Bài 44. Thấu kính phân kì

-Vật đặt ngoài khoảng tiêu cự cho ảnh thật , ngược chiều
với vật .
-Vật đặt trong khoảng tiêu cự cho ảnh ảo, lớn hơn
vật và cùng chiều với vật.
Kiểm tra bài cũ
Đối với thấu kính hội tụ thì khi nào ta thu được ảnh thật, khi nào ta thu được ảnh ảo của vật ? Nêu cách dựng ảnh của một điểm sáng cho bởi thấu kính hội tụ ?

-Vẽ tia tới song song với trục chính cho tia ló qua tiêu điểm.
-Vẽ tia tới qua quang tâm thì tia ló truyền thẳng không đổi
hướng.
-Kéo dài các tia ló cắt nhau tại 1 điểm , điểm đó là ảnh
của điểm sáng đã cho .

Trường THCS
Tây Sơn
Tây Sơn
Tiết 48:
THẤU KÍNH PHÂN KÌ
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH PHÂN KÌ:
1.Quan sát và tìm cách nhận biết:
Hãy quan sát các thấu kính trả lời C1
-Dùng tay sờ vào TK nếu phần rìa mỏng hơn phần giữa thì đó là TKHT
-Đưa thấu kính lại gần dòng chữ sgk nếu thấy các dòng chữ to hơn khi nhìn trực tiếp là thấu kính hội tụ.
Chỉ ra thấu kính nào là thấu kính hội tụ? Vì sao em biết được ?
Nếu không dùng tay thì làm sao em nhận biết được ?
-Chiếu chùm tia sáng song song qua thấu kính (Hoặc chúng ta đem thấu kính hứng ánh nắng mặt trời). Nếu chùm tia ló hội tụ thì đó là thấu kính hội tụ
* Thấu kính phân kì vì có phần rìa dày hơn phần giữa, ngược hẳn với thấu kính hội tụ .
Các thấu kính còn lại là thấu kính gì ? Vì sao em biết ?
0
Thí nghiệm mô tả H 44.1
2.Thí nghiệm:
C3 : Chùm tia ló là chùm phân kì nên ta gọi thấu kính đó là thấu kính phân kì .
Qua thí nghiệm các nhóm hãy cho biết chùm tia ló có đặc điểm gì mà người ta gọi thấu kính này là thấu kính phân kì ?
a
b
c

b
c
d
Tiết diện của một số thấu kính và kí hiệu của thấu kính phân kì
0
II.TRỤC CHÍNH , QUANG TÂM ,TIÊU ĐIỂM , TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH PHÂN KÌ:
1.Trục chính:
C4: Tia ở giữa khi qua quang tâm của thấu kính phân kì tiếp tục truyền thẳng không bị đổi hướng.
Qua kết quả thí nghiệm hãy cho biết trong ba tia tới thấu kính phân kì, tia nào đi qua thấu kính không bị đổi hướng?
Hãy nêu khái niệm
trục chính của thấu
kính phân kì ?
0
2.Quang tâm:
Trục chính của thấu kính phân kì đi qua điểm 0 trong thấu kính mà mọi tia sáng tới điểm này đều truyền thẳng. Điểm 0 gọi là quang tâm của thấu kính
Quang tâm của thấu kính phân kì có đặc điểm gì?
0
F
3.Tiêu điểm:
C5:Nếu kéo dài chùm tia ló ở thấu kính phân kì thì chúng gặp nhau tại một điểm trên trục chính, cùng phía với chùm tia tới

C5:Quan sát thí nghiệm 44.1 Nếu ta kéo dài các tia ló ở thấu kính phân kì thì chúng có giao nhau không ? Tại vị trí nào ?
F
F`

0
3.Tiêu điểm
C6: Hãy biểu diễn chùm tia tới và chùm tia ló lên hình 44.3 SGK

Điểm cắt nhau của chùm
tia ló kéo dài gọi là điểm gì ?
Nêu khái niệm ?
Tia tới song song với trục chính của thấu kính phân kì cho các tia ló kéo dài cắt nhau tại tiêu điểm F trên trục chính.Điểm đó gọi là tiêu điểm của thấu kính phân kì và nằm cùng phía với chùm tia tới.
Quan sát hình vẽ trên ,
Hãy chỉ ra các tiêu điểm của thấu kính

4.Tiêu cự :
Khoảng cách từ quang tâm tới mỗi tiêu điểm
OF = OF`= f gọi là tiêu cự của thấu kính .
Hãy nêu khái niệm tiêu cự
của thấu kính phân kì ?
Bài tập: Cho chùm tia ló như hình vẽ. Hãy xác định điểm sáng S, các tiêu điểm và cho biết thấu kính sau là thấu kính hội tụ hay phân kì ?
0
F
S .
F`
III. VẬN DỤNG:
C7: Trên hình 44.5 hãy vẽ tia ló của các tia tới .
0
F
S .
F`
(1)
(2)
-Tia ló của tia tới 1 có đường kéo dài đi qua tiêu điểm F

- Tia ló của tia tới 2 qua quang tâm , truyền thẳng không đổi hướng

C8:Kính cận là thấu kính phân kì có thể nhận biết bằng các cách sau:
Phần rìa của thấu kính này dày hơn phần giữa. Đặt thấu kính này gần dòng chữ. Nhìn qua kính thấy ảnh dòng chữ nhỏ hơn so với khi nhìn trực tiếp dòng chữ đó
III. VẬN DỤNG:
C8: Có một kính cận thị , làm thế
nào để em biết được đó là thấu kính
hội tụ hay phân kì ?�
Bài tập :
Ghép mỗi phần ở cột A với phần cột B để được câu đúng:
3.Tia sáng qua quang tâm của thấu kính phân kì thì
d)Chùm tia ló phân kì .
B
2.Chùm sáng song song tới thấu kính phân kì cho
1.Thấu kính phân kì là thấu kính có
4.Tia sáng song song với trục chính của thấu kính phân kì thì
e)Phần rìa mỏng hơn phần giữa.
c)Phần giữa mỏng hơn phần rìa.
b) Tia ló tiếp tục truyền thẳng theo phương của tia tới .
a)Tia ló kéo dài qua tiêu điểm.
A
* Thấu kính phân kì thường dùng có phần rìa dày hơn phần giữa . * Chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính phân kì cho chùm tia ló phân kì. * Đường truyền của hai tia sáng đặc biệt qua thấu kính phân kì . - Tia tới song song với trục chính thì tia ló kéo dài đi qua tiêu điểm . - Tia tới đến quang tâm thì tia ló tiếp tục truyền thẳng theo phương của tia tới .
1.Bài vừa học:
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC
Bài tập về nhà : 44 - 45.1, 44 - 45.2 SBT - Trang 52
Bài tập: Khi nói về thấu kính phân kì , có những
phát biểu sau , phát biểu nào đúng nhất
c
Chùm tia tới song song trục chính của thấu kính cho chùm tia ló hội tụ tại 1 điểm.
Chùm tia tới song song trục chính của thấu kính cho chùm tia ló phân kì , có đường kéo dài cắt trục chính tại tiêu điểm .
Nhìn dòng chữ qua thấu kính phân kì thấy ảnh to hơn khi nhìn trực tiếp.
a
d
b
Tia tới thấu kính qua quang tâm
cho tia ló song song với trục chính
2.Bài sắp học : ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI
THẤU KÍNH PHÂN KÌ
Làm thế nào xác định ảnh của một vật qua thấu kính
Bài tập : Xác định ảnh của điểm S qua thấu kính hình vẽ bên
Nêu đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì?
Tìm hiểu cách dựng ảnh của một vật qua thấu kính phân kì.
0
F
S .
F`
S`
phân kì ?
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC