Bài 43. Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ
GIÁO VIÊN: ĐOÀN THỊ NGỌC THÀNH
MÔN: VẬT LÝ 9
CÂU HỎI KIỂM TRA
Câu 1) Cách nhận biết một thấu kính hội tụ và đặc điểm của các tia sáng khi qua thấu kính hội tụ?
Câu 1) TKHT có phần rìa mỏng hơn phần giữa, chùm tia tới song song trục chính thì chùm tia ló hội tụ tại tiêu điểm của thấu kính
– Tia tới qua quang tâm thì tia ló truyền thẳng
_ Tia tới song song trục chính thì tia ló qua tiêu điểm
_ Tia tới qua tiêu điểm thì tia ló song song trục chính
Đặt vấn đề
Một thấu kính hội tụ được đặt sát vào mặt trang sách. Khi từ từ dịch chuyển thấu kính hội tụ ra xa, kích thước dòng chữ thay đổi như thế nào?
TI?T 47:
B�I 43 ?NH C?A M?T V?T T?O B?I TH?U KÍNH H?I T?
I. Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ:
1. Thí nghiệm: như hình 43.2
* Mục đích: Quan sát ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ.
* Dụng cụ:
+ Một thấu kính hội tụ
+ Một giá quang học.
+ Một màn hứng ảnh.
+ Một cây nến và một bao diêm.
* Tiến hành thí nghiệm:
B1: Cả vật và màn đều được đặt vuông góc với trục chính của thấu kính hội tụ
B2: Đặt vật ở các vị trí khác nhau,di chuyển màn  quan sát ảnh rõ nét trên màn.
BÀI 43 ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
a, V?t d?t ngồi kho?ng ti�u c?: d>f
-?nh th?t hay ?nh ?o? C�ng chi?u hay ngu?c chi?u v?i v?t?
?nh th?t ngu?c chi?u v?i v?t,nh? hon v?t
F
?
F/
?
f
f
d
2) GHI CÁC NHẬN XÉT Ở TRÊN VÀO BẢNG 1:
Vật ở rất xa
Ảnh thật
Kết quả
Làm TN
Khoảng cách vât đến thấu kính
Ảnh thật hay ảo
Cùng chiều hay ngược chiều với vật
Lớn hơn hay nhỏ hơn vật
Ngược chiều
Nhỏ hơn vật
d > 2f
f < d< 2f
d < f
1
2
3
4
d > 2f
-??nh th?t, ngu?c chi?u v?i v?t, nh? hon v?t
F
?
F/
?
0
V?t d?t c�ch th?u kính 1 kho?ng d > 2f:
Ảnh thật hay ảnh ảo ? Ảnh như thế nào so với vật ?
2) GHI CÁC NHẬN XÉT Ở TRÊN VÀO BẢNG 1:
Vật ở rất xa
Ảnh thật
Kết quả
Làm TN
Khoảng cách vât đến thấu kính
Ảnh thật hay ảo
Cùng chiều hay ngược chiều với vật
Lớn hơn hay nhỏ hơn vật
Ngược chiều
Nhỏ hơn vật
d > 2f
Ảnh thật
f < d< 2f
d < f
1
2
3
4
Ngược chiều
Nhỏ hơn vật
- ?nh th?t, ngu?c chi?u v?i v?t l?n hon v?t
F
?
F/
?
f
d
D?ch chuy?n v?t l?i g?n th?u kính c�ch TK 1 kho?ng d: f< d< 2f
Ảnh thật hay ảnh ảo ? Ảnh như thế nào so với vật ?
2) GHI CÁC NHẬN XÉT Ở TRÊN VÀO BẢNG 1:
Vật ở rất xa
Ảnh thật
Kết quả
Làm TN
Khoảng cách vât đến thấu kính
Ảnh thật hay ảo
Cùng chiều hay ngược chiều với vật
Lớn hơn hay nhỏ hơn vật
Ngược chiều
Nhỏ hơn vật
d > 2f
Ảnh thật
f < d< 2f
d < f
1
2
3
4
Ảnh thật
Ngược chiều
Ngược chiều
Nhỏ hơn vật
Lớn hơn vật
F
?
b) Đặt vật trong khoảng tiêu cự:
Dịch chuyển vật lại gần thấu kính cách thấu kính 1 khoảng d: d< f
- ?nh khơng h?ng tr�n m�n ch?n, ?nh n�y l� ?nh ?o, l?n hon v?t
F
?
f
d
Ảnh thật hay ảnh ảo ? Ảnh như thế nào so với vật ?
2) GHI CÁC NHẬN XÉT Ở TRÊN VÀO BẢNG 1:
Vật ở rất xa
Ảnh thật
Kết quả
Làm TN
Khoảng cách vât đến thấu kính
Ảnh thật hay ảo
Cùng chiều hay ngược chiều với vật
Lớn hơn hay nhỏ hơn vật
Ngược chiều
Nhỏ hơn vật
d > 2f
Ảnh thật
f < d< 2f
d < f
Ảnh ảo
Cùng chiều
1
2
3
4
Ảnh thật
Ngược chiều
Ngược chiều
Nhỏ hơn vật
Lớn hơn vật
Lớn hơn vật
Chú ý
Một điểm sáng nằm ngay trên trục chính, ở rất xa thấu kính, cho ảnh tại tiêu điểm của thấu kính
II) CÁCH DỰNG ẢNH:
1)Dựng ảnh của 1 điểm sáng S tạo bởi thấu kính hội tụ
?
?
F
F`
S
?
?
S`
Từ S dựng 2 trong 3 tia đặc biệt đến TK, giao điểm 2 tia ló S’ là ảnh của S
C4)
.
F
F`
o
.

Vật vuông góc trục chính của thấu kính cho ảnh cũng vuông góc với trục chính
2) Dựng ảnh của một vật sáng AB tạo bởi thấu kính hội tụ:
C5: Trường hợp 1: d = OA =36 cm, f = OF= 12 cm, vật nằm ngoài khoảng tiêu cự
?
?
F
F/
O
A
B
B/
A/
Nhận xét tính chất của ảnh, độ lớn và chiều so với vật?
 Dựng ảnh B’ của B rồi hạ đường vuông góc với trục chính tại A’ , A’B’ là ảnh tạo bởi vật AB
C5: Trường hợp 2: d= OA= 8cm, f= OF= 12cm ( Vật đặt trong khoảng tiêu cự)
?
?
F
F/
O
A
B
B/
A/
Nh?n x�t tính ch?t ?nh, chi?u, d? l?n, so v?i v?t AB?
??nh A`B` l� ?nh ?o, c�ng chi?u v� l?n hon v?t
F
F’
0
I
B
A
A’
B’
Cho biết:
AB = h = 1cm
OA = d = 36cm
OF=OF’= f = 12cm
A’B’ = h’= ? cm
OA’= d’ =? cm
Bài giải
Ta có :
a) Tru?ng h?p 1: d > f (d = OA=36 cm , f = OF= 12cm )
III) VẬN DỤNG: C6
Vận dụng cặp tam giác đồng dạng
ABO~ A’B’O
(1)
Mặt khác
OIF~ A’B’F’
Mà OI=AB
Và A’F’=OA’-OF’
=>
(2)
Từ 1 và 2=>
Thay số vào ta được
36.(OA’-12)=12.OA’
24.OA’= 432
=> OA’=18cm
Từ (1)=>
b) Tru?ng h?p 2: d< f
?
?
F
F/
O
A
B
B`
A`
I
Cho biết:
AB = h = 1cm
OA = d = 8cm
OF=OF’= f = 12cm
A’B’ = h’= ? cm
OA’= d’ =? cm
Ta có :
Vận dụng cặp tam giác đồng dạng
ABO~ A’B’O
(1)
Mặt khác
OIF~ A’B’F’
Mà OI=AB
Và A’F’=OA’+OF’
=>
Từ 1 và 2=>
Thay số vào ta được
8.(OA’+12)=12.OA’
4.OA’= 96
Từ (1)=>
(2)
=> OA’=24 cm
C7)
Khi dịch chuyển thấu kính từ từ ra xa trang sách, ảnh của dòng chữ quan sát qua thấu kính cùng chiều và to hơn dòng chữ thật trên trang sách. Đó là ảnh ảo tạo bởi TKHT
Khi dịch chuyển thấu kính ra xa một khoảng cách nhất định nào đó, ta nhìn thấy ảnh của dòng chữ ngược chiều với vật. Đó là ảnh thật của dòng chữ tạo bởi TKHT
Qua bài tập trên ta nhận xét tính chất ảnh của TKHT:
Ảnh ảo luôn cùng chiều với vật và lớn hơn vật
Ảnh thật luôn ngược chiều với vật
C�U 4
?nh ?o TKHT cĩ
tính ch?t gì?
A) Cùng chiều,lớn hơn vật
B) Cùng chiều, nhỏ hơn vật
C) Ngược chiều,lớn hơn vật
D) Ngược chiều ,nhỏ hơn vật
C�U 2
TKHT cho ?nh th�t
nh? hon v�t khi:
A) d > f
B) 2 f < d
C) d < f
D) fC�U 3

Khi n�o th?u kính HT
cho ?nh ?o?
A) d > f
B) f< d <2 f
C) d < f
D) d > 2f
C�U 1
Khi n�o th?u kính HT
cho ?nh th?t?
A) Vật nằm trong khoảng tiêu cự TK
B) Vật đặt vuông góc truc chính
C) Vật đặt rất gần thấu kính
D) Vật nằm ngoài khoảng tiêu cự TK
TRẮC NGHIỆM
CÂU HỎI:
1) Khi nào TKHT cho ảnh thật, ảnh ảo?
2) Tính chất ảnh của thấu kính hội tụ?
DẶN DÒ:
1- Đọc phần có thể em chưa biết
2- Làm bài tập sách bài tập bài 43.
CH�C C�C TH?Y CƠ S?C KHO?


CH�C C�C EM H?C SINH NGOAN H?C GI?I
F’
F
O
tiêu diện ảnh
S
s/
F1’
tiêu điểm phụ
Trục phụ
b) Điểm sáng trên trục chính :
F
F`
A
A’
B
B’

F
F`
A
B
M?T S? HÌNH ?NH ?NG D?NG C�CH T?O ?NH C?A V?T QUA TH?U KÍNH H?I T?
KÍNH L�O
M?T L�O
M�Y ?NH
M?T