Bài 44. Thấu kính phân kì

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ **** MÔN VẬT LÍ LỚP 9 ****
Giáo viên: Trương Phúc Lộc
Dạy tốt
Học tốt
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1: Từ 1 điểm sáng S trước thấu kính hội tụ, hãy vẽ ba tia sáng đặc biệt đi qua thấu kính.

Câu 2: Nêu những đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ.Có những cách nào để nhận biết thấu kính hội tụ?

S
I
K
S/

+ Dùng tay nhận biết độ dày phần rìa so với độ dày phần giữa của thấu kính. Nếu thấu kính có phần rìa mỏng hơn thì đó là TKHT.
+ Đưa thấu kính lại gần dòng chữ trên trang sách. Nếu nhìn qua thấu kính thấy hình ảnh dòng chữ to hơn so với dòng chữ đó khi nhìn trực tiếp thì đó là TKHT.
+ Dùng thấu kính hứng ánh sáng mặt trời hoặc ánh sáng ngọn đèn đặt ở xa lên màn hứng. Nếu chùm sáng đó hội tụ trên màn thì đó là TKHT.
 Khi vật đặt trong khoảng tiêu cự thì cho ảnh ảo, lớn hơn vật và cùng chiều với vật.
Khi vật đặt ngoài khoảng tiêu cự cho ảnh thật, ngược chiều với vật. Khi vật đặt rất xa thấu kính thì ảnh thật có vị trí cách thấu kính một khoảng bằng tiêu cự.
A
B
C
D
E
F
Hãy tìm cách nhận biết thấu kính hội tụ trong các loại thấu kính sau?
Những thấu kính còn lại là thấu kính phân kì
1. Quan sát và tìm cách nhận biết
I. Đặc điểm của thấu kính phân kì:
C2: Độ dày phần rìa so với phần giữa của thấu kính phân kì có gì khác so với thấu kính hội tụ?
Thấu kính phân kì thường dùng có phần rìa dày hơn phần giữa.
thấu kính phân kì
Tiết 50
Một thấu kính phân kì.
Nguồn điện.
Một số dây dẫn điện.
Một bộ phát tia laze.
Bước 1: Mắc mạch điện theo hình 44.1.
Bước 2: Chiếu một chùm sáng tới song song theo phương vuông góc với mặt thấu kính phân kì.
I. Đặc điểm của thấu kính phân kì
2.Thí nghiệm
Một giá quang học.
C3: Chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính có đặc điểm gì mà người ta gọi nó là thấu kính phân kì ?
thấu kính phân kì
Tiết 50
Các bước tiến hành
Dụng cụ
Bước 3: Dùng bút dạ đánh dấu 3 tia sáng tới và 3 tia ló.
I. Đặc điểm của thấu kính phân kì
1. Quan sát và tìm cách nhận biết
2. Thí nghiệm
Chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính phân kì cho chùm tia ló phân kì.
thấu kính phân kì
Tiết 50
Hình 44.1
10
13

I. Đặc điểm của thấu kính phân kì

Tiết diện của một số thấu kính bị cắt theo một mặt phẳng vuông góc với mặt thấu kính được mô tả bằng các hình sau :
- Kí hiệu thấu kính phân kì :
1. Quan sát và tìm cách nhận biết
2. Thí nghiệm
thấu kính phân kì
Tiết 50
C4: Quan sát lại thí nghiệm trên và cho biết, trong 3 tia
tới thấu kính phân kì, tia nào đi qua thấu kính không bị
đổi hướng? Tìm cách kiểm tra điều này.
Vật lý lớp 9
Ngày ...... tháng .......năm ..........
1. Trục chính
II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự
của thấu kính phân kì
Trong các tia tới vuông góc với mặt thấu kính có
1 tia cho tia ló truyền thẳng, không bị đổi hướng.
Tia này trùng với 1 đường thẳng =>Trục chính
( ▲ ) của thấu kính.
thấu kính phân kì
Tiết 50
I. Đặc điểm của thấu kính phân kì
8
II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự
của thấu kính phân kì
2 - Thí nghiệm
Quang tâm là gì?
O
Vật lý lớp 9
Ngày ...... tháng .......năm ..........
2. Quang tâm
-Trục chính cắt thấu kính tại o: o là quang tâm
thấu kính phân kì
Tiết 50
Quang tâm của thấu kính phân kì có đặc điểm gì?
I. Đặc điểm của thấu kính phân kì
1. Trục chính
∆


2. Quang tâm : O
O
-Trục chính cắt thấu kính tại O: O là quang tâm
Chiếu 1 tia sáng bất kỳ đi qua quang tâm, nhận xét:
-Tia tới đến quang tâm thì tia ló tiếp tục truyền thẳng theo phương của tia tới.
thấu kính phân kì
Tiết 50
II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự
của thấu kính phân kì
1. Trục chính
I. Đặc điểm của thấu kính phân kì


3. Tiêu điểm
C5 : Quan sát lại thí nghiệm 44.1 và dự đoán xem nếu kéo dài các tia ló thì chúng có gặp nhau tại một điểm hay không? Tìm cách kiểm tra dự đoán đó.
thấu kính phân kì
Tiết 50
II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự
của thấu kính phân kì:
C6: Hãy biểu diễn các tia ló trong thí nghiệm này trên hình vẽ sau :
∆
O
TLC5:Nếu kéo dài chùm tia ló ở thấu kính phân kì thì chúng sẽ gặp nhau tại một điểm trên trục chính của thấu kính, cùng phía với chùm tia tới. Có thể dùng thước thẳng để kiểm tra dự đoán đó
8

3. Tiêu điểm
F
F/
O
thấu kính phân kì
Tiết 50
II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự
của thấu kính phân kì:
* Chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính phân kì cho các tia ló kéo dài cắt nhau tại điểm F nằm trên trục chính. Điểm đó gọi là tiêu điểm của thấu kính phân kì và nằm cùng phía với chùm tia tới.
* Mỗi thấu kính phân kì có 2 tiêu điểm F và F’ nằm về 2 phía của thấu kính cách đều quang tâm O.
F
F’

II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính phân kì
4. Tiêu cự
∆
O
F
O
F’
OF
=
OF’
=
f : gọi là tiêu cự của thấu kính
thấu kính phân kì
Tiết 50
Tiêu cự của thấu kính phân kì là gì?

F`
F
F’
F
CÁC TIA SÁNG ĐẶC BIỆT QUA THẤU KÍNH PHÂN KỲ
thấu kính phân kì
Tiết 50
III. Vận dụng
C7. Hình 44.5 vẽ thấu kính phân kì,quang tâm O, trục chính ∆, hai tiêu điểm F và F’, các tia tới 1,2. Hãy vẽ tia ló của các tia này .
(1)
(2)
thấu kính phân kì
Tiết 50
III. Vận dụng
C7. hình 44.5 vẽ thấu kính phân kì, quang tâm O, trục chính ∆ , hai tiêu điểm F và F, các tia tới 1,2.Hãy vẽ tia ló của các tia này .
thấu kính phân kì
Tiết 50
III. Vận dụng
C8:Trong tay em có một kính cận thị. Làm thế nào để biết kính đó là thấu kính hội tụ hay phân kì?
Kính cận là thấu kính phân kì, có thể nhận biết bằng một trong hai cách :
- Phần rìa của thấu kính dày hơn phần phần ở giữa.
- Đặt thấu kính này gần dòng chữ, nhìn qua thấu kính thấy ảnh dòng chữ nhỏ hơn so với khi nhìn trực tiếp vào dòng chữ đó .
thấu kính phân kì
Tiết 50
III. Vận dụng
C9: Trả lời câu hỏi ở dầu bài :Thấu kính phân kì có những đặc điểm gì khác so với thấu kính hội tụ ?
- Phần rìa của thấu kính dày hơn phần ở giữa.
- Khi để thấu kính phân kì vào gần dòng chữ trên trang sách, nhìn qua thấu kính ta thấy hình ảnh dòng chữ bé đi so với khi nhìn trực tiếp.
thấu kính phân kì
Tiết 50
F
F’
S
S
F
F/
O
∆
∆
O
thấu kính phân kì
Tiết 50
Ghi nhớ:
*/ Thấu kính phân kì thu?ng dựng cú phần rìa dày hơn phần giữa.
*/Chùm tia tới song song với chục chính của thấu kính cho chùm tia ló phân kì.
*/ Đường truyền của hai tia đặc biêt qua thấu kính phân kì:
-Tia tới song song với trục chính thì tia ló kéo dài đi qua tiêu điểm.
-Tia tới đến quang tâm thì tia ló tiếp tục truyền thẳng theo phương c?a tia tới.
thấu kính phân kì
Tiết 50
Nh� b�c h?c ngu?i ITALIA: Ga-Li-L� d� gh�p nhi?u th?u kính h?i t? v� ph�n kì d? quan s�t b?u tr?i v�o r?ng s�ng 7-1-1610 d? kh?ng d?nh Tr�i D?t quay quanh M?t Tr?i.
Đáy chai thường có hình lõm, vì vậy:
Đổ một ít nước vào chai thuỷ tinh, đáy chai và lớp nước
tạo thành một thấu kính phân kì.
Để dễ quan sát cắt một chai nhựa trong theo chiều ngang,
phần gần đáy. Đổ một ít nước vào chai, đặt chai lên một
tờ báo, nhìn từ trên xuống ta thấy hình ảnh các dòng chữ
đó nhỏ đi.
thấu kính phân kì
Tiết 50
Thấu kính phân kì không có tính chất nào sau đây?
thấu kính phân kì
Tiết 50
Tia tới đến quang tâm của thấu kính thì tia
ló truyền thẳng, không đổi hướng.
Tia tới hướng tới tiêu điểm thì cho tia ló
không song song với trục chính.
Tia tới song song trục chính thì tia ló
kéo dài đi qua tiêu điểm.
Tia tới hướng tới tiêu điểm thì cho tia ló
song song với trục chính.
A
B
C
D
Chúc mừng bạn đã có trả lời đúng.
Tiếc quá! Bạn chọn sai mất rồi!
Tiếc quá! Bạn chọn sai mất rồi!
Tiếc quá! Bạn chọn sai mất rồi!
()
(O)
thấu kính phân kì
Tiết 50
Câu 2: Cho hình vẽ:
Củng cố kiến thức:
(1)
F
F’
(2)
0
Thấu kính đã cho hội tụ hay phân kì ? Giải thích tại sao ?
Thấu kính đã cho là thấu kính phân kì.
Câu 1: Hãy ghép mỗi câu a), b), c), d) với một phần 1, 2, 3, 4 để được một câu có nội dung đúng.
a) Thấu kính phân kì là thấu kính có.
d) Tia qua quang tâm thì tia ló.
b) Chùm sáng song song tới thấu kính phân kì cho.
2. Tiếp tục truyền thẳng theo phương của tia tới.
c) Tia sáng song song với trục chính thì tia ló.
1. Cho chùm tia ló phân kì.
4. Phần giữa mỏng hơn phần rìa.
3. Kéo dài đi qua tiêu điểm.
Vì qua kính cho tia ló phân kì.
* Học thuộc phần ghi nhớ,làm bài tập: 44-45.1;
44-45.3.
* Tự học trước bài 45.Chuẩn bị mỗi nhóm 1 cây
nến, nghiên cứu mục đích và các bước làm thí
nghiệm, cách dựng ảnh của một vật tạo bởi thấu
kính phân kì.
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Chúc quý thầy cô sức khỏe,
chúc các em chăm ngoan, học giỏi.
Xin chân thành cảm ơn !
Giáo viên thực hiện: Trương Phúc Lộc