Bài 43. Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ

Kính chào quý thầy cô giáo cùng các em học sinh!
vật lý 9 quang học
CÂU HỎI KIỂM TRA
Câu 1) Cách nhận biết một thấu kính hội tụ?
Câu 2) Trình bày đường truyền 3 tia sáng đặc biệt qua thấu kính hội tụ
TRẢ LỜI
Câu 1) TKHT có phần rìa mỏng hơn phần giữa, chùm tia tới song song trục chính thì chùm tia ló hội tụ tại tiêu điểm của thấu kính
Câu 2)
- Tia tới qua quang tâm thì tia ló truyền thẳng
_ Tia tới song song trục chính thì tia ló qua tiêu điểm
_ Tia tới qua tiêu điểm thì tia ló song song trục chính
MỘT SỐ HÌNH ẢNH ỨNG DỤNG CÁCH TẠO ẢNH CỦA VẬT QUA THẤU KÍNH HỘI TỤ
KÍNH LÃO
MẮT LÃO
MÁY ẢNH
MẮT
TIẾT :
BÀI 43
ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
I)ĐẶC ĐIỂM ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
1) Thí nghiệm:
Quan sát ảnh của 1 vật tạo bởi thấu kính hội tụ:
( Bố trí thí nghiệm như hình 43.2)
Vật đặt ngoài khoảng tiêu cự:
-Ảnh thật hay ảnh ảo? Cùng chiều hay ngược chiều với vật?
? A�nh thật ngược chiều với vật,nằm tại tiêu điểm thấu kính
F
?
F
?
f
f
Vật đặt ở rất xa thấu kính:
d > 2f
C1)
-?Ảnh thật, ngược chiều với vật, nhỏ hơn vật
F
?
F
?
0
?Vật đặt cách thấu kính 1 khoảng d > 2f:
C2)
- ?A�nh thật, ngược chiều với vật lớn hơn vật
F
?
F
?
f
d
?Dịch chuyển vật lại gần thấu kính cách TK 1 khoảng d: f< d< 2f
C3)
b) Đặt vật trong khoảng tiêu cự:
Dịch chuyển vật lại gần thấu kính cách thấu kính 1 khoảng d: d< f
- ?A�nh không hứng được trên màn, ảnh này là ảnh ảo
F
?
f
d
F
?
2) GHI CÁC NHẬN XÉT Ở TRÊN VÀO BẢNG 1:
Vật ở rất xa
Ảnh thật
Kết quả
Lần TN
Khoảngcách vât đến thấu kính
Ảnh thật hay ảo
Cùng chiều hay ngược chiều với vật
Lớn hơn hay nhỏ hơn vật
Ngược chiều
Nhỏ hơn vật
d > 2f
Ảnh thật
Ngược chiều
Lớn hơn vật
f < d< 2f
Ảnh thật
Ngược chiều
Lớn hơn vật
d < f
Ảnh ảo
Cùng chiều
Nhỏ hơn vật
1
2
3
4
CHÚ Ý:
?Một điểm sáng nằm ngay trên trục chính, ở rất xa thấu kính, cho ảnh tại tiêu điểm của thấu kính
?Vật vuông góc trục chính của thấu kính cho ảnh cũng vuông góc với trục chính
II) CÁCH DỰNG ẢNH:
1)Dựng ảnh của 1 điểm sáng tạo bởi thấu kính hội tụ
?
?
F
F/
S
?
?
S/
?Từ S dựng 2 trong 3 tia đặc biệt đến TK, giao điểm 2 tia ló S/ là ảnh của S
C4)
2) DỰNG ẢNH CỦA MỘT VẬT SÁNG AB TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ:
a) Trường hợp 1: d > f ,vật nằm ngoài khoảng tiêu cự (d = OA , f = OF )
?
?
F
F/
O
A
B
B/
A/
Khi d = 36cm > f = 12cm? ảnh A/B/ là ảnh thật, ngược chiều, ảnh nhỏ hơn vật .
Nhận xét tính chất ảnh, độ lớn và chiều so với vật AB?
? Dựng ảnh B/ của B rồi hạ đường vuông góc với trục chính tại A/ , A /B/ là ảnh tạo bởi vật AB
C5 )
b) Trường hợp 2: d< f ( Vật đặt trong khoảng tiêu cự)
?
?
F
F/
O
A
B
B/
A/
Nhận xét tính chất ảnh, chiều, độ lớn, so với vật AB?
?Ảnh A/B/ là ảnh ảo, cùng chiều với vật và lớn hơn vật.
a) Trường hợp 1: d > f (d = OA , f = OF )
?
?
F
F/
O
A
B
B/
A/
III) VẬN DỤNG: C6
Gọi OA = d, OA/ = d/ ,OF = OF/ = f Dùng các tam giác đồng dạng AOB và A/OB/, IOF/ và B/A/F/. Ta chứng minh được công thức:
(1)
(2)
Từ (1) ?A/B/= AB.d//d
=1. 18/ 36= 0,5 cm
Từ (2) ?d/ = df / d-f
= 36.12/ 36-12 = 18cm
b) Trường hợp 2: d< f
?
?
F
F/
O
A
B
B/
A/
I
Dùng các tam giác đồng dạng ta cũng chứng minh được các công thức:
(1)
(2)
Từ(2) ?d/= df / f - d
= 8.12/ 12- 8= 24cm
Từ (1) ?A/B/ =AB.d//d
= 1.24 / 8 = 3cm.
C7)
Khi dịch chuyển thấu kính từ từ ra xa trang sách,ảnh của dòng chữ quan sát qua thấu kính cùng chiều va �to hơn dòng chữ thật trên trang sách. Đó là ảnh ảo tạo bởi TKHT
Khi dịch chuyển thấu kính ra xa một khoảng cách nhất định nào đó, ta nhìn thấy ảnh của dòng chữ ngược chiều với vật Đó là ảnh thật của dòng chữ tạo bởi TKHT
Qua bài tập trên ta nhận xét tính chất ảnh của TKHT:
?A�nh thật luôn ngược chiều với vật.
?A�nh ảo luôn cùng chiều với vật và lớn hơn vật

F
F`
A
A’
F
F`
A
A’
B
B’

F
F`
A
B
A’
B’

F
F`
A
B
B’
A’

F
F`
A
B
CÂU 4
Ảnh ảo TKHT có
tính chất gì?
A) Cùng chiều,lớn hơn vật
B) Cùng chiều, nhỏ hơn vật
C) Ngược chiều,lớn hơn vật
D) Ngược chiều ,nhỏ hơn vật
CÂU 2
TKHT cho ảnh thât
nhỏ hơn vât khi:
A) d > f
B) 2 f < d
C) d < f
D) fCÂU 3

Khi nào thấu kính HT
cho ảnh ảo?
A) d > f
B) f< d <2 f
C) d < f
D) d > 2f
CÂU 1
Khi nào thấu kính HT
cho ảnh thật?
A) Vật nằm trong khoảng tiêu cự TK
B) Vật đặt vuông góc truc chính
C) Vật đặt rất gần thấu kính
D) Vật nằm ngoài khoảng tiêu cự TK
TRẮC NGHIỆM
? CÂU HỎI:
1) Khi nào TKHT cho ảnh thật, ảnh ảo?
2) Tính chất ảnh của thấu kính hội tụ?
? DẶN DÒ:
1- Đọc phần có thể em chưa biết
2- Làm bài tập sách bài tập bài 43.
3- Chứng minh các công thức (1) (2) về thấu kính hội tụ.
CHÚC CÁC THẦY CÔ SỨC KHOẺ


CHÚC CÁC EM HỌC SINH NGOAN HỌC GIỎI
TRƯỜNG THCS LAM SƠN ĐÀLẠT
TỔ LÝ CÔNG NGHỆ