Bài 43. Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ

Kiểm tra bài cũ:
Nêu và vẽ tiếp đường truyền của 3 tia sáng đặc biệt qua thấu kính hội tụ trong hình vẽ sau?


F
F’
O
S


Mục đích: Quan sát đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ.
Bố trí thí nghiệm :
Như hình 43.2 /SGK.
- Thấu kính có f= 12cm.
Cả vật và màn đều được
đặt vuông góc với
trục chính của thấu kính.

Đặt vật ngoài khoảng tiêu cự:
Lần 1: Vật cách thấu kính một khoảng d=30 cm(d2f).
Lần 2: Vật cách thấu kính một khoảng d=20cm(fd2f).

Làm thí nghiệm:
- Từ từ dịch chuyển màn ra xa thấu kính cho đến khi xuất hiện ảnh rõ nét của vật ở trên màn.
- Quan sát đặc điểm ảnh của vật( thật, ảo, cùng chiều, ngược chiều , lớn hơn hay nhỏ hơn vật ).
- Ghi kết quả vào bảng nhóm trong từng trường hợp.
b. Đặt vật trong khoảng tiêu cự:
Lần 3: Vật cách thấu kính một khoảng d= 8cm (d f).
 Làm thí nghiệm tương tự phần a.


Lưu ý:
- Một điểm sáng nằm ngay trên trục chính , ở rất xa thấu kính , cho ảnh tại tiêu điểm của thấu kính.
- Vật đặt vuông góc với trục chính của thấu kính cho ảnh cũng vuông góc với trục chính.



Bài tập : Tìm từ thích hợp điền vào chỗ trống mỗi câu sau:
Với thấu kính hội tụ:
Vật đặt rất xa thấu kính cho ảnh ……………... nằm tại ………………….của thấu kính.
Vật đặt ngoài khoảng tiêu cự cho ảnh ……………….và ………………………….với vật.
Vật đặt ……………………………………..,cho ảnh ảo,…………………..và cùng chiều với vật.
Vật đặt vuông góc với trục chính cho ảnh cũng ……………… với trục chính.
thật
tiêu điểm
thật
ngược chiều
trong khoảng tiêu cự
lớn hơn vật
vuông góc


Vẽ 2 trong 3 tia sau :
a) Tia sáng qua quang tâm O, tía ló truyền thẳng
S
O
F
F’

b) Tia tới song song trục chính, tia ló ( hoặc đường kéo dài ) qua tiêu điểm ảnh chính F’ .

c) Tia tới ( hoặc đường kéo dài ) qua tiêu điểm vật chính F, tia ló song song trục chính .
S’
 Chùm tia ló ( hoặc đường kéo dài ) cắt nhau tại ảnh S’ của S.


. Dựng ảnh của điểm sáng S tạo bởi thấu kính hội tụ:
S: điểm sáng.
S’: ảnh của S.
Cách dựng S’:
- Từ S vẽ đường truyền của 2 trong 3 tia sáng đặc biệt.
- Hai tia ló gặp nhau tại đâu đó là S’.


Vật có dạng một đọan thẳng nhỏ  với trục chính :
B
O
F
F’
A
A’

Dựng ảnh của vật sáng AB tạo bởi thấu kính hội tụ:

AB: vật sáng, A nằm trên trục chính đặt vuông góc với trục chính của thấu kính hội tụ.
A’B’: ảnh của vật AB.
Cách dựng ảnh A’B’:
Dựng ảnh B’ của điểm B.
Hạ B’A’ vuông góc với trục chính, A’ là ảnh của A.
A’B’ là ảnh của AB.




F
F’
O
A
B


? Phương pháp làm một bài tập định lượng về thấu kính.
Vẽ hình ( dựng ảnh).
2. Biểu thị các độ dài đã biết và chưa biết bằng các kí hiệu.
3. Xác định cặp tam giác đồng dạng có liên quan đến các độ dài đã biết và cần tính.
4. Xác định tỉ số đồng dạng. Từ các tỉ số đồng dạng tính được các độ dài cần tìm.

C7: Trả lời câu hỏi đầu bài?
Bài tập:
Cho một thấu kính hội tụ có tiêu cự f = 20 cm. Một vật sáng AB đặt trước thấu kính và cách thấu kính 60 cm. Đặc điểm của ảnh A’B’ cho bởi thấu kính trên :
a) Ảnh A’B’ thật, ngược chiều với vật.
b) Ảnh A’B’ ảo, ngược chiều với vật
c) Ảnh A’B’ thật, cùng chiều với vật.
d) Ảnh A’B’ ở vô cực.

:? D?i v?i th?u kớnh h?i t?:
- Khi v?t d?t r?t xa th?u kớnh thỡ ?nh th?t cú v? trớ cỏch th?u kớnh m?t kho?ng b?ng tiờu c?.
- V?t d?t ngo�i kho?ng tiờu c? cho ?nh th?t , ngu?c chi?u v?i v?t.
- V?t d?t trong kho?ng tiờu c? cho ?nh ?o, l?n hon v?t v� cựng chi?u v?i v?t.
? Cỏch d?ng ?nh A`B` c?a AB qua th?u kớnh (AB vuụng gúc v?i tr?c chớnh c?a th?u kớnh, A n?m trờn tr?c chớnh):
- D?ng ?nh B` c?a B (v? du?ng truy?n c?a hai tia sỏng d?c bi?t)
- Sau dú t? B` h? vuụng gúc xu?ng tr?c chớnh ta cú ?nh A` c?a A.


 Học bài theo vở ghi và SGK ( Chú ý : đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ, cách dựng ảnh một vật tạo bởi thấu kính hội tụ ).
 Làm bài tập 42-43.3 đến 42-43.5 - SBT
Luật chơi:
Có 9 em tham gia chơi, chia thành 2 nhóm.
Mỗi em ở nhóm này chọn lấy một bạn ở nhóm kia để ghép với mình sao cho cặp đôi mình chọn nêu đúng được đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ.
Cặp đôi nào lựa chọn đúng và nhanh nhất sẽ chiến thắng.
Ban giám khảo là các thành viên còn lại trong lớp.
Phần thưởng là hai điểm 10 cho cặp đôi chiến thắng.
: