Bài 44. Thấu kính phân kì

Tiết 48:
THẤU KÍNH PHÂN KỲ
0,5
0,5
o
F
F’
∆
A
B
B’
A’
Câu 2: Cho một thấu kính hội tụ, có tiêu điểm F, F’. Một vật sáng AB đặt trước thấu kính.
b. Nêu đặc điểm của ảnh A’B’
a. Dựng ảnh A’B’ của vật AB qua thấu kính
- Ảnh thật
Ngược chiều
Lớn hơn vật
KIỂM TRA BÀI CŨ
C1: Hãy tìm cách nhận biết thấu kính hội tụ trong hai loại thấu kính sau có ở phòng thí nghiệm:
Đáp án:
- Dùng tay nhận biết độ dày phần rìa so với độ dày phần giữa của thấu kính. Nếu thấu kính có phần rìa mỏng hơn thì đó là thấu kính hội tụ.
- Đưa thấu kính lại gần dòng chữ trên trang sách. Nếu nhìn qua thấu kính thấy hình ảnh dòng chữ to hơn so với dòng chữ đó khi nhìn trực tiếp thì đó là thấu kính hội tụ.
- Dùng thấu kính hứng ánh sáng mặt trời hoặc ánh sáng ngọn đèn đặt ở xa lên màn hứng. Nếu chùm sáng đó hội tụ trên màn thì đó là thấu kính hội tụ.
A
B
C
D
E
F
Trong các thấu kính sau thấu kính nào là thấu kính hội tụ?
Những thấu kính còn lại là thấu kính phân kì
C2: Độ dày phần rìa so với phần giữa của thấu kính phân kì có gì khác so với thấu kính hội tụ?
Đáp án: Thấu kính phân kì thường dùng có phần rìa dày hơn phần giữa.
Chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính phân kì cho chùm tia ló phân kì.
C3: Chùm tia ló có đặc điểm gì mà người ta gọi thấu kính này là thấu kính phân kì ?
- Thấu kính phân kì có phần rìa dày hơn phần giữa.
Ký hiệu:
C4: Quan sát lại thí nghiệm trên và cho biết, trong 3 tia
tới thấu kính phân kì, tia nào đi qua thấu kính không bị
đổi hướng? Tìm cách kiểm tra điều này.
C4: Quan sát lại thí nghiệm trên và cho biết, trong 3 tia
tới thấu kính phân kì, tia nào đi qua thấu kính không bị
đổi hướng? Tìm cách kiểm tra điều này.
Trong các tia tới vuông góc với mặt thấu kính có 1 tia
cho tia ló truyền thẳng, không bị đổi hướng. Tia này
trùng với 1 đường thẳng gọi là trục chính (▲- đen ta)
của thấu kính.
- Trục chính đi qua thấu kính tại O; Mọi tia sáng đi qua O đều truyền thẳng ; O là quang tâm của thấu kính.
O
Quang tâm O
C5: Quan sát lại thí nghiệm 44.1 và dự đoán xem nếu kéo dài các tia ló thì chúng có gặp nhau tại một điểm hay không? Tìm cách kiểm tra dự đoán đó?
C5: Quan sát lại thí nghiệm 44.1 và dự đoán xem nếu kéo dài các tia ló thì chúng có gặp nhau tại một điểm hay không? Tìm cách kiểm tra dự đoán đó?
Nếu kéo dài chùm tia ló ở thấu kính phân kì thì chúng sẽ gặp nhau tại một điểm trên trục chính của thấu kính, cùng phía với chùm tia tới. Có thể dùng thước thẳng để kiểm tra dự đoán đó
∆
O
C6: Hãy biểu diễn các tia ló trong thí nghiệm này trên hình vẽ sau:
F
Điểm F gọi là tiêu điểm của thấu kính
F
F’
O
O
Mỗi thấu kính phân kỳ có hai tiêu điểm F và F’ nằm về hai phía của thấu kính, cách đều (đối xứng qua) quang tâm O.
f
Khoảng cách từ quang tâm O đến mỗi tiêu điểm F gọi là tiêu cự f của thấu kính phân kỳ (OF = OF’).
F’
.
.
f
F
F`
F
O
S
∆
MỘT SỐ TIA SÁNG ĐẶC BIỆT QUA THẤU KÍNH PHÂN KÌ
Tia tới đến quang tâm thì tia ló tiếp tục truyền thẳng theo phương của tia tới.
F`
F
O
S
∆
Tia tới song song với trục chính thì tia ló kéo dài đi qua tiêu điểm.
F`
F
O
S
Tia tới có đường kéo dài qua tiêu điểm, tia ló song song với trục chính.
S
F
0
F’
C7: Hình bên vẽ một TKPK, quang tâm O, trục chính , hai tiêu diểm F và F`, các tia tới 1, 2. Hãy vẽ tia ló của các tia tới này.
(1)
(2)
C8: Trong tay em có một kính cận thị. Làm thế nào để biết kính đó là thấu kính hội tụ hay phân kì?
Kính cận là thấu kính phân kì, có thể nhận biết bằng một trong hai cách :
- Phần rìa của thấu kính dày hơn phần phần ở giữa.
- Đặt thấu kính này gần dòng chữ, nhìn qua thấu kính thấy ảnh dòng chữ nhỏ hơn so với khi nhìn trực tiếp vào dòng chữ đó .
Phân biệt nhanh thấu kính hội tụ và thấu kính phân kì
THẤU KÍNH PHÂN KÌ
THẤU KÍNH HỘI TỤ
- Phần rìa dày
- Phần rìa mỏng
A. Tia tới hướng tới tiêu điểm thì cho tia ló song song với trục chính.
B. Tia tới đến quang tâm của thấu kính thì tia
ló truyền thẳng, không đổi hướng.
C. Tia tới hướng tới tiêu điểm thì cho tia ló
không song song với trục chính.
D. Tia tới song song trục chính thì tia ló
kéo dài đi qua tiêu điểm.


Thấu kính phân kì không có tính chất nào sau đây?
A. Phần rìa dày hơn phần giữa.
B.Phần rìa mỏng hơn phần giữa.
C. Chùm tia tới song song, chùm tia ló sẽ phân kì.
D. A và C đúng .
Câu 2: Thấu kính phân kỳ là thấu kính có:
Thấu kính phân kỳ trong đời sống và kỹ thuật
Ống kính zoom
cho máy ảnh, camera
Kính thiên văn
Kính cận
hdvn
Học thuộc phần ghi nhớ
Trả lời C9 - SGK trang 121
Làm bài tập: 44-45.1 - 44-45.3.