Bài 44. Thấu kính phân kì

V
Ậ
T
L
Ý
9
BÀI GIẢNG
Các em hãy cố gắng học thật tốt
CÂU 4
Ảnh ảo TKHT có
tính chất gì?
A) Cùng chiều, lớn hơn vật
B) Cùng chiều, nhỏ hơn vật
C) Ngược chiều, lớn hơn vật
D) Ngược chiều, nhỏ hơn vật
CÂU 2
TKHT cho ảnh thât
nhỏ hơn vât khi:
A) d > f
B) 2 f < d
C) d < f
D) f < d < 2f
CÂU 3

Khi nào TKHT
cho ảnh ảo?
A) d > f
B) f < d < 2 f
C) d < f
D) d > 2f
CÂU 1
Khi nào TKHT
cho ảnh thật?
A) Vật nằm trong khoảng tiêu cự TK
B) Vật đặt vuông góc truc chính
C) Vật đặt rất gần thấu kính
D) Vật nằm ngoài khoảng tiêu cự TK

F
F’
A
B
A’
B’

F
F’
A
B
B’
A’
Thấu kính phân kì có đặc điểm gì khác so với thấu kính hội tụ? Bài học hôm nay sẽ giúp các em tìm hiểu:


THẤU KÍNH PHÂN KÌ
Tiết 49
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH PHÂN KÌ
1. Quan sát và tìm cách nhận biết
C2 Độ dày phần rìa so với phần giữa của thấu kính phân kì có gì khác so với thấu kính hội tụ?
Thấu kính phân kì có phần rìa dày hơn phần giữa.
Tiết 49: THẤU KÍNH PHÂN KÌ
Nguồn sáng
Thấu kính
2. Thí nghiệm
C3: Chùm tia ló vừa quan sát có gì đặc điểm gì mà người ta gọi TK này là TK phân kì?
Chùm tia ló là chùm tia phân kì.
Một số dạng thấu kính phân kì
Và kí hiệu của thấu kính phân kì được mô tả như bên
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH PHÂN KÌ
1. Quan sát và tìm cách nhận biết
Thấu kính phân kì có độ dày phần rìa lớn hơn phần giữa.
Nguồn sáng
Thấu kính
2. Thí nghiệm
C3: Chùm tia ló vừa quan sát có gì đặc điểm gì mà người ta gọi TK này là TK phân kì?
Một số dạng thấu kính phân kì
3. Kết luận :
? Tương tự như TKHT, các em tìm cách nhận biết thấu kính phân kì bằng cách đặt thấu kính lại gần dòng chữ trên trang sách ?
* Khi đặt TKPK lại gần dòng chữ trên trang sách, nhìn qua thấu kính ta thấy hình ảnh dòng chữ bé hơn so với khi nhìn trực tiếp.
.
- TKPK có phần rìa dày hơn phần giữa.
- Ảnh dòng chữ trên trang sách bé hơn so với khi nhìn trực tiếp.
- Chùm tia tới song song với trục chính thì cho chùm tia ló phân kì
Tiết 49: THẤU KÍNH PHÂN KÌ
Chùm tia ló là chùm tia phân kì.
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH PHÂN KÌ
*TKPK có phần rìa dày hơn phần giữa.
*Ảnh dòng chữ trên trang sách bé hơn so với khi nhìn trực tiếp.
*Chùm tia tới song song với trục chính thì cho chùm tia ló phân kì.
II. TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA TKPK
1. Trục chính
C4 Ta hãy quan sát lại TN và cho biết trong 3 tia sáng tới thấu kính, tia nào qua thấu kính truyền thẳng không bị đổi hướng?
*Tìm cách KT điều này?
C4 Trong 3 tia sáng tới thấu kính, tia giữa truyền thẳng không bị đổi hướng. Có thể dùng thước kiểm tra đường truyền của tia sáng đó.
Trong các tia vuông góc với mặt TKPK, có một tia ló truyền thẳng không đổi hướng. Tia này trùng với đường thẳng được gọi là trục chính ( ) của thấu kính
∆
2. Quang tâm
Quang tâm 0
Trục chính của TKPK đi qua một điểm O của thấu kính mà mọi tia sáng đến điểm này đều truyền thẳng, không đổi hướng. Điểm đó gọi là quang tâm của TK
Tiết 49: THẤU KÍNH PHÂN KÌ
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH PHÂN KÌ
*TKPK có phần rìa dày hơn phần giữa.
*Ảnh dòng chữ trên trang sách bé hơn so với khi nhìn trực tiếp.
*Chùm tia tới song song với trục chính thì cho chùm tia ló phân kì.
II. TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA TKPK
1. Trục chính
∆
2. Quang tâm
Quang tâm 0
3. Tiêu điểm
C6 Hãy biễu diễn chùm tia tới và chùm tia ló trong TN trên.
Dự đoán nếu kéo dài các tia ló thì chúng gặp nhau tại một điểm hay không?
F
O
∆
4. Tiêu cự
Khoảng cách từ quang tâm đến một tiêu điểm 0F = 0F` = f gọi là tiêu cự của thấu kính
Mỗi thấu kính có hai tiêu điểm F và F’ nằm về hai phía cách đều quang tâm O
Tiết 49: THẤU KÍNH PHÂN KÌ
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH PHÂN KÌ
*TKPK có phần rìa dày hơn phần giữa.
*Ảnh dòng chữ trên trang sách bé hơn so với khi nhìn trực tiếp.
*Chùm tia tới song song với trục chính thì cho chùm tia ló phân kì.
II. TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA TKPK
1. Trục chính
2. Quang tâm
3. Tiêu điểm
Các đường truyền đặc biệt qua TKPK?
4. Tiêu cự
Tiết 49: THẤU KÍNH PHÂN KÌ
5. Đường truyền đặc biệt qua TKPK
F’
F
O
S
S
I
S
J
- Tia tới song song với trục chính thì tia ló kéo dài đi qua tiêu điểm.
- Tia tới đến quang tâm thì tia ló tiếp tục truyền thẳng theo phương của tia tới.
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH PHÂN KÌ
*TKPK có phần rìa dày hơn phần giữa.
*Ảnh dòng chữ trên trang sách bé hơn so với khi nhìn trực tiếp.
*Chùm tia tới song song với trục chính thì cho chùm tia ló phân kì.
II. TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA TKPK
III. VẬN DỤNG
S
F
0
F’
C7 Hình bên vẽ một TKPK, quang tâm O, trục chính , hai tiêu điểm F và F`, các tia tới 1, 2. Hãy vẽ tia ló của các tia tới này.
+ Tia ló của tia tới (1) kéo dài đi qua tiêu điểm F
+ Tia ló của tia tới (2) qua quang tâm truyền thẳng không đổi hướng.
Tiết 49: THẤU KÍNH PHÂN KÌ
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH PHÂN KÌ
*TKPK có phần rìa dày hơn phần giữa.
*Ảnh dòng chữ trên trang sách bé hơn so với khi nhìn trực tiếp.
*Chùm tia tới song song với trục chính thì cho chùm tia ló phân kì.
II. TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA TKPK
III. VẬN DỤNG
Hãy vẽ các tia tới ứng với các tia ló đã cho trên hình vẽ?
∆
F`
F
(1)
(2)
(3)
O
Tiết 49: THẤU KÍNH PHÂN KÌ
III. VẬN DỤNG
C8: Kính cận là TKPK có thể nhận biết bằng cách sau:
+ Phần rìa của thấu kính này dày hơn phần giữa.
+ Đặt TK này gần dòng chữ. nhìn qua thấy ảnh dòng chữ nhỏ hơn so với khi nhìn trực tiếp dòng chữ đó.
C8 Trong tay em có một kính cận thị. Làm thế nào để biết kính đó là thấu kính hội tụ hay phân kì ?
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH PHÂN KÌ
*TKPK có phần rìa dày hơn phần giữa.
*Ảnh dòng chữ trên trang sách bé hơn so với khi nhìn trực tiếp.
*Chùm tia tới song song với trục chính thì cho chùm tia ló phân kì.
II. TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA TKPK
Tiết 49: THẤU KÍNH PHÂN KÌ
C9 Trả lời câu hỏi nêu ở phần đầu bài: Thấu kính phân kì có đặc điểm gì khác so với thấu kính hội tụ?
C9: TKPK khác với TKHT:
+ Phần rìa của thấu kình phân kỳ dày hơn phần giữa.
+ Chùm sáng tới song song với trục chính của TKPK, cho chùm tia ló phân kì.
+ Khi để TKPK gần dòng chữ trên trong sách, nhìn qua TK ta thấy hình ảnh dòng chữ bé đi so với khi nhìn trực tiếp .
III. VẬN DỤNG
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH PHÂN KÌ
*TKPK có phần rìa dày hơn phần giữa.
*Ảnh dòng chữ trên trang sách bé hơn so với khi nhìn trực tiếp.
*Chùm tia tới song song với trục chính thì cho chùm tia ló phân kì.
II. TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA TKPK
Tiết 49: THẤU KÍNH PHÂN KÌ
* TKPK thường dùng có phần rìa dày hơn phần giữa.
* Chùm tia tới song song với trục chính của TKPK cho chùm tia ló phân kì.
* Đường truyền của hai tia sáng đặc biệt qua TKPK:
- Tia tới song song với trục chính thì tia ló kéo dài đi qua tiêu điểm.
- Tia tới đến quang tâm thì tia ló tiếp tục truyền thẳng theo phương của tia tới.
Tiết 49: THẤU KÍNH PHÂN KÌ
Bài tập: Khi nói về thấu kính phân kì , có những
phát biểu sau , phát biểu nào đúng nhất
c
Chùm tia tới song song trục chính của thấu kính cho chùm tia ló hội tụ tại 1 điểm.
Chùm tia tới song song trục chính của thấu kính cho chùm tia ló phân kì , có đường kéo dài cắt trục chính tại tiêu điểm .
Nhìn dòng chữ qua thấu kính phân kì thấy ảnh to hơn khi nhìn trực tiếp.
a
d
b
Tia tới thấu kính qua quang tâm cho tia ló song song với
trục chính
RẤT TIẾC EM PHẢI NGHĨ LẠI THÔI
Chúc mừng em!
 CÂU HỎI:
1) Khi nào TKPK cho ảnh thật, ảnh ảo?
2) Tính chất ảnh của thấu kính phân kì?
 DẶN DÒ:
1- Đọc phần có thể em chưa biết
2- Làm bài tập sách bài tập bài 43.
Các em hãy cố gắng học thật tốt