Bài 43. Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ

GV: Bùi Thanh Sơn
Vật lí 9
ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
Phòng GD & ĐT Chợ Mới
Trường THCS Hội An 2
Kiểm tra bài cũ
Hãy nêu cách nhận biết thấu kính hội tụ?
Hãy nêu đặc điểm đường truyền của ba tia sáng đặc biệt qua thấu kính hội tụ?
Trả lời:
Hai cách nhận biết thấu kính hội tụ:
Thấu kính hội tụ có phần rìa mỏng hơn phần giữa.
Chiếu một chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính nếu chùm tia ló hội tụ tại một điểm thì đó là thấu kính hội tụ.
2. Đặc điểm đường truyền của 3 tia sáng đặc biệt:
Tia tới đến quang tâm thì tia ló tiếp tục truyền thẳng theo phương của tia tới.
Tia tới song song với trục chính thì tia ló qua tiêu điểm.
Tia tới qua tiêu điểm thì tia ló song song với trục chính.
Đặt vấn đề
Một thấu kính hội tụ được đặt sát vào mặt trang sách. Khi từ từ dịch chuyển thấu kính hội tụ ra xa, kích thước dòng chữ thay đổi như thế nào? Vì sao vậy?
Ảnh của một vật tạo bởi
THẤU KÍNH HỘI TỤ
I. Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ:
1. Thí nghiệm:
* Mục đích: Quan sát ảnh của một vật tạo bởi thấu
kính hội tụ.
* Dụng cụ:
+ Một thấu kính hội tụ có f = 10cm.
+ Một giá quang học.
+ Một màn hứng ảnh.
+ Một cây nến.
Tiết 44 – Bài 43
* Tiến hành thí nghiệm:
B1: Cả vật và màn đều được đặt vuông góc với trục chính của thấu kính hội tụ có f = 10 cm
B2: Đặt vật ở các vị trí khác nhau(C1, C2, C3, di chuyển màn  quan sát ảnh rõ nét trên màn.
I. Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ:
1.Thí nghiệm:
a. Đặt vật ngoài khoảng tiêu cự:
b.Đặt vật trong khoảng tiêu cự:
Ảnh của một vật tạo bởi
THẤU KÍNH HỘI TỤ
Tiết 47 –- Bài 43
* Tiến hành thí nghiệm và ghi các nhận xét vào bảng 1.
* Tiến hành thí nghiệm:
ảnh thật
ngược chiều
nhỏ
d’ = f
ảnh thật
ngược chiều
nhỏ
ảnh thật
ngược chiều
lớn
ảnh ảo
cùng chiều
lớn
I. Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ:
1.Thí nghiệm:
a. Đặt vật ngoài khoảng tiêu cự:
b.Đặt vật trong khoảng tiêu cự:
Ảnh của một vật tạo bởi
THẤU KÍNH HỘI TỤ
Tiết 47 –- Bài 43
Đối với thấu kính hội tụ:
- Vật đặt ngoài khoảng tiêu cự cho ảnh thật, ngược chiều với vật. Khi vật đặt rất xa thấu kính thì ảnh thật có vị trí cách thấu kính một khoảng bằng tiêu cự.
- Vật đặt trong khoảng tiêu cự cho ảnh ảo, lớn hơn vật và cùng chiều với vật.
I. Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ:
1.Thí nghiệm:
a. Đặt vật ngoài khoảng tiêu cự:
b.Đặt vật trong khoảng tiêu cự:
2.Kết luận: (SGK)
Đối với thấu kính hội tụ:
- Vật đặt ngoài khoảng tiêu cự cho ảnh thật, ngược chiều với vật. Khi vật đặt rất xa thấu kính thì ảnh thật có vị trí cách thấu kính một khoảng bằng tiêu cự.
- Vật đặt trong khoảng tiêu cự cho ảnh ảo, lớn hơn vật và cùng chiều với vật.
Ảnh của một vật tạo bởi
THẤU KÍNH HỘI TỤ
Tiết 47 –- Bài 43
II. Cách dựng ảnh:
Dựng ảnh của điểm sáng S nằm ngoài trục chính có d > f
* Quan sát chùm sáng từ S phát ra.
* S’ là ảnh của S qua thấu kính hội tụ.
* Cách dựng:
+ Vẽ 2 tia tới đặc biệt
Dựng 2 tia ló tương ứng.
Giao điểm của 2 tia ló là ảnh của điểm sáng
S’
I. Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ:
1.Thí nghiệm:
a. Đặt vật ngoài khoảng tiêu cự:
b.Đặt vật trong khoảng tiêu cự:
2.Kết luận: (SGK)
Đối với thấu kính hội tụ:
- Vật đặt ngoài khoảng tiêu cự cho ảnh thật, ngược chiều với vật. Khi vật đặt rất xa thấu kính thì ảnh thật có vị trí cách thấu kính một khoảng bằng tiêu cự.
- Vật đặt trong khoảng tiêu cự cho ảnh ảo, lớn hơn vật và cùng chiều với vật.
II. Cách dựng ảnh:
1. Dựng ảnh của điểm sáng S nằm ngoài trục chính có d > f
2. Dựng ảnh của một vật AB (A trục chính, AB trục chính)nằm ngoài trục chính có d > f
Ảnh của một vật tạo bởi
THẤU KÍNH HỘI TỤ
Tiết 47 –- Bài 43
* Đặc điểm ảnh:
+ Ảnh thật
+ Ngược chiều
+ Nhỏ hơn vật
* Đặc điểm ảnh:
+ Ảnh ảo
+ Cùng chiều
+ Lớn hơn vật
A’
B’
A’
B’
I. Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ:
1.Thí nghiệm:
a. Đặt vật ngoài khoảng tiêu cự:
b.Đặt vật trong khoảng tiêu cự:
2.Kết luận: (SGK)
Đối với thấu kính hội tụ:
- Vật đặt ngoài khoảng tiêu cự cho ảnh thật, ngược chiều với vật. Khi vật đặt rất xa thấu kính thì ảnh thật có vị trí cách thấu kính một khoảng bằng tiêu cự.
- Vật đặt trong khoảng tiêu cự cho ảnh ảo, lớn hơn vật và cùng chiều với vật.
1. Dựng ảnh của điểm sáng S nằm ngoài trục chính có d > f
II. Cách dựng ảnh:
2. Dựng ảnh của một vật AB (A trục chính, AB trục chính)nằm ngoài trục chính có d > f
Ảnh của một vật tạo bởi
THẤU KÍNH HỘI TỤ
Tiết 47 –- Bài 43
I. Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ:
1.Thí nghiệm:
a. Đặt vật ngoài khoảng tiêu cự:
b.Đặt vật trong khoảng tiêu cự:
2.Kết luận: (SGK)
Đối với thấu kính hội tụ:
- Vật đặt ngoài khoảng tiêu cự cho ảnh thật, ngược chiều với vật. Khi vật đặt rất xa thấu kính thì ảnh thật có vị trí cách thấu kính một khoảng bằng tiêu cự.
- Vật đặt trong khoảng tiêu cự cho ảnh ảo, lớn hơn vật và cùng chiều với vật.
II. Cách dựng ảnh:
1. Dựng ảnh của điểm sáng S nằm ngoài trục chính có d > f
2. Dựng ảnh của một vật AB (A trục chính, AB trục chính)nằm ngoài trục chính có d > f
3. .Kết luận: (SGK)
Muốn dựng ảnh A’B’ của AB qua thấu kính (AB vuông góc với trục chính của thấu kính, A nằm trên trục chính), chỉ cần dựng ảnh B’ của B bằng cách vẽ đường truyền của hai tia sáng đặc biệt, sau đó từ B’ hạ đường vuông góc xuống trục chính ta có ảnh A’ của A.
Muốn dựng ảnh A’B’ của AB qua thấu kính (AB vuông góc với trục chính của thấu kính, A nằm trên trục chính), chỉ cần dựng ảnh B’ của B bằng cách vẽ đường truyền của hai tia sáng đặc biệt, sau đó từ B’ hạ đường vuông góc xuống trục chính ta có ảnh A’ của A.
Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi
THẤU KÍNH HỘI TỤ
Đặt vật ngoài khoảng
tiêu cự (d > f)
Đặt vật trong khoảng
tiêu cự (d < f)
Vật ở rất
xa thấu kính
d > 2f
d < 2f
ảnh nhỏ hơn vật có vị trí d’ = f
ảnh nhỏ hơn vật
ảnh to hơn vật
Ảnh thật ngược chiều so với vật
* Ảnh ảo
* Cùng chiều
* Lớn hơn vật
Ảnh của một vật tạo bởi
THẤU KÍNH HỘI TỤ
Tiết 47 –- Bài 43
Cách dựng ảnh
Dựng ảnh của một điểm sáng (ngoài trục chính d > f)
Dựng ảnh của một vật sáng AB + A nằm trên trục chính
+ AB  trục chính
+ Vẽ 2 tia tới đặc biệt
dựng 2 tia ló tương ứng
giao điểm của 2 tia ló là ảnh của điểm sáng.
+ Dựng ảnh của điểm B.
+ Từ B’ dựng B’A’  trục chính
Ảnh của một vật tạo bởi
THẤU KÍNH HỘI TỤ
Tiết 47 –- Bài 43
Ảnh của một vật tạo bởi
THẤU KÍNH HỘI TỤ
Tiết 47 –- Bài 43
I. Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ:
1.Thí nghiệm:
a. Đặt vật ngoài khoảng tiêu cự:
b.Đặt vật trong khoảng tiêu cự:
2.Kết luận: (SGK)
Đối với thấu kính hội tụ:
- Vật đặt ngoài khoảng tiêu cự cho ảnh thật, ngược chiều với vật. Khi vật đặt rất xa thấu kính thì ảnh thật có vị trí cách thấu kính một khoảng bằng tiêu cự.
- Vật đặt trong khoảng tiêu cự cho ảnh ảo, lớn hơn vật và cùng chiều với vật.
II. Cách dựng ảnh:
1. Dựng ảnh của điểm sáng S nằm ngoài trục chính có d > f
2. Dựng ảnh của một vật AB (A trục chính, AB trục chính)nằm ngoài trục chính có d > f
3. .Kết luận: (SGK)
Muốn dựng ảnh A’B’ của AB qua thấu kính (AB vuông góc với trục chính của thấu kính, A nằm trên trục chính), chỉ cần dựng ảnh B’ của B bằng cách vẽ đường truyền của hai tia sáng đặc biệt, sau đó từ B’ hạ đường vuông góc xuống trục chính ta có ảnh A’ của A.
* Học thuộc lòng phần ghi nhớ (SGK)
* Làm bài tập 43.4  43.6 (SBT)
* Bài tập vận dụng
Ảnh của một vật tạo bởi
THẤU KÍNH HỘI TỤ
Tiết 47 –- Bài 43
I. Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ:
1.Thí nghiệm:
a. Đặt vật ngoài khoảng tiêu cự:
b.Đặt vật trong khoảng tiêu cự:
2.Kết luận: (SGK)
Đối với thấu kính hội tụ:
- Vật đặt ngoài khoảng tiêu cự cho ảnh thật, ngược chiều với vật. Khi vật đặt rất xa thấu kính thì ảnh thật có vị trí cách thấu kính một khoảng bằng tiêu cự.
- Vật đặt trong khoảng tiêu cự cho ảnh ảo, lớn hơn vật và cùng chiều với vật.
II. Cách dựng ảnh:
1. Dựng ảnh của điểm sáng S nằm ngoài trục chính có d > f
2. Dựng ảnh của một vật AB (A trục chính, AB trục chính)nằm ngoài trục chính có d > f
3. .Kết luận: (SGK)
Muốn dựng ảnh A’B’ của AB qua thấu kính (AB vuông góc với trục chính của thấu kính, A nằm trên trục chính), chỉ cần dựng ảnh B’ của B bằng cách vẽ đường truyền của hai tia sáng đặc biệt, sau đó từ B’ hạ đường vuông góc xuống trục chính ta có ảnh A’ của A.
Bài học kết thúc
Chúc các em học thật tốt !