Bài 44. Thấu kính phân kì

Kiểm tra bài cũ
- Nêu các đặc điểm của ảnh tạo bởi thấu kính hội tụ?
- Có những cách nào để nhận biết thấu kính hội tụ?
+ Đặc điểm của ảnh tạo bởi thấu kính hội tụ:
- Vật nằm ngoài khoảng tiêu cự cho ảnh thật, ngược chiều với vật. Khi vật đặt xa thấu kính thì ảnh thật có vị trí cách thấu kính một khoảng bằng tiêu cự.
- Vật đặt trong khoảng tiêu cự cho ảnh ảo, lớn hơn cùng chiều với vật.
+ Nhận biết một thấu kính hội tụ:
- Thấu kính hội tụ có phần rìa mỏng hơn phần giữa.
- Chiếu một chùm tia sáng song song với trục chính của một thấu kính hội tụ thì chùm tia ló hội tụ tại một điểm.
-Đưa thấu kính lại gần một dòng chữ nếu thấy dòng chữ to hơn khi nhìn trực tiếp thì thấu kính đó là thấu kính hội tụ
Tiết 48
THẤU KÍNH PHÂN KÌ
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH PHÂN KÌ:
1.Quan sát và tìm cách nhận biết:
* Thấu kính phân kì vì có phần rìa dày hơn phần giữa, ngược hẳn với thấu kính hội tụ .
C2: Độ dày phần rìa so với phần giữa của thấu kính phân kì có gì khác so với thấu kính hội tụ?

Bài 44
thấu kính phân kì
Thứ bảy, ngày 27 tháng 02 năm 2010
Vật lý 9
C1: Hãy tìm cách nhận biết thấu kính hội tụ trong hai loại thấu kính có trong phòng thí nghiệm?
Các thấu kính còn lại là thấu kính phân kì
2.Thí nghiệm:
Nêu mục tiêu và dụng cụ thí nghiệm?
Tiến hành thí nghiệm
C3: Qua thí nghiệm các nhóm hãy cho biết chùm tia ló có đặc điểm gì mà người ta gọi thấu kính này là thấu kính phân kì ?
Chùm tia ló là chùm phân kì nên ta gọi thấu kính đó là thấu kính phân kì .
a
b
c
b
c
d
Tiết diện của một số thấu kính và kí hiệu của thấu kính phân kì
Mô phỏng Chùm tia sáng chiếu qua thấu kính phân kỳ
0
II.TRỤC CHÍNH , QUANG TÂM ,TIÊU ĐIỂM , TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH PHÂN KÌ:
1.Trục chính:
Tia ở giữa khi qua thấu kính phân kì tiếp tục truyền thẳng không bị đổi hướng.
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH PHÂN KÌ:
1.Quan sát và tìm cách nhận biết:

Bài 44
thấu kính phân kì
Thứ bảy, ngày 27 tháng 02 năm 2010
Vật lý 9
2.Thí nghiệm:
* Thấu kính phân kì có phần rìa dày hơn phần giữa.
C4: Quan sát thí nghiệm cho biết trong 3 tia tới tia nào đi qua thấu kính không bị đổi hướng? Tìm cách kiểm tra điều này?
2.Quang tâm:
C4: Quan sát thí nghiệm cho biết trong 3 tia tới tia nào đi qua thấu kính không bị đổi hướng? Tìm cách kiểm tra điều này?
- Chùm tia tới song song với trục chính cho chùm ló phân kì.
0
2.Quang tâm:
Trục chính của thấu kính phân kì đi qua điểm 0 trong thấu kính mà mọi tia sáng tới điểm này đều truyền thẳng. Điểm 0 gọi là quang tâm của thấu kính
Quang tâm của thấu kính phân kì có đặc điểm gì?
F
F
F`
C5:Quan sát thí nghiệm 44.1 Nếu ta kéo dài các tia ló ở thấu kính phân kì thì chúng có giao nhau không ? Tìm cách kiểm tra dự đoán đó?
C6: Hãy biểu diễn chùm tia tới và chùm tia ló trong thí nghiệm này?
3.Tiêu điểm
+Tia tới song song với trục chính của thấu kính phân kì cho các tia ló kéo dài cắt nhau tại tiêu điểm F trên trục chính. Điểm đó gọi là tiêu điểm của thấu kính phân kì và nằm cùng phía với chùm tia tới.
+ Mỗi thấu kính phân kì có hai tiêu điểm F và F` nằm về hai phía của thấu kính cách đều O.
II.TRỤC CHÍNH , QUANG TÂM ,TIÊU ĐIỂM , TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH PHÂN KÌ:
1.Trục chính:
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH PHÂN KÌ:
1.Quan sát và tìm cách nhận biết:

Bài 44
thấu kính phân kì
Thứ bảy, ngày 27 tháng 02 năm 2010
Vật lý 9
2.Thí nghiệm:
* Thấu kính phân kì có phần rìa dày hơn phần giữa.
+ Đường thẳng là trục chính của thấu kính.
2.Quang tâm:
+ Trục chính cắt thấu kính tại O: Quang tâm.
3.Tiêu điểm
+ Các tia sáng song song với trục chính : Giao điểm của các tia ló kéo dài F, F` là hai tiêu điểm của thấu kính.
4.Tiêu cự
? Thế nào là tiêu cự của thấu kính phân kì?
Khoảng cách từ quang tâm đến mỗi tiêu điểm OF = OF` = f là tiêu cự của thấu kính phân kì?
F
O
F
III. Vận dụng
- Chùm tia tới song song với trục chính cho chùm ló phân kì.
III. VẬN DỤNG:
C7: Trên hình 44.5 hãy vẽ tia ló của các tia tới .
0
F
S .
F`
(1)
(2)
-Tia ló của tia tới 1 có đường kéo dài đi qua tiêu điểm F

- Tia ló của tia tới 2 qua quang tâm , truyền thẳng không đổi hướng
II.TRỤC CHÍNH , QUANG TÂM ,TIÊU ĐIỂM , TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH PHÂN KÌ:
1.Trục chính:
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH PHÂN KÌ:
1.Quan sát và tìm cách nhận biết:

Bài 44
thấu kính phân kì
Thứ bảy, ngày 27 tháng 02 năm 2010
Vật lý 9
2.Thí nghiệm:
* Thấu kính phân kì có phần rìa dày hơn phần giữa.
+ Đường thẳng là trục chính của thấu kính.
2.Quang tâm:
+ Trục chính cắt thấu kính tại O: Quang tâm.
3.Tiêu điểm
+ Các tia sáng song song với trục chính : Giao điểm của các tia ló kéo dài F, F` là hai tiêu điểm của thấu kính.
4.Tiêu cự
C7:
Khoảng cách từ quang tâm đến mỗi tiêu điểm OF = OF` = f là tiêu cự của thấu kính phân kì?
III. Vận dụng
C8: Có một kính cận thị , làm thế
nào để em biết được đó là thấu kính
hội tụ hay phân kì ?�
+Kính cận là thấu kính phân kì, có thể nhận biết được bằng những cách sau:
Phần rìa của thấu kính dày hơn phần giữa.
- Đặt thấu kính này gần dòng chữ . Nhìn qua kính thấy ảnh của dòng chữ nhỏ hơn so với khi nhìn trực tiếp dòng chữ đó.
C9: Trả lời câu hỏi nêu ra ở phần mở bài?
- Phần rìa của thấu kính dày hơn phần giữa.
Nếu chiếu một chùm tia sáng song với trục chính thì cho chùm tia ló phân kì.
- Khi để thấu kính phân kì vào gần dòng chữ trên trang sách, nhìn qua thấu kính ta thấy hình ảnh dòng chữ bé hơn so với khi nhìn trực tiếp.
- Chùm tia tới song song với trục chính cho chùm ló phân kì.
Bài tập :
Ghép mỗi phần ở cột A với phần cột B để được câu đúng:
3.Tia sáng qua quang tâm của thấu kính phân kì thì
d)Chùm tia ló phân kì .
B
2.Chùm sáng song song tới thấu kính phân kì cho
1.Thấu kính phân kì là thấu kính có
4.Tia sáng song song với trục chính của thấu kính phân kì thì
e)Phần rìa mỏng hơn phần giữa.
c)Phần giữa mỏng hơn phần rìa.
b) Tia ló tiếp tục truyền thẳng theo phương của tia tới .
a)Tia ló kéo dài qua tiêu điểm.
A
* Thấu kính phân kì thường dùng có phần rìa dày hơn phần giữa . * Chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính phân kì cho chùm tia ló phân kì.
* Đường truyền của hai tia sáng đặc biệt qua thấu kính phân kì . - Tia tới song song với trục chính thì tia ló kéo dài đi qua tiêu điểm . - Tia tới đến quang tâm thì tia ló tiếp tục truyền thẳng theo phương của tia tới .
Bài tập: Khi nói về thấu kính phân kì , có những
phát biểu sau , phát biểu nào đúng nhất
c
Chùm tia tới song song trục chính của thấu kính cho chùm tia ló hội tụ tại 1 điểm.
Chùm tia tới song song trục chính của thấu kính cho chùm tia ló phân kì , có đường kéo dài cắt trục chính tại tiêu điểm .
Nhìn dòng chữ qua thấu kính phân kì thấy ảnh to hơn khi nhìn trực tiếp.
a
d
b
Tia tới thấu kính qua quang tâm
cho tia ló song song với trục chính
Bài tập: Cho chùm tia ló như hình vẽ. Hãy xác định điểm sáng S, các tiêu điểm và cho biết thấu kính sau là thấu kính hội tụ hay phân kì ?
0
F
S .
F`
Các em học thuộc phần ghi nhớ .
Đọc phần có thể em chưa biết
Làm bài tập 44 -45.1 , 44 -45.2 SBT
Chuẩn bị bài 45
Bài học
kết thúc
chúc các thầy cô giáo
và các em mạnh khoẻ thành đạt
0
F
3.Tiêu điểm:
C5:Nếu kéo dài chùm tia ló ở thấu kính phân kì thì chúng gặp nhau tại một điểm trên trục chính, cùng phía với chùm tia tới