Bài 42. Thấu kính hội tụ

Đèn phát ra tia Laze
Thấu kính hội tụ
Hộp chứa khói giúp nhìn thấy tia laze
KIỂM TRA KIẾN THỨC ĐÃ HỌC
1/ Khi tia sáng truyền từ nước sang không khí thì
A/ Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới
B/ Góc khúc xạ bằng góc tới
C/ Góc khúc xạ lớn hơn góc tới
D/ Góc khúc xạ nhỏ hơn hoặc bằng góc tới
2/ Khi tia sáng truyền từ không khí sang các môi trường trong suốt rắn, lỏng khác nhau thì
A/ Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới
B/ Góc khúc xạ bằng góc tới
C/ Góc khúc xạ lớn hơn góc tới
D/ Góc khúc xạ lớn hơn hoặc bằng góc tới
DÙNG BĂNG ( NƯỚC ĐÁ ) ĐỂ LẤY LỬA
Trong một cuốn tiểu thuyết
“Cuộc du lịch của viên thuyền trưởng
Hát –tê – rát”
của Giuyn Vec-nơ
, khi đoàn du lịch bị mất bật lửa
cả đoàn lâm vào cảnh thiếu lửa trong những ngày cực lạnh ở -48oC
Một thành viên trong đoàn,
chỉ với chiếc rìu , con dao nhỏ
và đôi bàn tay
, đã lấy một tảng băng nước ngọt đường kính khoảng 30cm
chế tạo được một thấu kính hội tụ trong suốt chẳng khác gì pha lê
Dưới ánh nắng mặt trời,
Ông đưa thấu kính đó ra hứng các tia nắng
sao cho tia nắng rọi lên trên bùi nhùi,
chỉ vài phút sau thì bùi nhùi bốc cháy,
đoàn du lịch của Ông lại có lửa để sưởi ấm
Câu chuyện này không hoàn toàn là hoang đường
Thí nghiệm
đốt cháy gỗ bằng một thấu kính hội tụ đã tiến hành thành công
lần đầu tiên ở nước Anh vào năm 1763
DÙNG BĂNG ( NƯỚC ĐÁ ) ĐỂ LẤY LỬA
Trong một cuốn tiểu thuyết
“Cuộc du lịch của viên thuyền trưởng
Hát –tê – rát”
của Giuyn Vec-nơ
, khi đoàn du lịch bị mất bật lửa
cả đoàn lâm vào cảnh thiếu lửa trong những ngày cực lạnh ở -48oC
Một thành viên trong đoàn,
chỉ với chiếc rìu , con dao nhỏ
và đôi bàn tay
, đã lấy một tảng băng nước ngọt đường kính khoảng 30cm
chế tạo được một thấu kính hội tụ trong suốt chẳng khác gì pha lê
Dưới ánh nắng mặt trời,
Ông đưa thấu kính đó ra hứng các tia nắng
sao cho tia nắng rọi lên trên bùi nhùi,
chỉ vài phút sau thì bùi nhùi bốc cháy,
đoàn du lịch của Ông lại có lửa để sưởi ấm
Câu chuyện này không hoàn toàn là hoang đường
Thí nghiệm
đốt cháy gỗ bằng một thấu kính hội tụ đã tiến hành thành công
lần đầu tiên ở nước Anh vào năm 1763
Vậy thấu kính hội tụ là gì?
Trong một cuốn tiểu thuyết
“Cuộc du lịch của viên thuyền trưởng
Hát –tê – rát”
của Giuyn Vec-nơ
, khi đoàn du lịch bị mất bật lửa
cả đoàn lâm vào cảnh thiếu lửa trong những ngày cực lạnh ở -48oC
Một thành viên trong đoàn,
chỉ với chiếc rìu , con dao nhỏ
và đôi bàn tay
, đã lấy một tảng băng nước ngọt đường kính khoảng 30cm
chế tạo được một thấu kính hội tụ trong suốt chẳng khác gì pha lê
Dưới ánh nắng mặt trời,
Ông đưa thấu kính đó ra hứng các tia nắng
sao cho tia nắng rọi lên trên bùi nhùi,
chỉ vài phút sau thì bùi nhùi bốc cháy,
đoàn du lịch của Ông lại có lửa để sưởi ấm
Câu chuyện này không hoàn toàn là hoang đường
Thí nghiệm
đốt cháy gỗ bằng một thấu kính hội tụ đã tiến hành thành công
lần đầu tiên ở nước Anh vào năm 1763
Tiết 46: THẤU KÍNH HỘI TỤ
I/ ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
1/ Thí nghiệm : Chiếu chùm tia sáng tới song song theo phương vuông góc với mặt thấu kính hội tụ
Quan sát thí nghiệm: Chiếu chùm tia sáng tới song song theo phương vuông góc với mặt thấu kính hội tụ
- Tia sáng đi tới thấu kính gọi là tia tới.
C2/ Hãy chỉ ra tia tới, tia ló trong thí nghiệm
* Nhận xét:
Chùm tia sáng khúc xạ ra khỏi thấu kính, hội tụ tại một điểm
- Tia khúc xạ ra khỏi thấu kính gọi là tia ló.
Tiết 46: THẤU KÍNH HỘI TỤ
I/ ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
1/ Thí nghiệm
2/ Hình dạng của thấu kính hội tụ
C3/ Hãy tìm hiểu và so sánh độ dày phần rìa so với phần giữa của thấu kính hội tụ dùng trong thí nghiệm
a, Hình dạng:
b, Kí hiệu:
- Phần rìa mỏng hơn phần giữa
Thấu kính mà em quan sát làm bằng vật liệu gì?
Tiết 46: THẤU KÍNH HỘI TỤ
I/ ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
II/ TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
1, Trục chính
C4/ Quan sát lại thí nghiệm và cho biết, trong các tia sáng tới vuông góc với mặt thấu kính, tia nào qua thấu kính truyền thẳng không bị đổi hướng?
Trục chính là đường thẳng có phương.........................với mặt thấu kính tại điểm............................của thấu kính.
vuông góc
chính giữa
Trục chính thường được kí hiệu là:
( đên ta )
( )
( Sgk )
Tiết 46: THẤU KÍNH HỘI TỤ
I/ ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
II/ TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
1, Trục chính
2, Quang tâm
O
Tìm hiểu Sgk và cho biết: Tia tới đến quang tâm (O) thì tia ló sẽ thế nào?
S
R
- Trục chính đi qua điểm O trong thấu kính. Điểm O gọi là quang tâm của thấu kính
- Tia tới đến quang tâm (O) thì tia ló tiếp tục truyền thẳng không đổi hướng
O
( )
( Sgk )
(Sgk - Phần ghi nhớ)
Tiết 46: THẤU KÍNH HỘI TỤ
I/ ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
II/ TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
1, Trục chính
2, Quang tâm
3, Tiêu điểm
Hãy quan sát lại thí nghiệm
O
Hãy biểu diễn chùm chùm tia tới và chùm tia ló trong thí nghiệm lên hình vẽ.
F
Điểm hội tụ ( F ) được gọi là gi?
F
( )
Tiết 46: THẤU KÍNH HỘI TỤ
I/ ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
II/ TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
1, Trục chính
2, Quang tâm
3, Tiêu điểm
O
F
- Chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính hội tụ cho chùm tia ló hội tụ tại tiêu điểm ( F ) của thấu kính.
( Hsgk - Phần ghi nhớ )
Tiết 46: THẤU KÍNH HỘI TỤ
I/ ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
II/ TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
1, Trục chính
2, Quang tâm
3, Tiêu điểm
O
F
Điểm hội tụ (F ) nằm cùng hay khác phía với tia tới?
Tiết 46: THẤU KÍNH HỘI TỤ
I/ ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
II/ TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
1, Trục chính
2, Quang tâm
3, Tiêu điểm
O
F
C6/ Vẫn thí nghiệm trên, nếu chiếu chùm tia tới vào mặt bên kia của thấu kính thì chùm tia ló có đặc điểm gì?
Hãy quan sát thí nghiệm rồi trả lời câu hỏi đó.
Tiết 46: THẤU KÍNH HỘI TỤ
I/ ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
II/ TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
1, Trục chính
2, Quang tâm
3, Tiêu điểm
O
F
Như vậy, mỗi thấu kính có mấy tiêu điểm?
Tìm hiểu Sgk và cho biết khoảng cách từ mỗi tiêu điểm đến thấu kính như thế nào so với nhau?
I
F’
Hai tiêu điểm này nằm cùng hay khác phía ?
Tiết 46: THẤU KÍNH HỘI TỤ
I/ ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
II/ TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
1, Trục chính
2, Quang tâm
3, Tiêu điểm
O
F
I
F’
Tiết 46: THẤU KÍNH HỘI TỤ
I/ ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
II/ TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
1, Trục chính
2, Quang tâm
3, Tiêu điểm
4, Tiêu cự
O
F
F’
I
I
- Khoảng cách từ quang tâm đến mỗi tiêu điểm
OF = OF’
= f
gọi là tiêu cự của thấu kính
Hãy quan sát thí nghiệm
- Tia tới đi qua tiêu điểm của thấu kính hội tụ thì tia ló song song với trục chính
( Sgk )
( Hsgk - Phần ghi nhớ )
Tiết 46: THẤU KÍNH HỘI TỤ
I/ ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
II/ TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
III/ VẬN DỤNG
C7/ Hãy vẽ tia ló của các tia tới ở hình vẽ sau:
O
F
F’
I
I
S
S’
CỦNG CỐ BÀI HỌC
Thấu kính hội tụ là thấu kính có phần rìa ......................... phần giữa. Nếu chiếu chùm sáng song song với trục chính tới thấu kính này thì chùm tia ló sẽ .................tại tiêu điểm của thấu kính
mỏng hơn
hội tụ
- Điền từ ,cụm từ thích hợp vào chỗ chừa trống
- Chọn câu đúng trong các câu ở bảng sau khi nói về thấu kính hội tụ:
1
2
3
4
1
2
3
4
T R Ụ C C H Í N H
Q U A N G T Â M
T I Ê U Đ I Ể M
T I Ê U C Ự
1/ Đây là đường thẳng vuông góc với mặt thấu kính tại điểm chính giữa của thấu kính
2/ Mọi tia tới đi qua điểm này đều cho tia ló truyền thẳng không đổi hướng
3/ Tia tới song song với trục chính của thấu kính hội tụ thì tia ló đi qua điểm này
4/ Đây là khoảng cách từ mỗi tiêu điểm đến quang tâm của thấu kính
TRÒ CHƠI Ô CHỮ
CỦNG CỐ BÀI HỌC
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
- Hoàn chỉnh các câu hỏi và bài tập trong Sgk
Nắm vững nội dung trọng tâm của bài ở phần ghi nhớ:
* Thấu kính hội tụ thường có phần rìa mỏng hơn phần giữa
* Một chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính hội tụ cho chùm tia ló hội tụ tại tiêu điểm của thấu kính
* Đường truyền của ba tia sáng đặc biệt
-Tia tới đến quang tâm thì tia ló tiếp tục truyền thẳng theo phương của tia tới
-Tia tới song song với trục chính thì tia ló đi qua tiêu điểm
- Tia tới qua tiêu điểm thì tia ló song song với trục chính
Chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính có đặc điểm gì mà người ta lại gọi thấu kính này là thấu kính hội tụ?
Hãy chỉ ra tia tới, tia ló trong thí nghiệm
Tia tới
Tia ló
Thấu kính
C4/ Trong các tia sáng tới vuông góc với mặt thấu kính, tia nào qua thấu kính truyền thẳng không bị đổi hướng?
Vậy, trục chính là đường thẳng có phương như thế nào so với mặt thấu kính?
Trục chính đi qua điểm nào của thấu kính?
Trục chính
Thấu kính
Thí nghiệm chiếu tia tới đến quang tâm
Tia tới đến quang tâm (O) thì tia ló sẽ thế nào?
Trục chính
Điểm hội tụ F của chùm tia ló nằm trên đường thẳng nào?
CHO TIA TỚI ĐI QUA TIÊU ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
Tia tới đi qua tiêu điểm thì tia ló sẽ thế nào so với trục chính?
Tiêu điểm
Trục chính
Khi chiếu chùm tia tới song song vuông góc với mặt bên kia của thấu kính hội tụ thì chùm tia ló có đặc điểm gì?
Chúc sức
khỏe
các
thầy,
cô
và
các
em