Bài 42. Thấu kính hội tụ

Người ta thấy rằng có một loại kính mà có thể hứng ánh sáng mặt trời mà lại đốt cháy được miếng giấy trên sân đặt phía sau kính. Người ta gọi là thấu kính hội tụ. Vậy thấu kính hội tụ là gì? có đặc điểm như thế nào�?
Nguồn điện.
Một số dây dẫn điện.
Một bộ phát tia laze.
Một thấu kính hội tụ.
Một giá quang học.
Hình 42.2
Bước 1: Mắc mạch điện theo hình 42.2.
Bước 2: Chiếu một chùm sáng tới song song theo phương vuông góc với mặt thấu kính hội tụ.
I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ:
1. Thí nghiệm.
BÀI 42
Bước 3: Quan sát chùm tia sáng sau khi ra khỏi thấu kính hội tụ và nhận xét.
Một hộp chứa khói.
Chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính có đặc điểm gì mà người ta gọi nó là thấu kính hội tụ?
I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ:
1. Thí nghiệm.
BÀI 42
I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ:
1. Thí nghiệm:
* Tia sáng tới thấu kính gọi là tia tới. Tia sáng ra khỏi thấu kính gọi là tia ló.
Hãy chỉ ra tia tới, tia ló trong thí nghiệm?
BÀI 42
Tìm hiểu v?t li?u thu?ng dùng, so sánh độ dày phần rìa so với phần giữa của thấu kính hội tụ dùng trong thí nghiệm?
* Các dạng thấu kính hội tụ:

I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ:
1. Thí nghiệm:
2. Hình dạng của thấu kính hội tụ:
- Thấu kính hội tụ làm bằng vật liệu trong suốt, có phần rìa mỏng hơn phần ở giữa.
-Th?u kính h?i t? thu?ng du?c gi?i h?n b?i hai m?t c?u ho?c m?t m?t ph?ng v� m?t m?t c?u.
- Kí hiệu của thấu kính hội tụ:
BÀI 42
Thấu kính hội tụ có hình dạng như thế nào?
C4. Quan s�t l?i thí nghi?m. Trong ba tia t?i th?u kính h?i t?, tia n�o qua th?u kính h?i t? truy?n th?ng khơng b? d?i hu?ng?

I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ:
1. Thí nghiệm:
2. Hình dạng của thấu kính hội tụ:
II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ:
1. Trục chính:( )
Trong c�c tia t?i vuơng gĩc v?i m?t th?u kính h?i t?, cĩ m?t tia cho tia lĩ truy?n th?ng khơng d?i hu?ng. Tia n�y tr�ng v?i m?t du?ng th?ng du?c g?i l� tr?c chính(?) c?a th?u kính.
2. Quang tâm:(O)

* Tia sáng đi qua quang tâm đi thẳng không đổi hướng.
- Trục chính cắt thấu kính hội tại điểm O, điểm O gọi là quang tâm của thấu kính.
O
Em có nhận xét gì về mọi tia sáng khi đi qua quang tâm?
O
BÀI 42
O
Quan sát lại thí nghiệm ở hình 42.2 và cho biết điểm hội tụ F của chùm tia ló nằm trên đường thẳng chứa tia tới nào? Hãy biểu diễn chùm tia tới và chùm tia ló trên hình 42.4
I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ:
1. Thí nghiệm:
2. Hình dạng của thấu kính hội tụ:
II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ:
1. Trục chính:( )
2. Quang tâm:(O)
3. Tiêu điểm:

F’
Hình 42.4
F’
BÀI 42
- Một chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính hội tụ cho chùm tia ló hội tụ tại tiêu điểm của thấu kính hội tụ.
I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ:
1. Thí nghiệm:
2. Hình dạng của thấu kính hội tụ:
II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ:
1. Trục chính:( )
2. Quang tâm:(O)
3. Tiêu điểm:
* M�i th�u k�nh h�i tơ c� hai ti�u �iĨm F v� F` n�m vỊ hai ph�a v� ��i x�ng víi nhau qua th�u k�nh h�i tơ.
Hình 42.5
C6. Vẫn thí nghiệm trên, nếu chiếu chùm tia tới vào mặt bên kia của thấu kính thì chùm tia ló có đặc điểm gì?
F
O
O
F’
F’
a)
b)
BÀI 42
I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ:
1. Thí nghiệm:
2. Hình dạng của thấu kính hội tụ:
II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ:
1. Trục chính:( )
2. Quang tâm:(O)
3. Tiêu điểm:
* Mỗi thấu kính có hai tiêu điểm F và F` nằm về hai phía của thấu kính.
* Nếu cho tia tới đi song song với trục chính của thấu kính thì thấy tia ló đi qua tiêu điểm.
* Nếu cho tia tới đi qua tiêu điểm của thấu kính thì thấy tia ló song song với trục chính.
Nếu cho tia tới đi song song với trục chính của thấu kính thì thấy tia ló như thế nào?
F’
Nếu cho tia tới đi qua tiêu điểm của thấu kính thì thấy tia ló như thế nào?.
F
BÀI 42
I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ:
1. Thí nghiệm:
2. Hình dạng của thấu kính hội tụ:
II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ:
1. Trục chính:( )
2. Quang tâm:(O)
3. Tiêu điểm:
4. Tiêu cự:
Kho?ng c�ch t? quang t�m d?n m?i ti�u di?m g?i l� ti�u c? c?a th?u kính.
OF = OF` = f gọi là tiêu cự của thấu kính.
F’
F
O
f
BÀI 42
Thấu kính hội tụ được dùng làm vật kính của máy ảnh ( các em sẽ được tìm hiểu ở bài 47)
Trong kính thiên văn và kính hiển vi người ta lắp ghép nhiều thấu kính hội tụ tạo thành một hệ thấu kính để nhìn rõ những vật nhỏ hoặc những vật ở xa
Kính lúp
Trong câu chuyện "Cuộc du lịch của viên thuyền trưởng Hát-tê-rát" người ta đã chế tạo một thấu kính hội tụ từ tảng băng nước ngọt, hứng tia nắng mặt trời để đốt cháy bùi nhùi.
Năm 1763, lần đầu tiên ở Anh người ta đã tiến hành thành công thí nghiệm dùng thấu kính hội tụ làm từ băng đốt cháy gỗ.
BÀI 42
I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ:
1. Thí nghiệm:
2. Hình dạng của thấu kính hội tụ:
II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ:
1. Trục chính:( )
2. Quang tâm:(O)
3. Tiêu điểm:
4. Tiêu cự:
III. Vận dụng:
BÀI 42
Hoàn thành các bài tập sau đây?
Trên hình 42.6 có vẽ thấu kính hội tụ, quang tâm O, trục chính, hai tiêu điểm F và F`, các tia tới 1, 2, 3. Hãy vẽ tia ló của các tia tới này.
I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ:
1. Thí nghiệm:
2. Hình dạng của thấu kính hội tụ:
II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ:
1. Trục chính:( )
2. Quang tâm:(O)
3. Tiêu điểm:
4. Tiêu cự:
III. Vận dụng:
(1)
(2)
(3)
F’
F
S
O
S’
BÀI 42
Trả lời câu hỏi bạn kiên nêu ra ở đầu bài. Thấu kính hội tụ là gì?
I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ:
1. Thí nghiệm:
2. Hình dạng của thấu kính hội tụ:
II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ:
1. Trục chính:( )
2. Quang tâm:(O)
3. Tiêu điểm:
4. Tiêu cự:
III. Vận dụng:
BÀI 42
* Thấu kính hội tụ là thấu kính có phần rìa mỏng hơn phần giữa. Nếu chiếu một chùm tia sáng tới song song với trục chính của thấu kính hội tụ thì chùm tia ló sẽ hội tụ tại tiêu điểm của thấu kính.
Đáp án:
Thấu kính hội tụ được làm bằng vật liệu trong suốt, được giới hạn bởi hai mặt cầu(một trong hai mặt có thể là mặt phẳng). Phần rìa mỏng hơn phần giữa.
Mỗi thấu kính đều có trục chính, quang tâm, tiêu điểm và tiêu cự.
Tia tới qua quang tâm cho tia ló tiếp tục truyền thẳng.
Tia tới song song với trục chính thì tia ló qua tiêu điểm.
Tia tới qua tiêu điểm thì tia ló song song với trục chính.
F’
F
S
O
S’
(2)
(1)
Bài tập về nhà: 42-43.3 sách bài tập
Ôn lại kiến thức Toán học về các trường hợp đồng dạng của tam giác đã học ở lớp 8.
Tìm hiểu:A�nh tạo bởi thấu kính hội tụ có đặc điểm gì? Cách dựng ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ như thế nào?
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20