Bài 43. Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ

Tru?ng THCS Chu Van An
Giáo án vật lí 9
Gv:Nguy?n Th? Dung
Kiểm tra bài cũ
Câu 1. Nêu đặc điểm của thấu kính hội tụ? Trình bày đường truyền của 3 tia sáng đặt biệt qua Thấu kính hội tụ(TKHT).
Câu 2. Vẽ 3 tia sáng đặc biệt xuất phát từ điểm sáng S qua thấu kính hội tụ (như hình vẽ trên bảng con)
TRẢ LỜI
Câu 1: TKHT có phần rìa mỏng hơn phần giữa, chùm tia tới song song trục chính thì chùm tia ló hội tụ tại tiêu điểm của thấu kính
Câu 2:
O

S
F
(1)
(2)
(3)
F/
Đường truyền của Ba Tia Sáng đặc biệt qua TKHT:
- Tia tới song song với trục chính thì tia ló đi qua tiêu điểm
- Tia tới đến quang tâm O thì tia ló tiếp tục truyền thẳng.
- Tia tới đi qua tiêu điểm thì tia ló song song với trục chính.
MÁY ẢNH
MẮT
BÀI: 43
ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
II. CÁCH DỰNG ẢNH
III. VẬN DỤNG
BÀI: 43
ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
I.ĐẶC ĐIỂM CỦA ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
1.Thí nghiệm:
Họat động nhóm (2 phút): Bố trí TN như hình vẽ
?
+ Quan sát TN và trả lời C1: Ảnh thật hay ảnh ảo? Cùng chiều hay ngược chiều với vật? Lớn hay nhỏ hơn vật?vị trí ảnh?
?C1:-A�nh thật, ngược chiều với vật,nhỏ hơn vật, nằm cách thấu kính một khoảng bằng tiêu cự.
F
?
F`
?
f
f
Họat động nhóm (1 phút)
a.Đặt vật ngòai tiêu cự
+Đặt vật và màn ở xa thấu kính -> di chuyển màn từ từ lại gần TK đến khi xuất hiện ảnh rõ nét trên màn.
30
40
20
?
d > 2f
?C2:- Ảnh thật, ngược chiều với vật, nhỏ hơn vật
F
?
F`
?
30
Họat động nhóm (1 phút)
+ Di chuyển vật lại gần và cách thấu kính 1 khoảng d > 2f di chuyển màn lại gần hoặc ra xa thấu kính.
+ Quan sát và trả lời câu C2 : Có thu được ảnh trên màn nữa không? Ảnh thật hay ảnh ảo? Cùng chiều hay ngược chiều với vật? To hay nhỏ hơn vật?

?
20
10 ?
?
? - A�nh thật, ngược chiều với vật, lớn hơn vật
F
?
F`
?
f
Họat động nhóm (1 phút)
+ Di chuyển vật lại gần và cách thấu kính 1 khoảng d:
f< d < 2f và di chuyển màn lại gần hoặc ra xa thấu kính.
+ Quan sát và nhận xét : Có thu được ảnh trên màn nữa không? Ảnh thật hay ảnh ảo? Cùng chiều hay ngược chiều với vật? To hay nhỏ hơn vật?
2f
?
?
- ?A�nh không hứng được trên màn, ảnh này là ảnh ảo, cùng chiều và lớn hơn vật.
F
?
f
d
F`
?
Họat động nhóm ( 2 phút)
b.Đặt vật trong khoảng tiêu cự.
+ Quan sát và nhận xét : Có thu được ảnh trên màn nữa không? Ảnh thật hay ảnh ảo? Cùng chiều hay ngược chiều với vật?lớn hơn hay nhỏ hơn vật?
?
2.Nhận xét kết quả
Vật ở rất xa
Ảnh thật
Kết quả
Lần TN
Khoảngcách vật đến TK
Ảnh thật hay ảo
Cùng chiều hay ngược chiều với vật
Lớn hơn hay nhỏ hơn vật
Ngược chiều
Nhỏ hơn vật
d > 2f
Ảnh thật
Ngược chiều
Lớn hơn vật
f < d< 2f
Ảnh thật
Ngược chiều
Lớn hơn vật
d < f
Ảnh ảo
Cùng chiều
Nhỏ hơn vật
1
2
3
4
* Kết luận: ( đối với thấu kính hội tụ)
Ảnh thật
Ngược chiều
Nhỏ hơn vật
d > 2f
Ảnh thật
Ngược chiều
Lớn hơn vật
f < d< 2f
Ảnh thật
Ngược chiều
Lớn hơn vật
d < f
Ảnh ảo
Cùng chiều
Nhỏ hơn vật
? -Vật đặt ngoài tiêu cự cho . . . . . . . . . , . . . . . . . chiều với vật,khi vật đặt rất xa thấu kính thì ảnh thật có vị trí cách thấu kính một khoảng . . . . . . . . . . . .
?-Vật đặt trong khoảng tiêu cự cho . . . . . . . , . . . . . . chiều với vật, và . . . . . . . . . .
Vật ở rất xa
Ảnh thật
Ngược
bằng tiêu cự
Ảnh ảo
Cùng
Lớn hơn vật
*Chú ý
-Một điểm sáng nằm trên trục chính ở rất xa thấu kính cho ảnh tại tiêu điểm của thấu kính.
-Vật đặt vuông góc với trục chính của thấu kính cũng cho ảnh vuông góc với trục chính.
Vật đặt ngoài tiêu cự
?
?
F
F/
S
?
?
S/
?C4: Từ S vẽ 2 trong 3 tia đặc biệt đến TK, giao điểm 2 tia ló là ảnh S` của S
-Làm việc cá nhân:
+Đọc thông tin sgk
+Dựng ảnh S` của S trên hình sau
O
1. Dựng ảnh của điểm sáng S tạo bởi thấu kính hội tụ:
II. CÁCH DỰNG ẢNH
BÀI: 43
ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
I.ĐẶC ĐIỂM CỦA ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
II. CÁCH DỰNG ẢNH
1. Dựng ảnh của điểm sáng S tạo bởi thấu kính hội tụ:
Từ S ta vẽ 2 trong 3 tia đặc biệt đến TK, giao điểm 2 tia ló là ảnh S` của S
Muốn dựng ảnh A`B` của AB qua thấu kính ( AB vuông góc với trục chính, A nằm trên trục chính) ta chỉ cần dựng ảnh B` của B như dựng ảnh của điểm sáng S .Rồi từ B` hạ đường vuông góc với trục chính, cắt trục chính tại A` , A`B` là ảnh tạo bởi vật AB
2. Dựng ảnh của một vật sáng AB tạo bởi thấu kính hội tụ:
BÀI: 43
ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
I.ĐẶC ĐIỂM CỦA ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
C5: Trường hợp 1: d=36 cm > f=12cm ,vật nằm ngoài khoảng tiêu cự (d = OA , f = OF )
?
?
F
F/
O
A
B
B/
A/
Muốn dựng ảnh A`B` của AB qua thấu kính ( AB vuông góc với trục chính, A nằm trên trục chính) ta chỉ cần dựng ảnh B` của B như dựng ảnh của điểm sáng S .Rồi từ B` hạ đường vuông góc với trục chính, cắt trục chính tại A` , A`B` là ảnh tạo bởi vật AB
2. Dựng ảnh của một vật sáng AB tạo bởi thấu kính hội tụ:
b) Trường hợp 2: d=8 cm < f=12cm ( Vật đặt trong khoảng tiêu cự)
?
?
F
F/
O
A
B
B/
A/
?Ảnh A/B/ là ảnh ảo, cùng chiều với vật và lớn hơn vật.
Muốn dựng ảnh A`B` của AB qua thấu kính ( AB vuông góc với trục chính, A nằm trên trục chính) ta chỉ cần dựng ảnh B` của B như dựng ảnh của điểm sáng S .Rồi từ B` hạ đường vuông góc với trục chính, cắt trục chính tại A` , A`B` là ảnh tạo bởi vật AB
C6: a) TH1: d=36cm,f=12cm,h=1cm: d > f tìm OA` và A`B`
?
?
F
F/
O
A
B
B/
A/
(2)
III. VẬN DỤNG
I

Gọi OA=d, OA` = d` ; OF = OF`=f; A`B` = h`
Ta có: ?A`OB ~?AOB ?
(1)
?
?A`OB` ~ ? AOB
?
?
?
(2) ? d` = 18 cm Từ (1) ? h` = 0,5 cm
b) Trường hợp 2: d< f
?
?
F
F/
O
A
B
B/
A/
I
Dùng các tam giác đồng dạng ta cũng chứng minh được các công thức:
(1)
(2)
Từ(2) ?d/= df / f - d
= 8.12/ 12- 8= 24cm
Từ (1) ?A/B/ =AB.d//d
= 1.24 / 8 = 3cm.
*. Đọc phần có thể em chưa biết
*. Làm bài tập sách bài tập bài 43.
*. Chứng minh lại các công thức về thấu kính hội tụ.
*. Xem trước bài mới: "Thấu kính phân kì"
? DẶN DÒ:
*. Học thuộc nội dung bài 43
Chân thành cám ơn quý thầy cô
BÀI: 43
ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
I.ĐẶC ĐIỂM CỦA ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
-Vật đặt ngoài tiêu cự cho ảnh thật , ngược chiều với vật,khi vật đặt rất xa thấu kính thì ảnh thật có vị trí cách thấu kính một khoảng bằng tiêu cự
- Vật đặt trong khoảng tiêu cự cho ảnh ảo , cùng chiều với vật, và lớn hơn vật
II. CÁCH DỰNG ẢNH
1. Dựng ảnh của điểm sáng S tạo bởi thấu kính hội tụ:
Từ S ta vẽ 2 trong 3 tia đặc biệt đến TK, giao điểm 2 tia ló là ảnh S` của S
Muốn dựng ảnh A`B` của AB qua thấu kính ( AB vuông góc với trục chính, A nằm trên trục chính) ta chỉ cần dựng ảnh B` của B như dựng ảnh của điểm sáng S .Rồi từ B` hạ đường vuông góc với trục chính, cắt trục chính tại A` , A`B` là ảnh tạo bởi vật AB
2. Dựng ảnh của một vật sáng AB tạo bởi thấu kính hội tụ: