Bài 45. Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ
VỀ DỰ TIẾT HỌC CỦA LỚP
KIỂM TRA BÀI CŨ
Nêu đường truyền của hai tia sáng đặc biệt qua thấu kính phân kì ?
(1)
(2)
O
?
S
I
1.Tia tới song song với trục chính thì tia ló kéo dài đi qua tiêu điểm.
2.Tia tới đến quang tâm thì tia ló tiếp tục truyền thẳng theo phương của tia tới .
K
Tiết 49
B�i 45 : ảnh của một vật tạo
bởi thấu kính phân kỳ
Bạn Đông bị cận thị nặng. Nếu Đông bỏ kính ra ,ta nhìn thấy mắt bạn to hơn hay nhỏ hơn mắt bạn lúc đeo kính ?
I . ĐẶC ĐIỂM CỦA ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ
Bước 1. Bố trí thí nghiệm như hình 45.1SGK
Bước 2. Đặt màn sát thấu kính. Đặt vật ở vị trí bất kỳ trên trục chính của thấu kính và vuông góc với trục chính.
Bước 3. Từ từ dịch chuyển màn ra xa thấu kính. Quan sát trên màn xem có ảnh của vật hay không? Tiếp tục làm như vậy khi thay đổi vị trí của vật trên trục chính.
Bước 4. Qua thấu kính phân kỳ quan sát ảnh của vật đặt trước thấu kính có kích thước như thế nào so với vật ?ảnh đó là ảnh thật hay ảnh ảo ?
- Một thấu kính
phân kỳ.
- Một giá quang học.
- Một cây nến cao
khoảng 5cm.
- Một màn để
hứng ảnh.
Bài 45: ¶nh cña mét vËt t¹o bëi thÊu kÝnh ph©n kú
THÍ NGHIỆM
Dụng cụ
Các bước tiến hành thí nghiệm :
f
f
C1. Hãy làm thí nghiệm để chứng tỏ rằng không thể hứng được ảnh của vật trên màn với mọi vị trí của vật.
Bài 45: ¶nh cña mét vËt t¹o bëi thÊu kÝnh ph©n kú
I . ĐẶC ĐIỂM CỦA ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ
f
f
C1. Hãy làm thí nghiệm để chứng tỏ rằng không thể hứng được ảnh của vật trên màn với mọi vị trí của vật.
Bài 45: ¶nh cña mét vËt t¹o bëi thÊu kÝnh ph©n kú
I . ĐẶC ĐIỂM CỦA ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ
Bài 45: ¶nh cña mét vËt t¹o bëi thÊu kÝnh ph©n kú
I . ĐẶC ĐIỂM CỦA ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ
C2. Làm thế nào để quan sát
được ảnh của vật tạo bởi thấu
kính phân kì ?Ảnh đó là ảnh thật
Hay ảnh ảo? Cùng chiều hay
ngược chiều với vật?
C1.  Vật đặt trước TKPK ở bất kì vị trí nào, đặt màn hứng ở sát TK.Từ từ đưa màn ra xa TK quan sát đều không thể hứng được ảnh của vật ở trên màn.
PHIẾU HỌC TẬP
NHÓM : …………….
C1 :………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………..................
…………………………………………………………………………
C2 :…………………………………………………………………. .………………………………………………………………………. ..…....………………………………………………………………… ………………………………………………………………………..
Bài 45: ¶nh cña mét vËt t¹o bëi thÊu kÝnh ph©n kú
C2.  Muốn quan sát được ảnh của vật tạo bởi TKPK ta đặt mắt trên đường truyền của chùm tia ló.
Ảnh ta quan sát được là ảnh ảo, cùng chiều với vật.
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ.
 Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì là ảnh ảo, nhỏ hơn vật và cùng chiều với vật.
II. CÁCH DỰNG ẢNH.
C3. Dựa vào kiến thức đã học
ở bài trước, hãy nêu cách
dựng ảnh của vật AB qua
thấu kính phân kì, biết AB
vuông góc với trục chính,
A nằm trên trục chính.
C3:  Cách dựng ảnh của vật sáng AB đặt vuông góc với trục chính và điểm A nằm trên trục chính :
* Dựng ảnh B’ của điểm B qua thấu kính, ảnh này là điểm đồng quy khi kéo dài chùm tia ló.
* Từ B’ hạ đường vuông góc xuống trục chính, cắt trục chính tại A’, A’ là ảnh của điểm A.
* A’B’ là ảnh của vật AB tạo bởi thấu kính phân kì.
C4. Vật AB vuông góc
với trục chính của TKPK
có tiêu cự f = 12cm
Điểm A nằm trên trục
chính. OA = 24cm .
- Dựng ảnh A’B’ của AB
- Dựa vào hình vẽ,hãy
lập luậnchứng tỏ ảnh
này luôn nằm trong
khoảng tiêu cự củaTK.
Bài 45: ¶nh cña mét vËt t¹o bëi thÊu kÝnh ph©n kú
B’
A’
C4.Dựng ảnh
* Dựa vào hình vẽ, lập luận ảnh này luôn nằm trong khoảng OF
* Khi di chuyển vật AB luôn vuông góc với trục chính tại mọi vị trí, tia BI là không đổi, cho tia ló IK cũng không đổi. Tia BO luôn cắt tia IK kéo dài tại B’ nằm trong đoạn FI. Chính vì vậy A’B’ luôn ở trong khoảng tiêu cự OF.
I
K
III. ĐỘ LỚN CỦA ẢNH ẢO TẠO BỞI CÁC THẤU KÍNH :

C5. Vật AB đặt trước thấu kính có OF= OF’ = f = 12cm;
OA= d = 8cm
I
A’
B’
I
A’
B’
Ảnh ảo, cùng chiều, lớn hơn vật
Ảnh ảo, cùng chiều,
nhỏ hơn vật
b) Vẽ ảnh tạo bởi thấu kính phân kì và nêu nhận xét về độ lớn của ảnh so với vật.
I
F
F’
O
A
B
a)Vẽ ảnh tạo bởi thấu kính hội tụ và nêu nhận xét về độ lớn của ảnh so với vật.
Bài 45: ¶nh cña mét vËt t¹o bëi thÊu kÝnh ph©n kú
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ.
Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì là ảnh ảo, nhỏ hơn vật và cùng chiều với vật.
II. CÁCH DỰNG ẢNH
* Dựng ảnh B’ của điểm B qua thấu kính, ảnh này là điểm đồng quy khi kéo dài chùm tia ló.
* Từ B’ hạ đường vuông góc xuống trục chính, cắt trục chính tại A’, A’ là ảnh của điểm A.
* A’B’ là ảnh của vật AB tạo bởi thấu kính phân kì.
III. VẬN DỤNG
C6 : Từ C5
Hãy cho biết ảnh ảo của một
vật tạo bởi TKHT và TKPK
có đặc điểm gì giống nhau,
khác nhau. Từ đó hãy nêu
cách nhận biết nhanh chóng
một TK là hội tụ
hay phân kì .

 C6
Giống nhau:

ảnh ảo cùng chiều với vật.

Khác nhau:

Đối với TKHT thì ảnh ảo lớn hơn vật và ở xa TK hơn vật.
Đối với TKPK thì ảnh ảo nhỏ hơn vật và ở gần TK hơn vật.

Cách nhận biết nhanh chóng:

* Đưa TK lại gần vật . Nhìn qua TK nếu thấy ảnh của vật cùng chiều, lớn hơn vật thì TK đó là TKHT. Ngược lại nếu thấy ảnh của vật cùng chiều, nhỏ hơn vật thì đó là TKPK.
A’
B’
A
B
F
F’
o
I
Ta có:
Từ (1) và (2) =>
Ta lại có:
C7:Trường hợp TKPK: f = 12cm ;AB = h = 6mm=0,6cm; OA =d = 8cm.
Tính: OA’ = d’ = ? A’B’ = h’ = ?
nên :
nên :
Vì OI=AB nên :
Hay:
Thay số :
Từ (1)
Thay số :
Vậy : Khoảng cách từ ảnh đến TK là 4,8cm .Chiều cao của ảnh là 0,36 cm
BÀI GIẢI:
=
(ABIO là HCN)
A’
B’
A
B
F’
Trường hợp TKHT có: f = 12cm,AB = 6mm=0,6cm,OA = 8cm. OA’= ? cm , A’B’= ? cm
I
* Cách làm tương tự như trường hợp trên .
Xét các cặp tam giác đồng dạng
C8: Bạn Đông bị cận thị nặng , nếu bạn Đông bỏ kính ra, ta nhìn thấy mắt bạn to hơn hay nhỏ hơn khi nhìn mắt bạn lúc đang đeo kính ?
Bài 45: ¶nh cña mét vËt t¹o bëi thÊu kÝnh ph©n kú
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ.
Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì là ảnh ảo, nhỏ hơn vật và cùng chiều với vật.
II. CÁCH DỰNG ẢNH
* Dựng ảnh B’ của điểm B qua thấu kính, ảnh này là điểm đồng quy khi kéo dài chùm tia ló.
* Từ B’ hạ đường vuông góc xuống trục chính, cắt trục chính tại A’, A’ là ảnh của điểm A.
* A’B’ là ảnh của vật AB tạo bởi thấu kính phân kì.
III. VẬN DỤNG
C8: Bạn Đông bị cận thị nặng .Nếu Đông bỏ kính ra, ta nhìn thấy mắt bạn to hơn khi nhìn mắt bạn đang đeo kính, vì thấu kính của bạn là thấu kính phân kỳ.Khi ta nhìn mắt bạn qua thấu kính,ta đã nhìn thấy ảnh ảo của mắt nhỏ hơn mắt khi không đeo kính .
GHI NHỚ
Vật sáng đặt ở mọi vị trí trước thấu kính phân kì luôn cho ảnh ảo,cùng chiều,nhỏ hơn vật và luôn nằm trong khoảng tiêu cự của thấu kính.
Vật đặt rất xa thấu kính,ảnh ảo của vật có vị trí cách thấu kính một khoảng bằng tiêu cự .
Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì có tính chất nào sau đây ?
Ảnh thật,ngược chiều,nhỏ hơn vật .
Ảnh thật,ngược chiều,lớn hơn vật .
Ảnh ảo,cùng chiều,lớn hơn vật.
Ảnh ảo,cùng chiều,nhỏ hơn vật.
20’’
??
Chọn câu đúng,sai trong các câu sau đây ?
Thấu kính hội tụ có thể cho ảnh thật,có thể cho ảnh ảo.
Thấu kính phân kì có thể cho ảnh thật,có thể cho ảnh ảo .
Tia tới song song với trục chính của thấu kính phân kì cho tia ló đi qua tiêu điểm.
Ảnh ảo của thấu kính hội tụ luôn cùng chiều và lớn hơn vật .
Đ
Đ
S
S
Học thuộc ghi nhớ bài.
Đọc phần “Có thể em chưa biết”
Làm các bài tập 44-45.4 và 44-45.5 SBT
Chuẩn bị mẫu báo cáo thực hành ra giấy.
Trả lời sẵn các câu hỏi từ a ->e SGK trang 125.
Hướng dẫn học bài ở nhà
Tiết học đã
KẾT THÚC
Kính chúc quý thầy Cô sức khoẻ
Mà OI = AB ( t/c HCN)
A’
B’
A
B
F’
C7: Trường hợp TKHT có: AB = 6mm = 0,6cm, OF = OF’ = 12cm, OA = 8cm, OA’= ? cm, A’B’= ? cm
I
<=>
Từ
Giải ra ta được A’O = 24cm, A’B’ = 1,8cm
Ta có:
Ta lại có:
=>
=>