Bài 45. Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì

SƠN TỊNH - QUẢNG NGÃI
GV: TRẦN THỊ NHỰT
T.T.H.C.S.TRẦN QUÝ HAI
[email protected]
KIỂM TRA BÀI
Câu hỏi
Nêu và vẽ đường truyền của 2 tia sáng đặc biệt qua TKPK ?
Trả lời
Đường truyền của hai tia sáng đặc biệt qua TKPK:
- Tia tới đến quang tâm thì tia ló tiếp tục truyền thẳng theo phương của tia tới.
- Tia tới song song với trục chính thì tia ló kéo dài đi qua tiêu điểm.
S
Một người bị cận thị nặng.Nếu người đó bỏ kính ra, ta nhìn thấy mắt người đó to hơn hay nhỏ hơn khi nhìn mắt người đó lúc đang đeo kính?
Hoạt động cá nhân (2 phút)
Quan sát hình 45.1 và nghiên cứu thông tin sách giáo khoa:
- Nêu mục đích của thí nghiệm.
- Dụng cụ cần chuẩn bị.
- Đề xuất phương án tiến hành thí nghiệm.
Hình 45.1
Hình 45.1
- Cách bố trí thí nghiệm: cả vật và màn đều được đặt vuông góc với trục chính của một TKPK có tiêu cự khoảng 12cm.
- Mục đích: tìm hiểu đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi TKPK.
- Dụng cụ: giá thí nghiệm, ngọn nến, TKPK, màn chắn.
Hoạt động nhóm (3 phút)
C1: Hãy làm thí nghiệm để chứng tỏ rằng không thể hứng được ảnh của vật trên màn với mọi vị trí của vật.
Hướng dẫn thí nghiệm C1:
Đặt vật ở các vị trí bất kì trước TKPK. Đặt màn hứng ở sát TK. Từ từ đưa màn ra xa TK và quan sát xem có ảnh trên màn không?
Hướng dẫn thí nghiệm C1:
Đặt vật ở các vị trí bất kì trước TKPK. Đặt màn hứng ở sát TK. Từ từ đưa màn ra xa TK và quan sát xem có ảnh trên màn không?
Hướng dẫn thí nghiệm C1:
Đặt vật ở các vị trí bất kì trước TKPK. Đặt màn hứng ở sát TK. Từ từ đưa màn ra xa TK và quan sát xem có ảnh trên màn không?
C2: Làm thế nào để quan sát được ảnh của vật tạo bởi TKPK? Ảnh đó là ảnh thật hay ảnh ảo? Cùng chiều hay ngược chiều với vật?
Hoạt động nhóm (3 phút)
Hướng dẫn thí nghiệm C2:
Muốn quan sát được ảnh của một vật tạo bởi TKPK, ta đặt mắt sau TK để đón lấy đường truyền của chùm tia ló.
A
B
F
F`
Hình 45.2
O
C3: Dựa vào kiến thức đã học ở bài trước, hãy nêu cách dựng ảnh của vật AB qua TKPK, biết AB vuông góc với trục chính, A nằm trên trục chính.
- Dựng ảnh B` của B bằng cách vẽ đường truyền của hai tia sáng đặc biệt đi qua TK.
- Từ B` hạ vuông góc với trục chính ta có ảnh A` của A.
- A`B` là ảnh của AB.
C4: Trên hình 45.2 cho biết vật AB được đặt vuông góc với trục chính của TKPK có tiêu cự f=12cm. Điểm A nằm trên trục chính và cách quang tâm O một khoảng OA = 24cm. Hãy dựng ảnh A`B` của vật AB tạo bởi TK đã cho.
A
B
F
F`
Hình 45.2
O
- Dựng ảnh B` của B qua thấu kính.
A
B
F
F`
Hình 45.2
B`
- Từ B`hạ đường vuông góc với trục chính của thấu kính, cắt thấu kính tại A`. A` là ảnh của A.
A`
- A`B` là ảnh tạo bởi thấu kính phân kì.
Hoạt động nhóm đôi (2phút) Dựa vào hình vẽ, hãy lập luận để chứng tỏ rằng ảnh này luôn nằm trong khoảng tiêu cự của thấu kính?
O
* Khi di chuyển AB luôn vuông góc với trục chính thì tại mọi vị trí, tia BI là không đổi, cho tia ló IK cũng không đổi. Do đó tia BO luôn cắt tia IK kéo dài tại B` nằm trong đoạn FI. Chính vì vậy A`B` luôn ở trong khoảng tiêu cự.
A
B
F
F’
O
A’
B’
A’
B’
K
I
C5: Cho TKHT và TKPK có cùng tiêu cự f =12cm. Vật AB cách TK một khoảng d = 8cm, A nằm trên trục chính. Hãy dựng ảnh A`B` qua TKHT và TKPK.
A
F
A`
B
A
B
F
F`
B`
A`
B`
F`
O
O
Nhận xét độ lớn của ảnh ảo trong hai trường hợp.
.
.
F
F/
O
A
B
B/
A/
I
F
F/
O
A
B
.
.
A/
B/


I
C6: Ảnh ảo của một vật tạo bởi TKHT và TKPK có đặc điểm gì giống nhau, khác nhau?
C7: Vận dụng kiến thức hình học, tính khoảng cách từ ảnh đến TK và chiều cao của ảnh trong hai trường hợp ở C5 khi vật có chiều cao h= 6mm.

Thay OA’ vào (1 ) ta có
Từ (1) và (2) suy ra:
Vì OI = AB
=> A`B` = 1,8 cm
* Trường hợp TKHT
Cho f = 12cm d = 8cm h = 6mm = 0,6cm

Từ phương trình (1 ) ta có
A
B
F’
B’
A’
F
I
O
* Trường hợp TKPK
Vì OI = AB
Từ (1) và (2) suy ra:
Một người bị cận thị nặng.Nếu người đó bỏ kính ra, ta nhìn thấy mắt người đó to hơn hay nhỏ hơn khi nhìn mắt người đó lúc đang đeo kính?
GHI NHỚ
Đối với THPK :
*** Vật sáng đặt ở mọi vị trí trước TKPK luôn cho ảnh ảo, cùng chiều, nhỏ hơn vật và luôn nằm trong khoảng tiêu cự của TK.
*** Vật đặt rất xa TK, ảnh ảo của vật có vị trí cách TK một khoảng bằng tiêu cự.

HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Học thuộc ghi nhớ.
Biết cách dựng ảnh của một vật tạo bởi TK.
Làm bài tập 44-45 SBT.
Đọc trước bài 46:chuẩn bị mẫu báo cáo thực hành.
Đọc có thể em chưa biết.
Bài học kết thúc
Chúc các em học tốt