Bài 45. Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì

Tiết 49: ẢNH CỦA VẬT
QUA
THẤU KÍNH PHÂN KỲ
O
F’
F
S
S’
Câu 1: Nêu cách nhận biết thấu kính phân kì?
Câu 2: Nêu cách vẽ đường truyền của hai tia sáng đặc biệt qua thấu kính phân kì?
KIỂM TRA BÀI CŨ
- Tia tới song song với trục chính thì phần kéo dài của tia ló đi qua tiêu điểm
- Tia tới đi qua quang tâm thì tia ló đi thẳng
Tiết 49: ẢNH CỦA VẬT QUA THẤU KÍNH PHÂN KỲ
I. Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì:
Thí nghiệm để quan sát ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì.
C1: Hãy làm thí nghiệm để chứng tỏ rằng không thể hứng được ảnh của vật trên màn với mọi vị trí của vật.
Đặt vật ở một vị trí bất kì trước thấu kính phân kì. Đặt màn hứng ở sát thấu kính. Từ từ đưa màn ảnh ra xa thấu kính và quan sát.
Thay đổi vị trí của vật và làm tương tự như trước ta vẫn không hứng được ảnh của vật trên màn.
I. Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì
C2: Làm thế nào để quan sát được ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì? Ảnh đó là ảnh thật hay ảnh ảo? Cùng chiều hay ngược chiều với
Muốn quan sát được ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì, ta đặt mắt trên đường truyền của chùm tia ló. Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì là ảnh ảo, cùng chiều với vật.
Tiết 49: ẢNH CỦA VẬT QUA THẤU KÍNH PHÂN KỲ
I. Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì:
II. Cách dựng ảnh:
C3: Dựa vào kiến thức đã học ở bài trước, hãy nêu cách dựng ảnh của vật AB qua thấu kính phân kì, biết AB vuông góc với trục chính, A nằm trên trục chính?
Trả lời: Để dựng ảnh của một vật AB qua thấu kính phân kì khi AB vuông góc với trục chính, A nằm trên trục chính ta làm như sau:
- Dựng ảnh B’ của B qua thấu kính.
- Từ B’ hạ vuông góc với trục chính của thấu kính, cắt thấu kính tại A’. A’ là ảnh của A.
- A’B’ là ảnh của AB tạo bởi thấu kính phân kì.
Tiết 49: ẢNH CỦA VẬT QUA THẤU KÍNH PHÂN KỲ
A
B
F
F’
O
A’
B’
I. Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì:
II. Cách dựng ảnh:
C4: Dựng ảnh A’B’ của AB
Tiết 49: ẢNH CỦA VẬT QUA THẤU KÍNH PHÂN KỲ
A
B
F
F’
O
A’
B’
A’
B’
K
I
CMR ảnh luôn nằm trong khoảng tiêu cự (A’ ; FO)?
I. Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì:
II. Cách dựng ảnh:
Khi tịnh tiến AB luôn vuông góc với trục chính tại mọi vị trí, tia BI là không đổi, cho tia ló IK cũng không đổi. Do đó tia BO luôn cắt IK kéo dài tại B’ nằm trong đoạn FI. Chính vì vậy A’B’ luôn nằm trong khoảng tiêu cự.
Tiết 49: ẢNH CỦA VẬT QUA THẤU KÍNH PHÂN KỲ
I. Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì:
II. Cách dựng ảnh:
III. Độ lớn của ảnh ảo tạo bởi các thấu kính:
C5: Đặt vật AB trước 1 thấu kính có tiêu cự f = 12 cm. Vật AB cách thấu kính một khoảng d = 8cm, A nằm trên trục chính. Hãy dựng ảnh A’B’ của AB. Dựa vào hình vẽ để nhận xét về độ lớn của ảnh so với vật trong 2 trường hợp:
Thấu kính hội tụ
Thấu kính phân kì
Tiết 49: ẢNH CỦA VẬT QUA THẤU KÍNH PHÂN KỲ
A
F’
A’
B
A
B
F
F
B’
A’
B’
F’
O
O
I. Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì:
II. Cách dựng ảnh:
III. Độ lớn của ảnh ảo tạo bởi các thấu kính:
C5:
Tiết 49: ẢNH CỦA VẬT QUA THẤU KÍNH PHÂN KỲ
I. Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì:
II. Cách dựng ảnh:
III. Độ lớn của ảnh ảo tạo bởi các thấu kính:
C5:
IV. Vận dụng:
C6: Từ bài toán trên, hãy cho biết ảnh ảo của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ và thấu kính phân kì có đặc điểm gì giống nhau, khác nhau. Từ đó hãy nêu cách nhận biết nhanh chóng một thấu kính là thấu kính hội tụ hay phân kì?
Nhận xét :
+ Đối với thấu kính hội tụ : Ảnh ảo lớn hơn vật.
+ Đối với thấu kính phân kì : Ảnh ảo nhỏ hơn vật
Tiết 49: ẢNH CỦA VẬT QUA THẤU KÍNH PHÂN KỲ
I. Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì:
II. Cách dựng ảnh:
III. Độ lớn của ảnh ảo tạo bởi các thấu kính:
IV. Vận dụng:
C6:
Giống nhau: Đều là ảnh ảo, cùng chiều với vật
Cách nhận biết nhanh:
Khác nhau:
+ TKHT thì ảnh ảo lớn hơn vật và ở cách xa TK hơn vật.
+ TKPK thì ảnh ảo nhỏ hơn vật và ở gần TK hơn vật
Đưa thấu kính lại gần dòng chữ trên trang sách.
+ Nhìn qua TK nếu thấy hình ảnh của dòng chữ cùng chiều, lớn hơn nhìn trực tiếp dòng chữ đó, thì TK đó là TKHT.
+ Còn hình ảnh của dòng chữ cùng chiều, nhỏ hơn khi nhìn trực tiếp dòng chữ thì đó là TKPK
Tiết 49: ẢNH CỦA VẬT QUA THẤU KÍNH PHÂN KỲ
A
B
F’
B’
A’
F
O
I
(1)
(2)
(3)
IV. Vận dụng:
C7: Vận dụng kiến thức hình học, tính khoảng cách từ ảnh tới thấu kính và chiều cao của ảnh trong hai trường hợp ở C5 khi vật có chiều cao h = 6mm.
Giải:
C8: Hãy trả lời câu hỏi nêu ra ở đầu bài.
IV. Vận dụng:
Trả lời:
Bạn Đông bị cận thị nặng. Nếu bạn bỏ kính ra, ta nhìn thấy mắt bạn to hơn khi nhìn mắt bạn lúc đang đeo kính, vì kính của bạn là thấu kính phân kì. Khi ta nhìn mắt bạn qua thấu kính phân kì, ta đã nhìn thấy ảnh ảo của mắt, nhỏ hơn mắt khi không đeo kính
Thấu kính phân kì không có tính chất nào sau đây ?
A. Tia tới đến quang tâm của thấu kính thì tia ló truyền thẳng không đổi hướng
B. Tia tới qua tiêu điểm thì cho tia ló song song trục chính
C. Tia tới song song trục chính thì tia ló kéo dài đi qua tiêu điểm
D. Tia tới gặp thấu kính thì cho tia ló tương ứng
IV. Vận dụng:
Thấu kính nào sau đây là thấu kính phân kì?
IV. Vận dụng:
A
B
C
D
Chọn câu đúng nhất. Thấu kính nào sau đây là thấu kính phân kì?
A. Thấu kính có phần giữa dày hơn phần rìa
B. Thấu kính có bề dày phần giữa nhỏ
C. Thấu kính cho chùm tia ló phân kì khi chùm tia tới song song
D. Thấu kính có cả ba đặc điểm trên.
IV. Vận dụng:
HDVN
Học thuộc nội dung ghi nhớ (SGK - Tr 123)
Làm C7 và các bài tập 44-45.1 đến bài tập 44-45.5 (SBT - 52)
Đọc và trả lời câu hỏi phần “ Có thể em chưa biết ”