Bài 43. Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ

Giáo viên: Phạm Văn Minh
Trường THCS Lập Lễ
Nhiệt liệt chào mừng
các vị đại biểu và thầy cô giáo
Năm häc 2006 - 2007
V? D? H?I GI?NG M�A XU�N C?M VI
Thứ sáu ngày 2 tháng 3 năm 2007
Tiết 47:
Bài 43:
ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
Giáo viên: Phạm Văn Minh
Trường THCS Lập Lễ
Kiểm tra bài cũ
Bài tập: Trên hình bên có vẽ thấu kính hội tụ, quang tâm O, trục chính , hai tiêu điểm F và F’, các tia tới 1,2,3. Hãy vẽ các tia ló này?
Thứ sáu ngày 2 tháng 3 năm 2007
Tiết 47:
Bài 43:
ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
Một thấu kính hội tụ được đặt sát vào mặt trang sách (hình bên) hãy quan sát hình ảnh của dòng chữ qua thấu kính. Hình ảnh dòng chữ thay đổi như thế nào khi từ từ dịch chuyển thấu kính ra xa trang sách?
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
1. Thí nghiệm
a) Đặt vật ngoài khoảng tiêu cự
C1: Đặt vật ở xa thấu kính và màn ở sát thấu kính. Từ từ dịch chuyển màn ra xa thấu kính cho đến khi xuất hiện ảnh rõ nét của vật ở trên màn, đó là ảnh thật. Ảnh thật cùng chiều hay ngược chiều so với vật?
C2: Dịch vật vào gần thấu kính hơn. Tiến hành thí nghiệm như trên, có thu được ảnh của vật trên màn nữa không? Ảnh thật hay ảnh ảo? Ảnh cùng chiều hay ngược chiều so với vật.
+ Vật ở rất xa thấu kính
+ d > 2f
+ fThứ sáu ngày 2 tháng 3 năm 2007
Tiết 47:
Bài 43:
ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
1. Thí nghiệm
a) Đặt vật ngoài khoảng tiêu cự
b) Đặt vật trong khoảng tiêu cự
C3: Hãy chứng tỏ rằng không hứng được ảnh của vật trên màn. Hãy quan sát ảnh của vật qua thấu kính và cho biết đó là ảnh thật hay ảo, cùng chiều hay ngược chiều, lớn hơn hay nhỏ hơn vật.
2. Hãy ghi các nhận xét trên vào bảng 1
d< f
Thứ sáu ngày 2 tháng 3 năm 2007
Tiết 47:
Bài 43:
ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
1. Thí nghiệm
2. Hãy ghi các nhận xét trên vào bảng 1
Bảng 1:
Một điểm sáng nằm ngay trên trục chính, ở rất xa thấu kính, cho ảnh tại tiêu điểm của thấu kính. Chùm tia phát ra từ điểm sáng này chiếu tới mặt của thấu kính được coi là chùm song song với trục chính của thấu kính.
Vật đặt vuông góc với trục chính của thấu kính cho ảnh cũng vuông góc với trục chính.
thật
ngược chiều
nhỏ hơn
thật
ngược chiều
nhỏ hơn
thật
ngược chiều
lớn hơn
ảo
cùng chiều
lớn hơn
Thứ sáu ngày 2 tháng 3 năm 2007
Tiết 47:
Bài 43:
ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
II. CÁCH DỰNG ẢNH
1. Dựng ảnh của điểm sáng S tạo bởi thấu kính hội tụ.
S là một điểm sáng được đặt trước thấu kính hội tụ. Chùm sáng từ S phát ra, sau khi khúc xạ qua thấu kính, cho chùm tia ló hội tụ tại ảnh S’ của S. Để xác định vị trí của S’, chỉ cần vẽ đường truyền của hai trong ba tia sáng đã học.
C4: Hãy dựng ảnh S’ của điểm S trên hình 43.3.
S
S’
Hình 43.3
Thứ sáu ngày 2 tháng 3 năm 2007
Tiết 47:
Bài 43:
ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
II. CÁCH DỰNG ẢNH
1. Dựng ảnh của điểm sáng S tạo bởi thấu kính hội tụ.
C5: Vật sáng AB được đặt vuông góc với trục chính của thấu kính hội tụ có tiêu cự f = 12 cm. Hãy dựng ảnh A’B’của AB và nhận xét đặc điểm của A’B’ trong hai trường hợp:
2. Dựng ảnh của vật sáng AB tạo bởi thấu kính hội tụ.
+ Vật AB cách thấu kính một khoảng d = 36 cm (hình 43.4a)
+ Vật AB cách thấu kính một khoảng d = 8 cm (hình 43.4b)
F
F’
O

B
A
B’
A’
Hình 43.4a
Hình 43.4b
Thứ sáu ngày 2 tháng 3 năm 2007
Tiết 47:
Bài 43:
ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
II. CÁCH DỰNG ẢNH
1. Dựng ảnh của điểm sáng S tạo bởi thấu kính hội tụ.
2. Dựng ảnh của vật sáng AB tạo bởi thấu kính hội tụ.
Ghi nhớ
* Đối với thấu kính hội tụ:
Vật đặt ngoài khoảng tiêu cự cho ảnh thật, ngược chiều với vật. Khi vật đặt rất xa thấu kính thi ảnh thật có vị trí cách thấu kính một khoảng bằng tiêu cự.
- Vật đặt trong khoảng tiêu cự cho ảnh ảo, lớn hơn vật và cùng chiều với vật.
* Muốn dựng ảnh A’B’ của AB qua thấu kính (AB vuông góc với trục chính của thấu kính) chỉ cần dựng ảnh B’ của B bằng cách vẽ đường truyền của hai tia sáng đặc biệt, sau đó từ B’ hạ vuông góc xuống trục chính ta có ảnh A’ của A
Thứ sáu ngày 2 tháng 3 năm 2007
Tiết 47:
Bài 43:
ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
II. CÁCH DỰNG ẢNH
1. Dựng ảnh của điểm sáng S tạo bởi thấu kính hội tụ.
2. Dựng ảnh của vật sáng AB tạo bởi thấu kính hội tụ.
III.VẬN DỤNG
Bài 1: Hãy ghép mỗi phần a), b), c), d), e) với mỗi phần 1, 2, 3, 4, 5 để được một câu có nội dung đúng.
a) Thấu kính hội tụ là thấu kính có
b) Một vật đặt trước thấu kính hội tụ ở ngoài khoảng tiêu cự
c) Một vật đặt trước thấu kính hội tụ ở trong khoảng tiêu cự
d) Một vật đặt rất xa thấu kính hội tụ
e) Ảnh ảo tạo bởi thấu kính hội tụ
1. cho ảnh thật ngược chiều với vật
2. cùng chiều và lớn hơn vật
3. phần rìa mỏng hơn phần giữa
4. cho ảnh ảo cùng chiều lớn hơn vật
5. cho ảnh thật có vị trí cách thấu kính một khoảng đúng bằng tiêu cự.
Ghi nhớ : sgk T118
Thứ sáu ngày 2 tháng 3 năm 2007
Tiết 47:
Bài 43:
ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
II. CÁCH DỰNG ẢNH
1. Dựng ảnh của điểm sáng S tạo bởi thấu kính hội tụ.
2. Dựng ảnh của vật sáng AB tạo bởi thấu kính hội tụ.
III.VẬN DỤNG
Bài 2: Trả lời câu hỏi nêu ra ở phần mở bài.
Ghi nhớ : sgk T118
Đáp án:
Từ từ dịch chuyển thấu kính hội tụ ra xa trang sách, ảnh của dòng chữ quan sát qua thấu kính cùng chiều và to hơn dòng chữ khi quan sát trực tiếp. Đó là ảnh ảo của dòng chữ tạo bởi thấu kính hội tụ khi dòng chữ nằm trong khoảng tiêu cự của thấu kính.
Tới một vị trí nào đó, ta lại nhìn thấy ảnh của dòng chữ ngược chiều với vật. Đó là ảnh thật của dòng chữ tạo bởi thấu kính hội tụ, khi dòng chữ nằm ngoài khoảng tiêu cự của thấu kính, và ảnh thật đó nằm trước mắt
Một thấu kính hội tụ được đặt sát vào mặt trang sách (hình bên) hãy quan sát hình ảnh của dòng chữ qua thấu kính. Hình ảnh dòng chữ thay đổi như thế nào khi từ từ dịch chuyển thấu kính ra xa trang sách?
Thứ sáu ngày 2 tháng 3 năm 2007
Tiết 47:
Bài 43:
ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
II. CÁCH DỰNG ẢNH
III.VẬN DỤNG
Bài 42-43.1:
Đặt một điểm sáng S trước một thấu kính hội tụ và nằm trong khoảng tiêu cự (như hình vẽ bên). Dựng ảnh S’ của điểm S qua thấu kính đã cho. S’ là ảnh thật hay ảnh ảo?
F
F’
O

S
S’
Bài 42-43.3:
Trên hình 42-43.3 có vẽ trục chính , quang tâm O, hai tiêu điểm F, F’ của một thấu kính, hai tia ló 1, 2 cho ảnh S’ của điểm sáng S.
a) Vì sao em biết thấu kính đã cho là hội tụ?
b) Bằng cách vẽ, hãy xác định điểm sáng S.
S
Hướng dẫn về nhà
1.Học thuộc ghi nhớ SGK/118
2.Làm bài tập C6-SGK và 42 – 43.2 đến42 – 43.5/SBT-50.
3. Đọc phần “có thể em chưa biết”/SGK-118
Xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo
cùng toàn thể các em học sinh!
Thứ sáu ngày 2 tháng 3 năm 2007
Tiết 47:
Bài 43:
ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
II. CÁCH DỰNG ẢNH
f = 12 cm
B’
F
F’
O

B
A
A’
+ Trường hợp 1 d = 36 cm
+ Trường hợp 2 d = 8 cm
F
F’
O

B
A
B’
A’
III.VẬN DỤNG
C6:
d’ = ?cm
h = 1 cm
h’ = ? cm
d’ = ?cm
h’ = ? cm
d =36cm
d’ =?cm
f =12cm
I
Vận dụng kiến thức hình học, hãy tính khoảng cách từ ảnh đến thấu kính và chiều cao của ảnh trong hai trường hợp ở C5. Cho biết chiều cao h=1 cm
Tóm tắt
HD
ABO
A’B’O
OIF’
A’B’F’
I
Thứ sáu ngày 2 tháng 3 năm 2007
Tiết 47:
Bài 43:
ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
II. CÁCH DỰNG ẢNH
f = 12 cm
B’
F
F’
O

B
A
A’
+ Trường hợp 1: d = 36 cm
III.VẬN DỤNG
C6: Tóm tắt
+ d’ = ?cm
h = 1 cm
h’ = ? cm
d =36cm
d’ =?cm
f =12cm
I
Lời giải
mà OI = AB

Thay số ta được: A’F’= 6 cm; lại có d’ = f+ A’F’ = 12cm + 6 cm = 18 cm
Thay số vào (1) ta được: h’ = 0,5 cm


Thứ sáu ngày 2 tháng 3 năm 2007
Tiết 47:
Bài 43:
ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
II. CÁCH DỰNG ẢNH
f = 12 cm
B’
F
F’
O

B
A
A’
+ Trường hợp 1: d = 36 cm
III.VẬN DỤNG
C6: Tóm tắt
+ d’ = ?cm
h = 1 cm
h’ = ? cm
d =36cm
d’ =?cm
f =12cm
I
HD
ABF
OHF
OIF’
A’B’F’
H
Thứ sáu ngày 2 tháng 3 năm 2007
Tiết 47:
Bài 43:
ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
II. CÁCH DỰNG ẢNH
f = 12 cm
+ Trường hợp 2 d = 8 cm
F
F’
O

B
A
B’
A’
III.VẬN DỤNG
C6: Tóm tắt
h = 1 cm
d’ = ?cm
h’ = ? cm
HD
ABO
A’B’O
OIF’
A’B’F’
I