Bài 45. Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì

T.T.H.C.S.TRẦN QUÝ HAI
SƠN TỊNH - QUẢNG NGÃI
GV: TRẦN THỊ NHỰT
Kiểm tra bài
Câu hỏi
Nêu và vẽ đường truyền của 2 tia sáng đặc biệt qua TKPK ?
Tr? l?i
Đường truyền của hai tia sáng đặc biệt qua TKPK:
- Tia tới song song với trục chính thì tia ló kéo dài đi qua tiêu điểm.
- Tia tới đến quang tâm thì tia ló tiếp tục truyền thẳng theo phương của tia tới.
O
F
F’
S


Một người bị cận thị nặng.Nếu người đó bỏ kính ra, ta nhìn thấy mắt người đó to hơn hay nhỏ hơn khi nhìn mắt người đó lúc đang đeo kính?
Thứ Baỷ ngày 26 tháng 02 năm 2011
Tiết 48 Bài 45
ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ
I/ Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi TKPK:
Hoạt động cá nhân (2 phút)
Quan sát hình 45.1 và nghiên cứu thông tin sách giáo khoa:
- Nêu mục đích của thí nghiệm.
Dụng cụ cần chuẩn bị.
Đề xuất phương án tiến hành thí nghiệm.
Hình 45.1
+ Cách bố trí thí nghiệm: cả vật và màn được được đặt vuông góc với trục chính của một TKPK có tiêu cự khoảng 12cm.
+ Mục đích: tìm hiểu đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi TKPK.
+ Dụng cụ: giá thí nghiệm, ngọn nến, TKPK, màn chắn.
6
Đặt vật ở các vị trí bất kì trước thấu kính phân kì . Đặt màn hứng ở sát thấu kính . Từ từ đưa màn ra xa thấu kính và quan sát xem có ảnh trên màn hay không .
C1. Hãy làm thí nghiệm để chứng tỏ rằng không thể hứng được ảnh của vật ở trên màn với mọi vị trí của vật .
7
Đặt vật ở các vị trí bất kì trước thấu kính phân kì . Đặt màn hứng ở sát thấu kính . Từ từ đưa màn ra xa thấu kính và quan sát xem có ảnh trên màn hay không .
C1. Hãy làm thí nghiệm để chứng tỏ rằng không thể hứng được ảnh của vật ở trên màn với mọi vị trí của vật .
8
Đặt vật ở các vị trí bất kì trước thấu kính phân kì . Đặt màn hứng ở sát thấu kính . Từ từ đưa màn ra xa thấu kính và quan sát xem có ảnh trên màn hay không .
C1. Làm thí nghiệm để chứng tỏ rằng không thể hứng được ảnh của vật ở trên màn với mọi vị trí của vật .
9
C2. Làm th? n�o để quan sát được ảnh của vật tạo bởi thấu kính phân kì? ảnh đó là ảnh thật hay ảnh ảo? Cùng chiều hay ngược chiều với vật ? To hay nhỏ hơn vật?
Muốn quan sát được ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì , ta đặt mắt sau thÊu kÝnh ®Ó ®ãn lÊy đường truyền của chùm tia ló .
10
C2. Làm thế nào để quan sát được ảnh của vật tạo bởi thấu kính phân kì? ảnh đó là ảnh thật hay ảnh ảo? Cùng chiều hay ngược chiều với vật ?To hay nhỏ hơn vật?
Muốn quan sát được ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì , ta đặt mắt sau thÊu kÝnh ®Ó ®ãn lÊy đường truyền của chùm tia ló .
Hoạt động nhóm (5 phút)
- Làm thí nghiệm như câu C1 , C2
- Thảo luận trả lời câu hỏi:
A�nh đó là ảnh thật hay ảnh ảo? Cùng chiều hay ngược chiều với vật? To hay nhỏ hơn vật?
Thứ Baỷ ngày 26 tháng 02 năm 2011
Tiết 48 Bài 45
ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞITHẤU KÍNH PHÂN KÌ
I/ Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi TKPK:
- A�nh ảo. - Cùng chiều và nhỏ hơn vật.
II/ Cách dựng ảnh:
C3: Dựa vào kiến thức đã học ở bài trước, hãy nêu cách dựng ảnh của vật AB qua TKPK, biết AB vuông góc với trục chính, A nằm trên trục chính.
Dựng ảnh B` của B bằng cách vẽ đường truyền của hai tia sáng đặc biệt đi qua TK. - Từ B` hạ vuông góc với trục chính ta có ảnh A` của A. - A`B` là ảnh của AB.
Thứ Baỷ ngày 26 tháng 02 năm 2011
Tiết 48 Bài 45
ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞITHẤU KÍNH PHÂN KÌ
I/ Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi TKPK:
- A�nh ảo. - Ngược chiều và nhỏ hơn vật.
II/ Cách dựng ảnh:
Hãy dựng ảnh A`B` của vật AB tạo bởi TKPK như hình vẽ. Biết f = 12cm, OA = 24cm.
B
O
F
F’
I
A
B’
A’
K

Hoạt động nhóm đôi (2phút) Dựa vào hình vẽ, hãy lập luận để chứng tỏ rằng ảnh này luôn nằm trong khoảng tiêu cự của thấu kính?
*** Khi di chuyển AB luôn vuông góc với trục chính thì tại mọi vị trí, tia BI là không đổi, cho tia ló IK cũng không đổi.Do đó tia BO luôn cắt tia IK kéo dài tại B` nằm trong đoạn FI. Chính vì vậy A`B` luôn ở trong khoảng tiêu cự.
Thứ Baỷ ngày 26 tháng 02 năm 2011
Tiết 48 Bài 45
ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞITHẤU KÍNH PHÂN KÌ
I/ Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi TKPK:
- A�nh ảo. - Ngược chiều và nhỏ hơn vật.
II/ Cách dựng ảnh:
Hãy dựng ảnh A`B` của vật AB tạo bởi TKPK như hình vẽ. Biết f = 12cm, OA = 24cm.
III/ Độ lớn của ảnh ảo tạo bởi các thấu kính:
C5: Cho TKHT và TKPK có cùng tiêu cự f =12cm. Vật AB cách TK một khoảng d = 8cm, A nằm trên trục chính. Hãy dựng ảnh qua hai TK và nhận xét ảnh của hai TK.
- A�nh ảo của TKPK luôn nằm trong khoảng tiêu cự của TK. - Vật đặt rất xa thấu kính, ảnh ảo của vật có vị trí cách TK một khoảng bằng tiêu cự.
.
.
F
F/
O
A
B
B/
A/
I
F
F/
O
A
B
.
.
A/
B/


I
Thứ Baỷ ngày 26 tháng 02 năm 2011
Tiết 48 Bài 45
ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞITHẤU KÍNH PHÂN KÌ
I/ Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi TKPK:
- A�nh ảo. - Cùng chiều và nhỏ hơn vật.
II/ Cách dựng ảnh:
Hãy dựng ảnh A`B` của vật AB tạo bởi TKPK như hình vẽ. Biết f = 12cm, OA = 24cm.
III/Độ lớn của ảnh ảo tạo bởi các TK
- A�nhảo của TKPK luôn nằm trong khoảng tiêu cự của TK. - Vật đặt rất xa thấu kính, ảnh ảo của vật có vị trí cách TK một khoảng bằng tiêu cự.
- A�nh ảo tạo bởi TKHT lớn hơn vật. - A�nh ảo tạo bởi TKPK nhỏ hơn vật.
IV/ Vận dụng:
C6: A�nh ảo của một vật tạo bởi TKHT và TKPK có đặc điểm gì giống nhau, khác nhau.
.
.
F
F/
O
A
B
B/
A/
I
F
F/
O
A
B
.
.
A/
B/


I
Thứ Baỷ ngày 26 tháng 02 năm 2011
Tiết 48 Bài 45
ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞITHẤU KÍNH PHÂN KÌ
I/ Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi TKPK:
- A�nh ảo. - Cùng chiều và nhỏ hơn vật.
II/ Cách dựng ảnh:
Hãy dựng ảnh A`B` của vật AB tạo bởi TKPK như hình vẽ. Biết f = 12cm, OA = 24cm.
III/Độ lớn của ảnh ảo tạo bởi các TK
- A�nhảo của TKPK luôn nằm trong khoảng tiêu cự của TK. - Vật đặt rất xa thấu kính, ảnh ảo của vật có vị trí cách TK một khoảng bằng tiêu cự.
- A�nh ảo tạo bởi TKHT lớn hơn vật. - A�nh ảo tạo bởi TKPK nhỏ hơn vật.
IV/ Vận dụng:
C7: Vận dụng kiến thức hình học, tính khoảng cách từ ảnh đến TK và chiều cao của ảnh trong hai trường hợp ở C5 khi vật có chiều cao h= 6mm.
* Trường hợp TKHT
.
.
F
F/
O
A
B
B/
A/
I

Dùng các tam giác đồng dạng OA`B` và OAB ; F`A`B` và F`OI ta có:
(1)
(2)
Từ(1) và (2) ?d`= df : (f - d)
= 8.12:(12- 8)=24cm
Từ (1) ?h` = h.d` : d
= 0,6.24:8 =1,8cm.
và
Cho f = 12cm d = 24cm h = 6mm = 0,6cm
* Trường hợp TKPK
F
F/
O
A
B
.
A/
B/

Dùng các tam giác đồng dạng OA`B` và OAB ; FA`B` và FOI ta có:
(1)
Từ(1)và (2) ?d`= df : (f + d)
= 8.12:(12+ 8)=4,8cm
Từ (1) ?h` = h.d` : d
= 0,6.4,8:8 =0,36cm.
và
I
(2)
hay
Cho f = 12cm d = 24cm h = 6mm = 0,6cm
.
Thứ Baỷ ngày 26 tháng 02 năm 2011
Tiết 48 Bài 45
ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞITHẤU KÍNH PHÂN KÌ
I/ Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi TKPK:
- A�nh ảo. - Cùng chiều và nhỏ hơn vật.
II/ Cách dựng ảnh:
Hãy dựng ảnh A`B` của vật AB tạo bởi TKPK như hình vẽ. Biết f = 12cm, OA = 24cm.
III/Độ lớn của ảnh ảo tạo bởi các TK
- A�nhảo của TKPK luôn nằm trong khoảng tiêu cự của TK. - Vật đặt rất xa thấu kính, ảnh ảo của vật có vị trí cách TK một khoảng bằng tiêu cự.
- A�nh ảo tạo bởi TKHT lớn hơn vật. - A�nh ảo tạo bởi TKPK nhỏ hơn vật.
IV/ Vận dụng:
C8:Hãy trả lời câu hỏi nêu ra ở phần mở bài.
GHI NHỚ
Đối với THPK :
*** Vật sáng đặt ở mọi vị trí trước TKPK luôn cho ảnh ảo, cùng chiều, nhỏ hơn vật và luôn nằm trong khoảng tiêu cự của TK.
*** Vật đặt rất xa TK, ảnh ảo của vật có vị trí cách TK một khoảng bằng tiêu cự.

HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Học thuộc ghi nhớ.
Biết cách dựng ảnh của một vật tạo bởi TK.
Làm bài tập 44-45 SBT.
- Đọc trước bài 46: chuẩn bị mẫu báo cáo thực hành.
Bài học kết thúc
Chúc các em học tốt