Bài 45. Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì

Kiểm tra
bài cũ
câu 1
Cách nhận biết một thấu kính phân kì ?
Thấu kính phân kì có phần giữa mỏng hơn phần rìa,
Chùm tia tới song song qua thấu kính phân kì cho chùm tia ló phân kì.
Kiểm tra
bài cũ
câu 2
Tia tới song song trục chính thì tia ló kéo dài đi qua tiêu điểm.
Tia tới đến quang tâm thì tia ló tiếp tục truyền thẳng theo phương của tia tới.
Tia tới có đường kéo dài qua tiêu điểm thì tia ló song song với trục chính.
Đường truyền của ba tia sáng đặc biệt qua thấu kính phân kì?
I. Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì:
Quan sát ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì
1. Thí nghiệm:
Bố trí thí nghiệm như hình 45.1SGK
3
C1: Hãy làm thí nghiệm để chứng tỏ rằng không thể hứng được ảnh của vật trên màn với mọi vị trí của vật .
C2: Làm thế nào để quan sát được ảnh của vật tạo bởi thấu kính phân kì ?
Ảnh đó là ảnh thật hay ảnh ảo ? Cùng chiều hay ngược chiều với vật ?
Nội dung bài
I. Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì:
1. Thí nghiệm:
4
2. Nhận xét:
-Thấu kính phân kì
luôn cho :
ảnh ảo
cùng chiều
nhỏ hơn vật.
-Muốn quan sát ảnh
ảo tạo bởi thấu kính
phân kì, ta phải đặt
mắt trên đường
truyền của chùm tia
ló.
-Thấu kính phân kì luôn cho :
ảnh ảo
cùng chiều
nhỏ hơn vật.
-Muốn quan sát ảnh ảo tạo bởi thấu kính phân kì, ta phải đặt mắt trên đường truyền của chùm tia ló.
Nội dung bài
II. Cách dựng ảnh :
5
-Từ điểm B ta vẽ đường truyền của hai tia sáng đặt biệt, ảnh B’ là giao điểm của hai chùm tia ló kéo dài .
-Từ B’ hạ vuông góc xuống trục chính , cắt trục chính tại A’, A’ là ảnh của điểm A
C3 : Dựa vào kiến thức đã học ở bài trước; hãy nêu cách dựng ảnh của vật AB qua thấu kính phân kì; biết AB vuông góc với trục chính, A nằm trên trục chính.
Nội dung bài
-Từ điểm B ta vẽ đường truyền của hai tia sáng đặt biệt, ảnh B’ là giao điểm của hai chùm tia ló kéo dài .
-Từ B’ hạ vuông góc xuống trục chính , cắt trục chính tại A’, A’ là ảnh của điểm A
C4 : Vật AB vuông góc với trục chính của TKPK
A nằm trên trục chính. OA = 24cm ; f = OF = OF’ = 12cm
Dựng ảnh A’B’ của AB
I
B’
A’
II. Cách dựng ảnh :
Nội dung bài
-Từ điểm B ta vẽ đường truyền của hai tia sáng đặt biệt, ảnh B’ là giao điểm của hai chùm tia ló kéo dài .
-Từ B’ hạ vuông góc xuống trục chính , cắt trục chính tại A’, A’ là ảnh của điểm A
Dựa vào hình vẽ, lập luận ảnh này luôn nằm trong khoảng OF.
II. Cách dựng ảnh :
Khi tịnh tiến AB luôn vuông góc với trục chính tại mọi vị trí, tia BI là không đổi, cho tia ló IK kéo dài luôn đi qua tiêu điểm F.
Tia BO luôn cắt tia IK kéo dài tại B’ nằm trong đoạn FI. Chính vì vậy A’B’ luôn ở trong khoảng tiêu cự OF.
Nội dung bài
-Từ điểm B ta vẽ đường truyền của hai tia sáng đặt biệt, ảnh B’ là giao điểm của hai chùm tia ló kéo dài .
-Từ B’ hạ vuông góc xuống trục chính , cắt trục chính tại A’, A’ là ảnh của điểm A
I
B’
A’
III. Độ lớn của ảnh tạo bởi các thấu kính :
1 Ảnh ảo tạo bởi thấu kính hội tụ:
 Ảnh ảo, cùng chiều và lớn hơn vật
C5 : f = OF = OF’ = 12cm; OA = 8cm
B’
A’
Nội dung bài
 Ảnh ảo, cùng chiều và lớn hơn vật
1 Ảnh ảo tạo bởi thấu kính hội tụ:
III. Độ lớn của ảnh tạo bởi các thấu kính :
2 Ảnh ảo tạo bởi thấu kính phân kì:
 Ảnh ảo, cùng chiều và nhỏ hơn vật
C5 : f = OF = OF’ = 12cm; OA = 8cm
9
B’
A’
Nội dung bài
 Ảnh ảo, cùng chiều và nhỏ hơn vật
 Ảnh ảo, cùng chiều và lớn hơn vật
1 Ảnh ảo tạo bởi thấu kính hội tụ:
2 Ảnh ảo tạo bởi thấu kính phân kì:
Nội dung bài
C6 : Hãy cho biết ảnh ảo của một vật tạo bởi TKHT và TKPK có đặc điểm gì giống nhau, khác nhau. Từ đó hãy nêu cách nhận biết nhanh chóng một TK là hội tụ hay phân kì .
Giống nhau: Ảnh ảo cùng chiều với vật
Khác nhau: Nếu đặt vật trong khoảng tiêu cự .
TKHT: ảnh ảo lớn hơn vật và cách xa thấu kính hơn vật.
TKPK: ảnh ảo nhỏ hơn vật và gần thấu kính hơn vật.
Cách nhận biết: Đưa vật gần thấu kính thấy ảnh cùng chiều nhỏ hơn vật đó là thấu kính phân kì. Ảnh cùng chiều lớn hơn vật đó là thấu kính hội tụ.
Nội dung bài
C8 : Trả lời câu hỏi phần mở bài: Bạn Đông bị cận thị nặng. Nếu bỏ kính ra, ta nhìn thấy mắt bạn to hơn hay nhỏ hơn khi nhìn mắt bạn lúc đang đeo kính ?
Bạn Đông bị cận thị nặng. Nếu bạn bỏ kính ra, ta nhìn thấy mắt bạn to hơn khi nhìn mắt bạn lúc đang đeo kính, vì kính của bạn là thấu kính phân kì. Khi ta nhìn mắt bạn qua thấu kính phân kì, ta đã nhìn thấy ảnh ảo của mắt, nhỏ hơn mắt khi không đeo kính.
ẢNH CỦA
MỘT VẬT
TAỌ BỞI
THẤU KÍNH
PHÂN KÌ
I. Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì:
Thấu kính phân kì luôn cho ảnh ảo, cùng chiều, nhỏ hơn vật.
II. Cách dựng ảnh:
Từ điểm B ta vẽ đường truyền của hai tia sỏng đặt biệt, ảnh B’ là giao điểm của chùm tia ló kéo dài
Từ B’ hạ vuông góc xuống trục chính, cắt trục chính tại A’, A’ là ảnh của điểm A.
Ảnh ảo tạo bởi thấu kính hội tụ: cùng chiều và lớn hơn vật
Ảnh ảo tạo bởi thấu kính phân kì: cùng chiều và nhỏ hơn vật
III. Độ lớn của ảnh ảo tạo bởi các thấu kính:
Học thuộc ghi nhớ của bài
Làm các bài tập 44-45.2 đến 44-45.4 SBT trang 52; 53 SBT
Chuẩn bị bài mới “ Thực hành: Đo tiêu cự của thấu kính hội tụ”
Lưu ý : xem thấu kính phân kỳ khác thấu kính hội tụ ở những điểm nào .
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ