Bài 45. Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì

Tiết 49-Bài 45
ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì
Kiểm tra bài cũ
Hãy ghép các mỗi phần a,b,c ,d với một phần 1,2,3,4,5 để được một câu có nội dung đúng.( 3phút)
Kiểm tra bài cũ
HS1: Vẽ tiếp đường truyền của tia sáng qua thấu kính phân kì.
S
O
F`
F
V
V
HS2: D?ng ?nh c?a v?t t?o b?i th?u kính h?i t? trong tru?ng h?p v?t d?t trong kho?ng tiêu c? (dB
O
F`
F
A
Cho
d = 8cm
f = 12 cm
Hoạt động cá nhân:( 1 phút)
Quan sát hình 45.1 và nghiên cứu thông tin sách giáo khoa :
-Nêu mục đích của thí nghiệm
-Dụng cụ cần chuẩn bị
-Đề xuất phương án tiến hành thí nghiệm.
Hình 45.1
+Dụng cụ: một giá thí nghiệm, một ngọn nến, một thấu kính phân kì, màn chắn.

+ Cách bố trí thí nghiệm: Cả vật và màn đều được đặt vuông góc với trục chính của một thấu kính phân kì có tiêu cự khoảng12 cm.
6
C1. Hãy làm thí nghiệm để chứng tỏ rằng không thể hứng được ảnh của vật ở trên màn với mọi vị trí của vật .
Đọc câu C1,C2 ,nêu cách làm thí nghiệm?
7
Đặt vật ở các vị trí bất kì trước thấu kính phân kì . Đặt màn hứng ở sát thấu kính . Từ từ đưa màn ra xa thấu kính và quan sát xem có ảnh trên màn hay không .
C1. Hãy làm thí nghiệm để chứng tỏ rằng không thể hứng được ảnh của vật ở trên màn với mọi vị trí của vật .
8
Đặt vật ở các vị trí bất kì trước thấu kính phân kì . Đặt màn hứng ở sát thấu kính . Từ từ đưa màn ra xa thấu kính và quan sát xem có ảnh trên màn hay không .
C1. Hãy làm thí nghiệm để chứng tỏ rằng không thể hứng được ảnh của vật ở trên màn với mọi vị trí của vật .
9
Đặt vật ở các vị trí bất kì trước thấu kính phân kì . Đặt màn hứng ở sát thấu kính . Từ từ đưa màn ra xa thấu kính và quan sát xem có ảnh trên màn hay không .
C1. Làm thí nghiệm để chứng tỏ rằng không thể hứng được ảnh của vật ở trên màn với mọi vị trí của vật .
10
C2. Làm th? n�o để quan sát được ảnh của vật tạo bởi thấu kính phân kì? ảnh đó là ảnh thật hay ảnh ảo? Cùng chiều hay ngược chiều với vật ? To hay nhỏ hơn vật?
Muốn quan sát được ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì , ta đặt mắt sau thÊu kÝnh ®Ó ®ãn lÊy đường truyền của chùm tia ló .
11
C2. Làm thế nào để quan sát được ảnh của vật tạo bởi thấu kính phân kì? ảnh đó là ảnh thật hay ảnh ảo? Cùng chiều hay ngược chiều với vật ?To hay nhỏ hơn vật?
Muốn quan sát được ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì , ta đặt mắt sau thÊu kÝnh ®Ó ®ãn lÊy đường truyền của chùm tia ló .
Hoạt động nhóm (5 phút):


-Làm thí nghiệm như câu C1, C2
-Thảo luận trả lời câu hỏi:
ảnh đó là ảnh thật hay ảnh ảo? Cùng chiều hay ngược chiều với vật ?To hay nhỏ hơn vật?
C3 : Dựa vào kiến thức đã học ở bài trước , hãy nêu cách dựng ảnh của vật AB qua thÊu kÝnh ph©n k×, biÕt AB vu«ng góc với trục chính , A nằm trên trục chính .
Cách dựng ảnh A`B` của AB qua thấu kính( AB vuông góc với thấu kính, A nằm trên trục chính.
- Dựng ảnh B` của B bằng cách vẽ đường truyền của hai tia sáng đặc biệt đi qua thấu kính.
-Từ B` hạ vuông góc với trục chính ta có ảnh A` của A.
-A`B` là ảnh của AB
Vận dụng : Hãy dựng ảnh A`B` của vật AB tạo bởi thấu kính phân kì như hình vẽ.( Biết f= 12 cm , OA = 24 cm)
B
O
F
F’
I
A
B’
A’
Khi di chuyển AB luôn vuông góc với trục chính thì tại mọi vị trí , tia BI là không đổi , cho tia ló IK cũng không đổi .
Do đó ,tia BO luôn cắt tia IK kéo dài tại B’ nằm trong đoạn FI . Chính vì vậy A’B’ luôn ở trong khoảng tiêu cự
Hoạt động nhóm đôi ( 2 phút)
Dựa vào hình vẽ hãy lập luận để chứng tỏ rằng ảnh luôn nằm trong khoảng tiêu cự ?
K
C5 : Đặt một vật AB trước một thấu kính có tiêu cự f = 12 cm . Vật AB cách thấu kính một khoảng d = 8 cm . A nằm trên trục chính . Hãy dựng ảnh A’B’ của AB . Dựa vào hình vẽ để nêu nhận xét về độ lớn của ảnh so với vật trong hai trường hợp :
Thấu kính là hội tụ
Thấu kính là phân kì
C6
a) Giống nhau:
Ảnh ảo cùng chiều với v?t
b) Khác nhau:
+ Đối với thấu kính hội tụ thì ảnh lớn hơn vật và cách xa thấu kính hơn vật . + Đối với thấu kính phân kỳ thì ảnh nhỏ hơn vật và ở gần thấu kính hơn vật .
Đưa thấu kính lại gần dòng chữ trên trang sách: + Nếu nhìn qua thấu kính thấy ảnh của dòng chữ cùng chiều, lớn hơn vật thì đó là thấu kính hội tụ . + Nếu nhìn qua thấu kính thấy ảnh của dòng chữ cùng chiều, nhỏ hơn vật thì đó là thấu kính phân kỳ.
III .VẬN DỤNG
Cách nhận biết thấu kính
C5 : Đặt một vật AB trước một thấu kính có tiêu cự f = 12 cm . Vật AB cách thấu kính một khoảng d = 8 cm . A nằm trên trục chính . Hãy dựng ảnh A’B’ của AB . Dựa vào hình vẽ để nêu nhận xét về độ lớn của ảnh so với vật trong hai trường hợp :
Thấu kính là hội tụ .
Thấu kính là phân kì .
C7: Vận dụng kiến thức hình học, hãy tính khoảng cách từ ảnh đến thấu kính và chiều cao của ảnh trong hai trường hợp ở câu C5 khi vật có chiều cao h = 6 cm.
f = 12 cm
AB = h = 6mm = 0,6cm
OA = d = 8 cm
-------------------------
Tìm : OA’ = d ‘ = ? cm
A’B’ = h’ = ? cm
Bài giải
Xét BIB’ đồng dạng OF’B’ có :
Xét OAB đồng dạng OA’B’ có :


3. OA’ = 2( 12 – OA’ )
3.OA’ = 24 – 2.OA’
5.OA’ = 24
+ Từ (1 ) ta có
Vì OB’A’ đồng dạng OBA
F’B’A’ đồng dạng F’IO
44-45.12 :ChØ ra c©u ®óng
¶nh cña mét c©y nÕn tr­íc mét thÊu kÝnh ph©n k×...
A. cã thÓ lµ ¶nh thËt vµ cã thÓ lµ ¶nh ¶o.
B. chØ cã thÓ lµ ¶nh ¶o, cïng chiÒu , nhá h¬n c©y nÕn.
C. chØ cã thÓ lµ ¶nh ¶o, cïng chiÒu ,lín h¬n c©y nÕn.
D. chØ cã thÓ lµ ¶nh ¶o, cã thÓ nhá h¬n hoÆc lín h¬n c©y nÕn.

44-45.2. Hình vẽ cho biết là trục chính của một thấu kính .
a,Hãy cho biết S` là ảnh ảo hay ảnh thật ? Vì sao?
b, Thấu kính đã cho là thấu kính hội tụ hay phân kì?
c, Bằng cách vẽ hãy xác định quang tâm O, tiêu điểm F, F` của thấu kính.
O
a,S` là ảnh ảo vì S` nằm cùng phía với S so với trục chính.
b, Thấu kính đã cho là thấu kính phân kì.
S.
.S`
c) – V× tia tôùi qua quang taâm, tia loù ñi thaúng. Noái SS’ caét truïc chính taïi O, O laø quang taâm cuûa thaáu kính, döïng thaáu kính vuoâng goùc vôùi truïc chính taïi O.
- V� tia tới song song với trục chính, tia ló có đường kéo dài qua tiêu điểm F`. Vẽ tia tới SI // với trục chính cắt thấu kính tại I, nối IS` cắt trục chính tại F, lấy F` đối xứng với F qua O. F, F` là hai tiêu điểm của thấu kính.
I
Đối với thấu kính phân kì
Vật sáng đặt ở mọi vị trí trước thấu kính phân kì luôn cho ảnh ảo, cùng chiều và nhỏ hơn vật và nằm trong khoảng tiêu cự.
Vật đặt ở rất xa thấu kính,ảnh ảo của vật có vị trí cách thấu kính một khoảng bằng tiêu cự.
Ghi nhớ:
Hướng dẫn về nhà:
Học thuộc ghi nhớ trong sgk.
Nắm vững cách dựng ảnh của một vật tạo bởi thấu kính .
Làm bài tập 44 -45 SBT.
Đọc trước bài 46: Chuẩn bị mẫu báo cáo thực hành
Trân trọng cám ơn các Thầy Cô giáo và các em!