Bài 43. Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ

`
Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo
Đến dự giờ
môn Vật lý lớp 9
CÂU HỎI KIỂM TRA
Câu 1) N�u cách nhận biết một thấu kính hội tụ?
Câu 2) Trình bày đường truyền 3 tia sáng đặc biệt qua thấu kính hội tụ
TRẢ LỜI
Câu 1) TKHT có phần rìa mỏng hơn phần giữa, chùm tia tới song song trục chính thì chùm tia ló hội tụ tại tiêu điểm của thấu kính
Câu 2)
- Tia tới qua quang tâm thì tia ló truyền thẳng
_ Tia tới song song trục chính thì tia ló qua tiêu điểm
_ Tia tới qua tiêu điểm thì tia ló song song trục chính
(1)
(2)
(3)
F’
s
Thí nghiệm (hình 43.2)
* Mục đích: Quan sát ảnh của một vật tạo bởi TKHT
* Dụng cụ:
+ Một thấu kính hội tụ có f = 5cm.
+ Một giá quang học.
+ Một màn hứng ảnh.
+ Một cây nến và một bật lửa .
* Tiến hành thí nghiệm:
B1: Cả vật và màn đều được đặt vuông góc với trục chính của thấu kính hội tụ có f = 5 cm.
B2: Đặt vật ở các vị trí khác nhau,di chuyển màn  quan sát ảnh rõ nét trên màn.
Vật ở rất xa
Kết quả
Lần TN
Khoảng cách vât đến thấu kính (d)
Ảnh thật hay ảo
Cùng chiều hay ngược chiều với vật ?
Lớn hơn hay nhỏ hơn vật ?
d > 2f
f < d< 2f
d < f
1
2
3
4
Bảng 1
5
d = 2f
Nhóm :
a) Vật đặt ngoài khoảng tiêu cự:
-Ảnh thật hay ảnh ảo? Cùng chiều hay ngược chiều với vật?
* Vật đặt ở rất xa thấu kính:
* V?t d?t c�ch th?u kính 1 kho?ng d > 2f:
C1) Nhận xét về tính chất ảnh, độ lớn và chiều của vật.
* Đặt vật lại gần thấu kính cách TK một khoảng d: f< d< 2f
C2) Nhận xét về tính chất ảnh , độ lớn và chiều của vật
* Vật đặt ở rất xa thấu kính:
Ảnh thật ngược chiều với vật, nằm tại tiêu điểm thấu kính
* V?t d?t c�ch th?u kính 1 kho?ng d > 2f:
Ảnh thật, ngược chiều với vật, nhỏ hơn vật
* Đặt vật lại gần thấu kính cách TK một khoảng d: f< d< 2f
- Ảnh thật, ngược chiều với vật lớn hơn vật
a) Vật đặt ngoài khoảng tiêu cự:
C3) Ảnh có hứng được trên màn hay không? Đó là ảnh gì?
b) Đặt vật trong khoảng tiêu cự: Dịch chuyển vật lại gần thấu kính cách thấu kính 1 khoảng d: d< f
- Ảnh không hứng được trên màn, Đặt mắt trên đường truyền của chùm tia ló, ta thấy ảnh cùng chiều, lớn hơn vật. Đó là ảnh ảo.
Vật ở rất xa
Ảnh thật
Kết quả
Lần TN
Khoảng cách vât đến thấu kính
Ảnh thật hay ảo
Cùng chiều hay ngược chiều với vật
Lớn hơn hay nhỏ hơn vật
Ngược chiều
Nhỏ hơn vật
d > 2f
Ảnh thật
Ngược chiều
Lớn hơn vật
f < d< 2f
Ảnh thật
Ngược chiều
Lớn hơn vật
d < f
Ảnh ảo
Cùng chiều
Nhỏ hơn vật
1
2
3
4
Bảng 1
5
d = 2f
Ảnh thật
Ngược chiều
Bằng vật
Một điểm sáng nằm ngay trên trục chính ở rất xa thấu kính, cho ảnh tại tiêu điểm của thấu kính. Chùm tia phát ra từ điểm sáng này chiếu tới mặt thấu kính được coi là chùm song song với trục chính của thấu kính
Vật đặt vuông góc với trục chính của thấu kính cho ảnh cũng vuông góc với trục chính
CHÚ Ý
Dựng ảnh của một điểm sáng S tạo bởi thấu kính hội tụ:
 Từ S dựng 2 trong 3 tia đặc biệt đến TK, giao điểm 2 tia ló S/ là ảnh của S
II. CÁCH DỰNG ẢNH :
S’
S’
I
I
K
13
II. Cách dựng ảnh
B
A`
O
F`
F
C5. Hãy dựng ảnh A`B` của vật sáng AB vuông góc với trục chính.
A
B`
Trường hợp 1:
Vật đặt ngoài
khoảng tiêu cự (d>f)
Trường hợp 2:
Vật đặt trong
khoảng tiêu cự (dB
A`
O
F`
F
A
B`
Dựng ảnh B/ của B rồi hạ đường vuông góc với trục chính tại A/ ,
A /B/ là ảnh tạo bởi vật AB.( ¶nh thËt: NÐt liÒn, ¶nh ¶o : NÐt ®øt)
ảnh thật, ngược chiều và nhỏ hơn vật
ảnh ảo, cùng chiều và lớn hơn vật
Nhận xét tính chất ảnh, độ lớn và chiều so với vật AB?
* Đối với thấu kính hội tụ
a. Vật đặt ngoài khoảng tiêu cự:

b. Vật đặt trong khoảng tiêu cự:

* Cách dựng ảnh A’B’ của AB qua thấu kính hội tụ (A  trục chính, AB  trục chính)
Dựng ảnh B’ của B.
Từ B’ dựng A’B’  với trục chính.
Ghi nhớ
a)Trường hợp 1: d > f ,vật nằm ngoài khoảng tiêu cự
(d = OA, f = OF )
b) Trường hợp 2: d< f (Vật đặt trong khoảng tiêu cự)
Biết: AB = h = 1 cm
OA = d = 36 cm
OF = OF/ = f =12 cm
Tính: A/B/ = h/ = ? Cm
OA/ = d/ = ? cm
Biết: AB = h = 1 cm
OA = d = 8 cm
OF= OF/ = f =12 cm
Tính: A/B/ = h/ = ? Cm
OA/ = d/ = ? cm
Qua bài tập trên ta nhận xét tính chất ảnh qua TKHT:
Ảnh thật luôn ngược chiều với vật.
Ảnh ảo luôn cùng chiều với vật và lớn hơn vật
C.7 (Trả lời câu hỏi phần mở đầu của bài )
Khi dịch chuyển thấu kính từ từ ra xa trang sách, ảnh của dòng chữ quan sát qua thấu kính cùng chiều và to hơn dòng chữ thật trên trang sách. Đó là ảnh ảo tạo bởi TKHT khi dòng chữ nằm trong khoảng tiêu cự.
Khi tới 1 vị trí nào đó , ta lại thấy ảnh của dòng chữ ngược chiều với vật. Đó là ảnh thật của dòng chữ, khi đó dòng chữ nằm ngoài khoảng tiêu cự của thấu kính.

CÂU 1
Khi nào thấu kính HT
cho ảnh thật?
A. Vật nằm trong khoảng tiêu cự TK
B. Vật đặt vuông góc truc chính
C. Vật đặt rất gần thấu kính
D. Vật nằm ngoài khoảng tiêu cự TK
TRẮC NGHIỆM
CÂU 2
TKHT cho ảnh thât
nhỏ hơn vât khi:
A. d > f
B. 2 f < d
C. d < f
D. fTRẮC NGHIỆM
CÂU 3

Khi nào thấu kính HT
cho ảnh ảo?
A. d > f
B. F < d < 2 f
C. d < f
D. d > 2f
TRẮC NGHIỆM
CÂU 4
Ảnh ảo TKHT có
tính chất gì?
A. Cùng chiều,lớn hơn vật
B. Cùng chiều, nhỏ hơn vật
C. Ngược chiều,lớn hơn vật
D. Ngược chiều ,nhỏ hơn vật
TRẮC NGHIỆM
Hướng dẫn về nhà:
Đọc phần:
"Có thể em chưa biết"
2. Học và làm bài tập: 43.1 đến 43.4 SBT (trang 42)
3. Tìm hiểu về thấu kính phân kì.