính hội tụ
+ Cách dụng ảnh của vật qua thấu kính phân kỳ
- Chuẩn bị tiết thực hành: “Đo tiêu cự của thấu kính hội tụ”
+ Xem trước nội dung thực hành
+ Chuẩn bị báo cáo theo mẫu
- Làm bài tập 44 - 45.1 đến 44 - 45.4 sách bài tập
Chân thành cảm ơn quí Thầy Cô !