Bài 44. Thấu kính phân kì

KIỂM TRA BÀI CŨ
Tiết 50:
Bài 44:
THẤU KÍNH PHÂN KÌ
I. Đặc điểm của thấu kính phân kì:
1. Quan sát và tìm cách nhận biết:
Thấu kính phân kì thường dùng có phần rìa dày hơn phần giữa.
2. Thí nghiệm:
Thấu kính phân kì có kí hiệu:
II. Truc chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính phân kì:
1. Trục chính:
2. Quang tâm:
3. Tiêu điểm:
4. Tiêu cự:
III. Vận dụng:
O
1. Quan sát và tìm cách nhận biết:
C1: Hãy tìm cách nhận biết thấu kính hội tụ trong hai loại thấu kính có ở phòng thí nghiệm.
C2: Độ dày phần rìa so với phần giữa của thấu kính phân kì có gì khác với thấu kính hội tụ?
C1: Có thể nhận biết thấu kính hội bằng một trong ba cách sau:
-Dùng tay nhận biết độ dày phần rìa so với độ dày phần giữa của thấu kính. Nếu thấu kính có phần rìa mỏng hơn thì đó là thấu kính hội tụ.
Đưa thấu kính lại gần dòng chữ trên trang sách. Nếu nhìn qua thấu kính thấy hình ảnh dòng chữ to hơn so với dòng chữ đó khi nhìn trực tiếp thì đó là thấu kính hội tụ.
Dùng thấu kính hứng ánh sáng mặt trời hoặc ánh sáng ngọn đèn đặt ở xa lên màn hứng. Nếu chùm sáng đó hội tụ trên màn thì đó là thấu kính hội tụ.
- Phần rìa của thấu kính hội tụ mỏng hơn phần giữa.
- Phần rìa của thấu kính phân kì dày hơn phần giữa.
2. Thí nghiệm:
Kể tên các dụng cụ thí nghiệm hình 44.1?
Nêu cách tiến hành thí nghiệm?
Nêu mục đích thí nghiệm?
C3. Chùm tia ló có đặc điểm gì mà người ta gọi thấu kính này là thấu kính phân kì?
Hình 44.1
C3. Chùm tia tới song song cho chùm tia ló là chùm phân kì nên ta gọi thấu kính đó là thấu kính phân kì.
Hình 44.2
1. Trục chính:
C4. Quan sát lại thí nghiệm trên và cho biết trong ba tia tới thấu kính phân kì, tia nào đi qua thấu kính không bị đổi hướng? Tìm cách kiểm tra điều này.




C4. Tia ở giữa khi đi qua quang tâm của thấu kính phân kì tiếp tục truyền thẳng không bị đổi hướng.
Có thể dùng thước để kiểm tra dự đoán đó.
Nêu khái niệm trục chính?
2. Quang tâm:




O
Trục chính của thấu kính phân kì đi qua một điểm O trong thấu kính mà mọi tia sáng tới điểm này đều truyền thẳng, không đổi hướng. Điểm O gọi là quang tâm của thấu kính.
C5. Quan sát lại thí nghiệm ở hình 44.1 và dự đoán xem, nếu kéo dài các tia ló thì chúng có gặp nhau tại một điểm hay không? Tìm cách kiểm tra lại dự đoán đó.
3. Tiêu điểm:
C6. Hãy biễu diễn chùm tia tới và chùm tia ló trong thí nghiệm này trên hình 44.3
O
Nếu kéo dài chùm tia ló ở thấu kính phân kì thì chúng sẽ gặp nhau tại một điểm trên trục chính, cùng phía với chùm tia tới. Có thể dùng thước để kiểm tra dự đoán.
Nêu khái niệm tiêu điểm của thấu kính phân kì?
Chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính phân kì cho các tia ló kéo dài cắt nhau tại điểm F nằm trên trục chính. Điểm đó gọi là tiêu điểm của thấu kính phân kì và nằm cùng phía với chùm tia tới.
Mỗi thấu kính phân kì có hai tiêu điểm F và F’ nằm về hai phía của thấu kính, cách đều quang tâm O.
4. Tiêu cự:
Khoảng cách từ quang tâm tới mỗi tiêu điểm OF=OF’=f gọi là tiêu cự của thấu kính.
f
f
III. Vận dụng:
- Tia ló của tia tới (1) kéo dài đi qua tiêu điểm F.
- Tia ló của tia tới (2) qua quang tâm, truyền thẳng không đổi hướng
C8. Trong tay em có một kính cận thị. Làm thế nào để biết kính đó là thấu kính hội tụ hay phân kì?
Kính cận là thấu kính phân kì. Có thể nhận biết bằng một trong hai cách sau:
Phần rìa của thấu kính này dày hơn phần giữa.
Đặt thấu kính này gần dòng chữ. Nhìn qua kính thấy ảnh dòng chữ nhỏ hơn so với khi nhìn trực tiếp dòng chữ đó.
C9.Thấu kính phân kì có những đặc điểm gì khác so với thấu kính hội tụ?
- Phần rìa của thấu kính hội tụ mỏng hơn phần giữa.
- Chùm sáng tới song song với trục chinh của thấu kính hội tụ, cho chùm tia ló hội tụ tại 1 điểm.
- Khi để thấu kính hội tụ vào gần dòng chữ trên trang sách, nhìn qua thấu kính ta thấy hình ảnh dòng chữ lớn hơn so với khi nhìn trực tiếp.
- Phần rìa của thấu kính phân kì dày hơn phần giữa.
- Chùm sáng tới song song với trục chinh của thấu kính phân kì, cho chùm tia ló phân kì.
- Khi để thấu kính phân kì vào gần dòng chữ trên trang sách, nhìn qua thấu kính ta thấy hình ảnh dòng chữ nhỏ hơn so với khi nhìn trực tiếp.
Củng cố:
Ghi Nhớ
Thấu kính phân kì thường dùng có phần rìa dày hơn phần giữa.
Chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính phân kì cho chùm tia ló phân kì.
Đường truyền của hai tia sáng đặc biệt qua thấu kính phân kì:
- Tia tới song song với trục chính thì tia ló kéo dài đi qua tiêu điểu.
- Tia tới đến quang tâm thì tia ló tiếp tục truyền thẳng theo phương của tia tới.
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
+ Học thuộc ghi nhớ.
+ Chuẩn bị bài 45 “Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì”.
+ Đọc phần “Có thể em chưa biết”
Xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo.
Hẹn gặp lại