Bài 45. Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì

KIỂM TRA BÀI CŨ
Nêu cách nhận biết thấu kính phân kì.
Nêu cách vẽ đường truyền của hai tia sáng đặc biệt qua thấu kính phân kì.
O
F’
F
S
S’
BÀI 45: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ
I. Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì
Hãy bố trí thí nghiệm để quan sát ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì.
C1: Hãy làm thí nghiệm để chứng tỏ rằng không thể hứng được ảnh của vật trên màn với mọi vị trí của vật.
C1: Đặt vật ở một vị trí bất kì trước thấu kính phân kì. Đặt màn hứng ở sát thấu kính. Từ từ đưa màn ảnh ra xa thấu kính và quan sát. Thay đổi vị trí của vật và làm tương tự ta vẫn không hứng được ảnh của vật trên màn.
BÀI 45: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ
I. Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì
C2: Làm thế nào để quan sát được ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì? Ảnh đó là ảnh thật hay ảnh ảo? Cùng chiều hay ngược chiều với vật?
C2: Muốn quan sát được ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì, ta đặt mắt trên đường truyền của chùm tia ló. Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì là ảnh ảo, cùng chiều với vật.
BÀI 45: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ
II. Cách dựng ảnh
Nêu cách dựng ảnh của một vật sáng AB qua thấu kính hội tụ, biết AB vuông góc với trục chính, A nằm trên trục chính.
C3: Dựa vào kiến thức đã học ở bài trước, hãy nêu cách dựng ảnh của vật AB qua thấu kính phân kì, biết AB vuông góc với trục chính, A nằm trên trục chính.
C3: Để dựng ảnh của một vật AB qua thấu kính phân kì khi AB vuông góc với trục chính, A nằm trên trục chính ta làm như sau:
Dựng ảnh B’ của B qua thấu kính.
Từ B’ hạ vuông góc với trục chính của thấu kính, cắt thấu kính tại A’. A’ là ảnh của A.
A’B’ là ảnh của AB tạo bởi thấu kính phân kì.
BÀI 45: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ
A
B
F
F’
O
A’
B’
- Dựng ảnh B’ của B qua thấu kính
- Từ B’ hạ vuông góc với trục chính của thấu kính, cắt thấu kính tại A’. A’ là ảnh của A.
- A’B’ là ảnh của AB tạo bởi thấu kính phân kì.
C4: Dựng ảnh A’B’ của AB
BÀI 45: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ
A
B
F
F’
O
A’
B’
A’
B’
K
I
Khi tịnh tiến AB luôn vuông góc với trục chính tại mọi vị trí, tia BI là không đổi, cho tia ló IK cũng không đổi. Do đó tia BO luôn cắt IK kéo dài tại B’ nằm trong đoạn FI. Chính vì vậy A’B’ luôn nằm trong khoảng tiêu cự.
BÀI 45: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ
III. Độ lớn của ảnh tạo bởi các thấu kính.
A
F’
A’
B
A
B
F
F
B’
A’
B’
F’
O
O
C5
a) Giống nhau: Ảnh ảo cùng chiều với v?t
b) Khác nhau: + Đối với thấu kính hội tụ thì ảnh lớn hơn vật và cách xa thấu kính hơn vật + Đối với thấu kính phân kỳ thì ảnh nhỏ hơn vật và ở gần thấu kính hơn vật

Cách nhận biết: Đưa thấu kính lại gần dòng chữ trên trang sách: + Nếu nhìn qua thấu kính thấy ảnh của dòng chữ cùng chiều, lớn hơn vật thì đó là thấu kính hội tụ + Nếu nhìn qua thấu kính thấy ảnh của dòng chữ cùng chiều, nhỏ hơn vật thì đó là thấu kính phân kỳ
III .VẬN DỤNG
BÀI 45: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ
IV. Vận dụng.
A
B
F’
B’
A’
F
O
I
(1)
(2)
(3)
Giải
C7
C8 : Hãy trả lời câu hỏi nêu ra ở phần mở bài
Mắt của bạn to hơn khi nhìn mắt bạn lúc đang đeo kính . Vì kính của bạn Đông đeo là loại thấu kính phân kì . Khi ta nhìn thấy mắt bạn qua thấu kính phân kì ta đã nhìn thấy ảnh ảo của mắt , nhỏ hơn mắt khi không đeo kính

BÀI TẬP
Hình 44 – 45.2(sbt) veõ truïc chính cuûa moät thaáu kính, S laø moät ñieåm saùng, S’ laø aûnh cuûa S.
Haõy cho bieát S’ laø aûnh thaät hay aûnh aûo? Vì sao?
Thaáu kính ñaõ cho laø hoäi tuï hay phaân kyø? Vì sao?
Baèng caùch veõ haõy xaùc ñònh quang taâm O, tieâu ñieåm F, F’ cuûa thaáu kính ñaõ cho
GIẢI
b) Thấu kính đã cho là thấu kính phân kỳ vì S` ở gần trục chính hơn S