Bài 43. Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ

Tiết 47- bài 43- ảnh của Một vật tạo bởi thấu kính hội tụ
Mục tiêu
Chuẩn bị
Tổ chức các hoạt động dạy học
Kiểm tra bài cũ
I. Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ
II. Cách dựng ảnh
III. Vận dụng
Củng cố - Hướng dẫn về nhà.
Tiết 47- bài 43- ảnh của Một vật tạo bởi thấu kính hội tụ
Mục tiêu
Nêu được trong trường hợp nào thấu kính hội tụ cho ảnh thật và cho ảnh ảo của một vật và chỉ ra được đặc điểm của ảnh này.
Dùng các tia sáng đặc biệt để dựng được ảnh thật và ảnh ảo của một vật qua thấu kính hội tụ.
Rèn kĩ nang làm thí nghiệm , kĩ năng thực hành và thu thập thông tin.
Chuẩn bị
Mỗi nhóm học sinh:
01 giá quang học, 01 thấu kính hội tụ, 01 màn húng ảnh, 01 khe sáng hẹp chữ F và bộ nguồn.
Giáo viên: Giáo án điện tử, máy chiếu, máy tính.
Kiểm tra bài cũ
Câu hỏi
Hãy nêu đường truyền của các tia sáng dặc biệt qua thấu kính hội tụ?
Thế nào là tiêu cự ?
Trả lời
Đường truyền của các tia sáng đặc biệt qua thấu kính hội tụ:
Tia tới đến quang tâm thì tia ló tiếp tục truyền thẳng theo phương của tia tới.
Tia tới song song với trục chính thì tia ló qua tiêu điểm.
Tia tới qua tiêu điểm thì tia ló song song với trục chính.
Tiêu cự là khoảng cách từ tiêu điểm đén quang tâm của tháu kính.
Câu hỏi: Thế nào là ảnh thật, ảnh ảo?
Trả lời: ảnh thật là ảnh hứng được trên màn chắn, ảnh ảo là ảnh không hứng được trên màn chắn.
Tiết 47- bài 43- ảnh của Một vật tạo bởi thấu kính hội tụ
I. Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ:
Một thấu kính hội tụ được đựt vào sát mặt trang sách(Hình 43.1). Hãy quan sát hình ảnh dòng chữ qua thấu kính. Hình ảnh dòng chữ nay thay đổi như thế nào khi từ từ dịch chuyển thấu kính ra xa trang sách?
1. Thí nghiệm:
Hoạt động cá nhân(HĐCN): Nghiên cứu sách giáo khoa(SGK) và cho biết : Mục đích thí nghiệm?
Dụng cụ thí nghiệm?
Cách bố trí thí nghiệm?
Mục đích thí nghiệm(TN): Quan sát ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ.
Dụng cụ TN: 1 thấu kính hội tụ tiêu cự khoảng 12 cm, 1 giá quang học, 1 màn chắn, 1 cây nến.
Bố trí TN: Hình 43.2 SGK.
Tiết 47- bài 43- ảnh của Một vật tạo bởi thấu kính hội tụ
I. Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ:
1. Thí nghiệm:
Trong thí nghiệm thay cây nến bằng một khe sáng hẹp chữ F và nguồn sáng.
a. Đặt vật ngoài khoảng tiêu cự:
Hoạt động nhóm(HĐN): Tiến hành TN thực hiện C1.
Chú ý:
Khe sáng hẹp chữ F, nguồn sáng, thấu kính hội tụ phải đặt thẳng
đứng vuông góc với giá quang học.
Trả lời(TL) C1: ảnh thật, ngược chiều với vật, nhỏ hơn vật.
HĐN: Tiến hành TN thực hiện C2.
TL C2: ảnh thật, ngược chiều với vật, lớn hơn vật.
Tiết 47- bài 43- ảnh của Một vật tạo bởi thấu kính hội tụ
I. Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ:
1. Thí nghiệm:
b. Đặt vật trong khoảng tiêu cự:
HĐN: Tiến hành TN thực hiện C3.
TL C3: ảnh ảo, cùng chiều với vật, lớn hơn vật.
Chú ý: Không để vật gần sát thấu kính.
Qua TN không hứng được ảnh trên màn, làm thế nào để quan sát được ảnh ảo này ?
TL: Bỏ màn chắn và nhìn ngược chiều truyền của ánh sáng.
Tiết 47- bài 43- ảnh của Một vật tạo bởi thấu kính hội tụ
I. Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ:
2. Ghi các nhận xét trên vào bảng 1:
Thật
hội tụ thành một điểm nằm tại tiêu điểm của thấu kính.
Thật
Thật
ngược chiều
ngược chiều
cùng chiều
nhỏ hơn
lớn hơn
lớn hơn
ảo
Tiết 47- bài 43- ảnh của Một vật tạo bởi thấu kính hội tụ
I. Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ:
Một điểm sáng nằm ngay trên trục chính của thấu kính , ở rất xa thấu kính cho ta ảnh tại tiêu điểm của thấu kính. Chùm tia sáng phát ra từ điểm sáng này chiếu tới mặt kính được coi là chùm song song với trục chính của thấu kính.
Vật đặt vuông góc với trục chính của thấu kính cho ảnh cũng vuông góc với trục chính của thấu kính.
Tiết 47- bài 43- ảnh của Một vật tạo bởi thấu kính hội tụ
II. Cách dựng ảnh
1. Dựng ảnh của điểm sáng S tạo bởi thấu kính hội tụ
HĐCN nghiên cứu SGK thực hiện C4.
TL C 4
S
S`
O
F
F`
Tiết 47- bài 43- ảnh của Một vật tạo bởi thấu kính hội tụ
II. Cách dựng ảnh
HĐCN thực hiện C5.
2. Dựng ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ
O
F
F`
A
B
B`
A`
a. d=36 cm
I
H
TL C5
Tiết 47- bài 43- ảnh của Một vật tạo bởi thấu kính hội tụ
II. Cách dựng ảnh
HĐCN thực hiện C5.
2. Dựng ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ
O
F
F`
A
B
B`
A`
b. d=8 cm
I
Tiết 47- bài 43- ảnh của Một vật tạo bởi thấu kính hội tụ
III. Vận dụng:
HĐCN thực hiện C6.
a. Xét hai cặp tam giác đồng dạng:
Tam giác ABF đồng dạng với tam giác OHF.
tam giác A`B`F` đồng dạng với tam giác OIF.
từ hệ thức đồng dạng A`B`= 0,5 cm; OA`= 18 cm.
b. Xét hai cặp tam giác đồng dạng:
Tam giác OB`F đồng dạng với tam giác BB`I.
tam giác OAB đồng dạng với tam giác OA`B`.
từ hệ thức đồng dạng A`B`= 3 cm; OA`= 24 cm.

Tiết 47- bài 43- ảnh của Một vật tạo bởi thấu kính hội tụ
III. Vận dụng:
Hãy trả lời câu hỏi ở đầu bài ?
Từ từ dịch chuyển thấu kính hội tụ ra xa trang sách , ảnh của dòng chữ quan sát qua thấu kính cùng chiều và to hơn dòng chữ khi quan sát trực tiếp. Đó là ảnh ảo lớn hơn vật và cùng chiều với vật.
Tới một vị trí nào đó ta lại nhìn dòng chữ ngược chiều với vật. Đó là ảnh thật tạo bởi thấu kính hội tụ, khi đó ảnh nằm ngoài khoảng tiêu cự của thấu kính, ảnh đó nằm ở trước mắt .
Hãy cho biết đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ ? Cách dựng ảnh?
Hướng dẫn học bài:
Học phần ghi nhớ.
Đọc phần có thể em chưa biết.
Làm bài tập 42-43.1 -> 42-43.6.sách bài tập vật lí 9.
*. Đối với thấu kính hội tụ:
- Vật đặt ngoài khoảng tiêu cự thì cho ảnh thật, ngược chiều với vật.
-Vật dặt trong khoảng tiêu cự cho ảnh ảo, cùng chiều với vật và lớn hơn vật.
*.Muốn dựng ảnh A`B` của vật AB qua thấu kính(AB vuông góc với trục chính của thấu kính, A nằm trên trục chính ),ta chỉ cần dựng ảnh B` của B bằng cách vẽ đường truyền của hai tia sáng đặc biệt, sau đó hạ vuông góc xuống trục chính ta có ảnh A` của A.
Hướng dẫn : Bài 42-43.1: Dùng hai tia sáng đặc biệt dựng ảnh S` của S.
Bài 42-43.4: Dựng ảnh A`B` của AB bằng cách dựng ảnh B` của B sau đó hạ vuông góc với trục chính.