Bài 45. Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì

Môn: Vật lý
Lớp : 9B
NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG CÁC THẦY GIÁO,
CÔ GIÁO ĐẾN THĂM LỚP DỰ GIỜ
Giáo viên: PH?M ANH PH�
Kiểm tra bài cuõ
Câu hỏi
Nêu và vẽ đường truyền của 2 tia sáng đặc biệt qua TKPK ?
Trả lời
Đường truyền của hai tia sáng đặc biệt qua TKPK:
- Tia tới đến quang tâm thì tia ló tiếp tục truyền thẳng theo phương của tia tới.
- Tia tới song song với trục chính thì tia ló có đường kéo dài đi qua tiêu điểm.
O
F
F’
S

S`
I
Bạn Đông bị cận thị nặng. Nếu bỏ kính ra, ta nhìn thấy mắt bạn to hơn hay nhỏ hơn khi nhìn mắt bạn lúc đang đeo kính ?
Tiết 49 Bài 45
ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ
I/ Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì:
5
Đặt vật ở các vị trí bất kì trước thấu kính phân kì . Đặt màn hứng ở sát thấu kính . Từ từ đưa màn ra xa thấu kính và quan sát xem có ảnh trên màn hay không .
C1. Hãy quan sát thí nghiệm để chứng tỏ rằng không thể hứng được ảnh của vật trên màn với mọi vị trí của vật.
1
2
3
6
C2. Làm th? n�o để quan sát được ảnh của vật tạo bởi thấu kính phân kì ?
Tiết 48 Bài 45
 - Để quan sát được ảnh của vật ta phải đặt mắt trên đường truyền của chùm tia ló.
I/ Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì:
ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ
Tiết 48 Bài 45
- Quan sát hình ảnh, hoạt động nhóm theo bàn thảo luận trả lời câu hỏi:
A�nh đó là ảnh thật hay ảnh ảo ? Cùng chiều hay ngược chiều với vật ?.
I/ Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì:
ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ
Tiết 48 Bài 45
 - Aûnh laø aûnh aûo
II/ Cách dựng ảnh:
C3: Dựa vào kiến thức đã học ở bài trước, hãy nêu cách dựng ảnh của vật AB qua TKPK, biết AB vuông góc với trục chính, A nằm trên trục chính.
- Aûnh cuøng chieàu vôùi vaät
I/ Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì:
ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ
Tiết 48 Bài 45
ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ
- A�nh là ảnh ảo. - Ngược chiều với vật.
II/ Cách dựng ảnh:
Hãy dựng ảnh A`B` của vật AB tạo bởi TKPK như hình vẽ.
Biết f = 12cm, OA = 24cm.
I/ Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì:
B
O
F
F’
I
A
B’
A’
K

Dựa vào hình vẽ, hãy lập luận để chứng tỏ rằng ảnh này luôn nằm trong khoảng tiêu cự của thấu kính?
Dựng ảnh B` của B bằng cách vẽ đường truyền của 2 hai tia sáng đặc biệt đi qua TK.
- Từ B` hạ vuông góc với trục chính ta có ảnh A` của A. - A`B` là ảnh của AB.
I
B’
A’
K
Khi di chuyển AB luôn vuông góc với trục chính tại mọi vị trí, tia BI là không đổi, cho tia ló IK kéo dài luôn đi qua tiêu điểm F .
Tia BO luôn cắt tia IK kéo dài tại B’ nằm trong đoạn FI. Chính vì vậy A’B’ luôn ở trong khoảng tiêu cự OF.
A�nh ảo của TKPK luôn nằm trong khoảng tiêu cự của TK.
Tiết 48 Bài 45
II/ Cách dựng ảnh:
III/ Độ lớn của ảnh ảo tạo bởi các thấu kính:
C5: Cho TKHT và TKPK có cùng tiêu cự f =12cm. Vật AB cách TK một khoảng d = 8cm, A nằm trên trục chính. Hãy dựng ảnh qua hai TK và nhận xét ảnh của hai TK.
 - Aûnh aûo cuûa TKPK luoân naèm trong khoaûng tieâu cöï cuûa TK.
Chuù yù : Vaät ñaët raát xa thaáu kính, aûnh aûo cuûa vaät coù vò trí caùch TK moät khoaûng baèng tieâu cöï.
- A�nh là ảnh ảo. - Ngược chiều với vật.
I/ Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì:
ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ
.
.
F
F/
O
A
B
B/
A/
I
F
F/
O
A
B
.
.
A/
B/


I
C5 : f = OF = OF’ = 12cm; OA = 8cm
15
B’
A’
B’
A’
Tiết 48 Bài 45
C5: Cho TKHT và TKPK có cùng tiêu cự f =12cm. Vật AB cách TK một khoảng d = 8cm, A nằm trên trục chính. Hãy dựng ảnh qua hai TK và nhận xét ảnh của hai TK.
- A�nh là ảnh ảo. - Ngược chiều với vật.
A�nh ảo của TKPK luôn nằm trong khoảng tiêu cự của TK.
Vật đặt rất xa thấu kính, ảnh ảo của vật có vị trí cách TK một khoảng bằng tiêu cự.
II/ Cách dựng ảnh:
III/ Độ lớn của ảnh ảo tạo bởi các thấu kính:
 - Thaáu kính hoäi tuï :
 - Thaáu kính phaân kì :
Là ảnh ảo cùng chiều, lớn hơn vật.
Là ảnh ảo cùng chiều, nhỏ hơn vật.
I/ Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì:
ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ
Tiết 48 Bài 45
II/ Cách dựng ảnh:
III/ Độ lớn của ảnh ảo tạo bởi các thấu kính:
- Thaáu kính hoäi tuï : Laø aûnh aûo cuøng chieàu, lôùn hôn vaät.
- Thaáu kính phaân kiø : Laø aûnh aûo cuøng chieàu, nhoû hôn vaät.
IV/ Vận dụng :
I/ Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì:
- A�nh là ảnh ảo. - Ngược chiều với vật.
A�nh ảo của TKPK luôn nằm trong khoảng tiêu cự của TK.
Vật đặt rất xa thấu kính, ảnh ảo của vật có vị trí cách TK một khoảng bằng tiêu cự.
C6: Từ bài toán trên, h�y cho bi?t ?nh ?o c?a m?t v?t t?o b?i TKHT v� TKPK cĩ d?c di?m gì gi?ng nhau, kh�c nhau ? T? dĩ h�y n�u c�ch nh?n bi?t nhanh chĩng m?t TK l� h?i t? hay ph�n kì ?.
ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ

Cách nhận biết:
C6: Từ bài toán trên, h�y cho bi?t ?nh ?o c?a m?t v?t t?o b?i TKHT v� TKPK cĩ d?c di?m gì gi?ng nhau, kh�c nhau ? T? dĩ h�y n�u c�ch nh?n bi?t nhanh chĩng m?t TK l� h?i t? hay ph�n kì ?.
Giống nhau:
Ảnh ảo cùng chiều với vật
Khác nhau:
-TKHT: ảnh ảo lớn hơn vật và cách xa thấu kính hơn vật.
-TKPK: ảnh ảo nhỏ hơn vật và gần thấu kính hơn vật.
Đưa vật gần thấu kính thấy ảnh cùng chiều nhỏ hơn vật đó là thấu kính phân kì. Ảnh cùng chiều lớn hơn vật đó là thấu kính hội tụ.
Chọn câu ghép đúng
1) Thấu kính phân kì là thấu kính có
a) nằm trong khoảng tiêu cự của thấu kính.
2) Chùm sáng song song tới thấu kính phân kì cho
b) ảnh ảo, cùng chiều, nhỏ hơn vật.
3) Một vật đặt ở mọi vị trí trước trước thấu kính phân kì luôn cho
c) phần giữa mỏng hơn phần rìa
4) Ảnh của vật tạo bởi thấu kính phân kì luôn
d) chùm tia ló phân kì, nếu kéo dài các tia ló thì chúng đều đi qua tiêu điểm của thấu kính.
GHI NHỚ
Đối với THPK :
*** Vật sáng đặt ở mọi vị trí trước TKPK luôn cho ảnh ảo, cùng chiều, nhỏ hơn vật và luôn nằm trong khoảng tiêu cự của TK.
*** Vật đặt rất xa TK, ảnh ảo của vật có vị trí cách TK một khoảng bằng tiêu cự.

HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Học thuộc ghi nhớ.
Chuẩn bị câu c7.
Làm bài tập 44 - 45 SBT.
Nắm vững các đường truyền của các tia sáng đặc biệt của thấu kính.
Bài học kết thúc
Chúc các em học tốt
Cảm ơn quý thầy cô
đã theo dõi tiết dạy